Rijping: blijvende fysieke of psychologische verandering als gevolg van biologische
groeiprocessen.
Rijping impliceert verandering en vooruitgang op 2 niveaus: van klein naar groot (groei) en
van eenvoudig naar complex (differentiatie).
Ontwikkeling wordt opgevat als een reeks progressieve veranderingen die tot hogere
niveaus van differentiatie en functioneren leiden.
De ontwikkelingspsychologie houdt zich met 2 fundamentele kwesties bezig:
1. Welke psychologische toestanden doorlopen individuen tijdens hun ontwikkeling?
2. Welke mechanismen zijn verantwoordelijk voor de overgang van de ene toestand
naar de volgende?
Met andere woorden: we willen ontwikkelingsprocessen beschrijven en verklaren.
Vanzelfsprekend wordt daarbij de aandacht gevestigd op verschillen en overeenkomsten
tussen individuen.
1.2 Kinder- en jeugdjaren: een afbakening
We onderscheiden:
1. Babyperiode (0-12 maanden);
2. Peuterperiode (1-4 jaar);
3. Kleuterperiode (4-6 jaar);
4. Schoolperiode (6-12 jaar);
5. Adolescentie (12-18 jaar).
Ook de tweedeling kinderjaren/jeugdjaren treft men vaak aan. Met ‘kinderen’ wordt dan de
leeftijdsgroep van 0-12 jaar bedoeld, met ‘jeugdigen’ of ‘jongeren’ die van 12-18 jaar.
1. Babyperiode (0-12 maanden)
We spreken van een baby/zuigeling zolang het kind nog niet loopt. Grofweg komt de
babyperiode dan overeen met het eerste levensjaar. In dat eerste levensjaar is het groei- en
ontwikkelingstempo heel hoog. Vooral op motorisch gebied zijn de vorderingen spectaculair.
Een van de belangrijke ontwikkelingen in het eerste levensjaar is het ontstaan van de eerste
gehechtheidsrelatie; zoals we later zullen zien een eerste mijlpaal in de
persoonlijkheidsontwikkeling. Baby’s brengen de meeste tijd in het gezin door, maar
werkende ouders maken ook gebruik van kinderopvang. Baby’s verblijven dan een deel van
de week in een crèche of bij de oppas.
2. Peuterperiode (1-4 jaar)
Zo afhankelijk als de baby van zijn omgeving is, zo ondernemend en zelfbewust is de peuter.
Talloze nieuwe vaardigheden zorgen voor een geweldige toename van
verkenningsmogelijkheden en leerervaringen. De belangrijkste daarvan is wel de
, spraakontwikkeling die de basis vormt van de snel toenemende sociale en communicatieve
vaardigheden. Hoewel ook de peuter zich meestal in de nabijheid van de vaste verzorger
bevindt en liever naast dan met andere kinderen speelt, bezoeken veel twee- en driejarigen
in Nederland enkele dagdelen een peuterspeelzaal. Een eigenschap van peuters die we nog
veel tegen zullen komen is egocentrisme. Peuters denken en handelen sterk vanuit hun
eigen belevingswereld en kunnen zich nauwelijks in anderen verplaatsen.
3. Kleuterperiode (4-6 jaar)
De kleuter is meer dan de peuter op andere kinderen gericht en beschikt meestal over een
rijke fantasie. De kleuterperiode omvat de eerste 2 jaren van het basisonderwijs. De
kleutertijd heeft echter heel specifieke kenmerken en onderscheidt zich nog altijd duidelijk
van de lagere-schoolperiode die op 6jarige leeftijd wordt ingeluid. In Nederland gaan vrijwel
alle 4jarigen naar de basisschool, maar de leerplicht begint pas met 5 jaar. De omgeving van
de kleuter breidt zich ook uit doordat er via de school meer contact met leeftijdgenootjes is,
maar ook komen kleuters - mits de woonomgeving zich daartoe leent - meer in contact met
buurtkinderen. Buitenspelen wordt aantrekkelijk, al zal dit veelal nog onder het toeziend oog
van de ouders gebeuren.
4. Schoolperiode (6-12 jaar)
We zullen in de meeste gevallen van schoolkinderen spreken, maar omdat kleuters en
adolescenten ook naar school gaan, is het niet zo’n goede term. Een belangrijk argument om
deze periode uit de kindertijd expliciet aan school te koppelen, is het feit dat onderwijs in
deze fase een belangrijke plaats inneemt. Naast school- en buurtcontacten komen veel
schoolkinderen via sport- of hobbyacitiviteiten met andere kinderen in aanraking.
5. Adolescentie (12-18 jaar)
Het begin van de adolescentie wordt ingeluid door de puberteit, waarmee de periode van
geslachtsrijping bedoeld wordt. Na de adolescentieperiode spreekt men meestal van jong
volwassenen. De term adolescentie is in het gewone spraakgebruik weinig gangbaar.
Meestal spreekt men van ‘jeugdigen’ of ‘jongeren’, waarmee altijd wordt verwezen naar de
periode tussen kinderjaren en volwassenheid. De periode van 12-18 jaar is in Nederland
herkenbaar als de tijd waarin het overgrote deel van de jeugdige bevolking voortgezet
onderwijs volgt. Hoewel men doorgaans het begin van de puberteit als startpunt van de
adolescentie neemt, is dit tijdstip voor elk individu anders. Voor sommige kinderen –
meestal meisjes – zal de puberteit al vóór het 12e jaar beginnen. De psychologische
veranderingen die kenmerkend zijn voor de adolescentiefase, volgen echter pas ná het 12e
levensjaar. Tijdens de adolescentieperiode is de relatie met leeftijdgenoten minstens zo
belangrijk als de band met de ouders.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller meliss. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.87. You're not tied to anything after your purchase.