boekverslag
A)
1. Algemeen/oriënterend
a. De titel van het toneelstuk is: “Op hoop van zegen” Het is geschreven door: Herman
Heijermans, met inleiding en aantekeningen van Hans van den Bergh
b. Herman Heijermans heeft de Nederlandse nationaliteit en is geboren op 3 december
1864, hij overleed op 22 november 1924.
Hans van den Bergh heeft de Nederlandse nationaliteit en is geboren op 3 december
1932, hij overleed op 21 oktober 2011.
c. Het toneelscript heeft geen motto.
d. De eerste uitgave van was in 1900.
e. Het script heeft geen genummerde pagina’s.
f. Het duurde een paar uur om dit script uit te lezen.
g. Ik heb het uitgelezen op 26 november 2019.
h. Ik verwachtte dat het script erg interessant zou zijn, en leuk om te lezen omdat het
zich afspeelt in Scheveningen. Ik had ook verwacht dat het ook erg moeilijk zou zijn
om te lezen, door het oude taalgebruik en omdat het een script is.
2. Samenvatting
Eerste bedrijf.
In een vissersplaats aan de Noordzee. De eenvoudige woning van de vissersweduwe
Kniertje Vermeer. Een middag in oktober 1900. De redersdochter Clémentine
Bos tekent Kniertjes broer Cobus, die als oude visser met zijn vriend
Daantje in het armenhuis woont. Barend, de negentienjarige zoon van Kniertje,
komt met een mand wrakhout binnen en wordt gesard omdat hij te bang is
om naar zee te gaan. Die angst heeft echter gegronde reden: zijn vader
en twee van zijn broers zijn bij de haringvangst omgekomen. Vervolgens
verschijnt Kniertje zelf, kribbig omdat de kippen los zijn. Jo, haar inwonende
nicht, tracht haar lachend te kalmeren. Op dat moment treedt reder Bos
over de drempel. Hij wil de 47 doen uitvaren, de op hoop van zegen, en
vraagt of Barend meewil. Die schrikt en weigert, terwijl Clémentine
verwondert vraagt: `Wil u de hoop van zegen...'. Bos reageert driftig
en stuurt haar weg. Nu doet moeder Knier een goed woordje voor haar andere
zoon, voor Geert, de vrijer van Jo. Hij was bij de marine en is wegens
insubordinatie in de gevangenis gezet; straks komt hij vrij. Bos is aarzelend
bereid hem als matroos van de 47 aan te nemen. Nadat allen naar de haven
vertrokken zijn (er komt een schip aan met een dode aan boord), sluipt
een grauwe, vermagerde jongeman binnen. Het is Geert. De begroeting door
Barend, Jo en Kniertje die achtereenvolgens terugkomen, verloopt stroef.
Waarom heeft hij, de zeeman, zes maanden celstraf gekregen? Hij heeft
zijn verloofde verdedigd tegen de vuile praat van een meerdere. Daarbij
heeft hij hem met een zwaar stuk hout een flinke klap gegeven. Kniertje
is ontzet over zoveel verzet en opstand tegen het gezag. Maar Geert verlangt
naar zee. Dan zal hij weer de oude zijn.
, Tweede bedrijf.
Dezelfde plaats enkele weken later; 's middags. Kniertje wordt vandaag
61 jaar en het is de dag dat de op hoop van zegen uit zal varen. Geert
heeft gemonsterd en ook Barend heeft zich uiteindelijk over laten halen.
De gasten komen binnen. Simon de scheepmakers knecht is dronken. Zijn dochter
Marietje probeert hem tevergeefs van verder gebruik van alcohol af te
houden. Ze vertelt dat ze in december met Mees, die ook meevaart gaat
trouwen, en Jo heeft hetzelfde voornemen met Geert. De stemming wordt
opgewekt als Cobus, Daantje, de vissersweduwe Saart en anderen zich bij
het gezelschap voegen. Simon wil iets belangrijks zeggen maar komt niet
verder dan: `Jullie motte...de ribhoute...da's vast!' Er wordt gezongen.
Ten slotte wordt de Marseillaise ingezet. Dat wekt de woede op van Bos
die juist langsloopt. Maar de zelfbewuste Geert laat zich door hem in
zijn eigen huis niets zeggen en het komt tot een heftige woordenwisseling
tussen beiden. Bos, die in zijn jeugd zelf visser is geweest en zich heeft
opgewerkt, wijst op de grote risico's van de ondernemer, terwijl Geert
erop hamert dat het juist de visser is die het gevaarlijke werk doet-en
dat tegen een schamele beloning. Als Geert al naar de haven is-Kniertje
zal hem nog na komen om `genacht' te zeggen-komt Barendje binnen hij wil
en zal toch niet gaan, want hij heeft van Simon gehoord dat de ribhouten
en delen rot zijn en dat kalefateren niet meer mogelijk was. Zijn moeder
is verontwaardigd. Wil haar zoon wijzer zijn dan ervaren zeelui? Iedereen
gaat immers mee, en het schip is in Gods hand. Doch Barend is niet te
bepraten noch te kalmeren, al doet zijn moeder hem de oorringen van zijn
vader om. Twee veldwachters stappen binnen om de deserteur te halen. Hij
klampt zich vast aan de deurpost, doch Knier maakt zijn handen los en
hij wordt meegevoerd. Die schande is voor haar niet te dragen. Zij durft
het dorp niet door om haar zoons `genacht' te zeggen.
Derde bedrijf.
Dezelfde plaats vijf weken later; 's avonds en 's nachts. De wind giert
langs het huis. Zieke Knier ligt gekleed op bed en Clémentine brengt
haar tegen de zin van haar ouders (want de oude vrouw mag niet meer bij
ze komen schoonmaken om de opstandige taal van Geert) een bordje kalfspoelet
en zes eieren. Cobus komt vertellen dat Daan op sterven ligt en dat hij
nu met Simon naar de stad gaat om met de hondenkar de dokter te halen.
De storm loeit zo hard dat Clémentine zich in haar angst laat ontvallen
dat de Hoop rot is. Nadat de mannen vertrokken zijn komen nog twee vissersvrouwen
binnen om wat rust en gezelligheid bij elkaar te zoeken. Bezig met vrouwelijke
handwerken vertellen ze elkaar hun treurige herinneringen, en Clémentine
luistert gretig. Het gaat over ongevallen aan boord, waarvoor geen medische
hulp aanwezig is, over het ontbreken van voldoende reddingsmiddelen als
een matroos overboord slaat, over het ronddrijven, nachten- en dagenlang
op een omgeslagen roeiboot, over het vergaan van het schip en het verdrinken
van de bemanning. De vis wordt duur betaald, concluderen Truus en Kniertje.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller bellawanschers. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.20. You're not tied to anything after your purchase.