Recente ontwikkelingen in risicogedrag (SOWPWSP100)
Institution
Radboud Universiteit Nijmegen (RU)
Samenvatting van hoorcollege 1 t/m 6 van recente ontwikkelingen in risicogedrag met daarbij belangrijkste punten uit de voorgeschreven literatuur/artikelen bij ieder college. Vak van masterspecialisatie risicogedrag, Radboud Universiteit Nijmegen.
Recente ontwikkelingen in risicogedrag (SOWPWSP100)
All documents for this subject (11)
1
review
By: corrientolsma • 6 months ago
Seller
Follow
merel-doelen
Reviews received
Content preview
Recente ontwikkelingen in risicogedrag
Hoorcollege 1: trends in middelengebruik en verslavend gedrag
Wat verstaan we onder risicogedrag?
- Met name adolescentie en jong-volwassenheid zijn periodes waarin risicovolle
activiteiten plaatsvinden
-
Alcoholgebruik
Casus: alcohol tijdens zeilkamp
- 2017 vs. 2007: zeilkamp bij jongeren van 14 tot 18 jaar
Alcohol: prevalentie ‘ooit’ vs. afgelopen maanden onder jongeren van 12 t/m 18 jaar: tabellen
- Dalende trend van 2003 naar 2017
- Stabiele/stijgende lijn van 2017 tot nu
Verschil jongens vs. meiden? vrijwel gelijk,
zowel voor ‘ooit gedronken’, ‘afgelopen maand’
als ‘binge drinken’
Verklaringen voor afname
- Aanpassing in de wet
- Hogere kosten
- Meer kennis over effecten van alcohol
Verklaring voor stagnatie
- Meer reclame op TV en gebruik in series ‘normaal’ (sociale norm)
- Bodem bereikt?
- Verandering in de norm?
Impact van coronacrisis? Kijkend naar aantal glazen alcohol per week:
tabel
- Minder alcohol gebruik tijdens eerste lockdown
- Daarna toename in gebruik: mogelijke ‘inhaalslag’?
Tabakgebruik
Tabak: prevalentie onder jongeren van 12 t/m 18 jaar:
- Flink dalende trend van 1999 tot nu
- Aantal nooit-rokers 16-20 jaar: nam van 2014 tot
2020. Nam af in 2021 en 2022. Wel nog daling
van aantal dagelijkse rokers
Verklaringen voor afname
- Regelgeving: verbod op reclame, rookverbod in
trein en horeca, rookvrije plekken, leeftijdsgrens
- Prijs in 10 jaar verdubbeld
- Gezondheidsgevolgen duidelijk (sterkere normverandering)
Verklaring lichte stijging in de laatste jaren
- E-sigaret: populair vanwege smaakjes, influencers, met nicotine
- Van e-sigaret naar gewone sigaret: stap is kleiner door reeds gebruik nicotine
- Jongeren extra gevoelig voor ontwikkelen verslaving (en dus gevoeliger voor nicotine
in e-sigaret)
Maatregelingen
- op lichte stijging: verbod op e-sigaretten (alleen nog met tabak smaak) en exclusieve
verkoop in speciaalzaken van vapes
- nationaal preventie akkoord: Nederlanders gezonder te maken gericht op roken,
problematisch alcoholgebruik en overgewicht
, - afspraken voor een gezonder leven in 2040: rookvrije generatie (tot 18 jaar) en 5%
onder volwassenen
Inzicht krijgen in wáárom jongeren gaan roken: sociale druk
Mogelijke extra maatregelingen
- accijnsverhogingen zijn essentieel; antirookmaatregelen moeten zichtbaar zijn; aantal
verkooppunten omlaag; tabakslobby mag geen invloed meer hebben op beleid;
generatiegebonden wet voor verbod
- campagnes; bijv. gericht op replacement-roker (jongeren zijn het doel van de
tabaksindustrie om verslaafd te maken langst mogelijk verdienen en nieuwe klant
voor ‘dode roker’)
- zorg dat maatregelen of beloningen direct zichtbaar zijn, in plaats van ver weg
(rijbewijs als beloning helpt niet/weinig)
Slaap- en kalmeringsmiddelen
Benzodiazepinen: belangrijkste slaap- en kalmeringsmiddel
- Barbituraten en opiaten ook mogelijk, maar bijwerkingen veel groter. Grotere kans op
verslaving veel groter
- Langzaamwerkende benzodiazepinen: slaapmiddel (in slaap komen)
- Snelwerkende benzodiazepinen: kalmeringsmiddel (tegen stress- en
spanningsklachten)
Prevalentie onder Nederlandse jongeren op VO:
- 8,3% ooit gebruikt zonder recept en 11% met recept
- T.o.v. 6,6% gebruik zonder recept wereldwijd
Cannabis: verzamelnaam hasj en wiet
- Werkzame stoffen: THC en CBD
- Risico van eten t.o.v. roken: moeilijker om goed te doseren omdat inwerking langer
duurt. Effecten duren ook veel langer en zijn meer onvoorspelbaar. Kans op te veel
inname.
- Invloed op slaap, emotionele beleving, eetlust, informatieverwerking,
reactievermogen, high voelen
- Negatieve psychische gevolgen, schade aan luchtwegen, hallucinaties, angst en
paniek, verslavend
Prevalentie: vrij stabiel in afgelopen 20 jaar met een lichte daling tot 2017 en lichte
stijging tot nu
Ecstasy (XTC)
- Stimulerend, krijgt er energie van en je voelt je wakker. Ook bewustzijnsveranderend.
- Bij overdosering kans op hartproblemen, leverfalen en oververhitting
- Bijwerkingen: pupillen; verhoogde bloeddruk; tandenknarsen
- In de dagen erna: geheugenverlies; depressieve gevoelens; paniekreacties en
mogelijk zelfs slaapstoornissen
Cocaïne
- Stimulerend, euforie, energie, opwinding, helderheid (tot één uur)
- Vaak gebruikt om te presteren: voelt zich sterk, actief, spraakzaam en zelfvertrouwen
- Risico’s: hartklachten, angst, psychische problemen, impotentie
- Beïnvloedt zenuwsignalen en de werking van het stofje dopamine (ophoping en meer
signalen waardoor beloningscentrum geprikkeld wordt). In mindere mate ook
invloeden op (nor)adrenaline en serotonine.
Trends: aantal cliënten met cocaïne als primair probleem (in verslavingszorg) is sinds
2008 dalend.
Amfetamine (speed)
, - Stimuleert de afgifte van dopamine en blokkeert heropname waardoor
beloningscentrum wordt overprikkeld.
- Risico’s: slapeloosheid, gewichtsverlies, paranoia
- Prevalentie: 4,5% heeft het wel eens gebruikt, 0,5% ook in de afgelopen maand
Lachgas
- Qua prevalentie en populariteit van drugs in Nederland veruit populairst, zowel onder
jongens als meisjes en zowel onder scholieren als studenten.
- Zorgt voor roes van enkele minuten, waziger beeld, geluid lijkt langzamer
- Risico’s: bevriezing lippen/longen, zuurstoftekort, zenuwschade, tintelingen, vitamine
B12 tekort
- Verbod op lachgas sinds 1 jan. 2023
GHB
- Verdovende werking op CZS, ontspannend gevoel, seksueel stimulerend
- Risico’s: overdosering (dunne lijn tussen stimulerend gevoel en out gaan) en
verslaving (ernstig)
o Zelfs ervaren gebruikers zijn in 66% van de gevallen nog eens out gegaan
- Werkt in 5-30 minuten, maar verschillen zijn interindividueel en intra-individueel erg
groot. Werking kan tot 2 – 3 uur duren
Heroïne (opiaat)
- Gemaakt van opium, geïnjecteerd
- Effect op dopamine en het doorgeven van pijnsignalen. Gelukkig gevoel en geen pijn
- Direct gevoel (na één minuut) en duurt tot 4 – 6 uur
- Risico’s: misselijkheid, braken, demping van de ademhaling, zeer verslavend
Designerdrugs
- Moleculaire structuur van bestaande ‘traditionele’ verboden drugsmoleculen, zoals
amfetamine of cocaïne, een klein beetje veranderd met de bedoeling een ‘nieuwe’
druk te maken
- Bijv. 4FA lijkt sterk op pepmiddel amfetamine (één fluoratoom anders). Werking is
vergelijkbaar, maar toch ook net wat anders en dus ook risico’s onbekend.
Piramide van middelen gebruik
- Toename in afhankelijkheid/gebruik gaat samen met
intensivering in behandeling/oplossing
Definitie van verslaving: rode draad = wanneer een persoon met
regelmaat hunkert naar een middel en ontwenningsverschijnselen
vertoond wanneer dit middel niet gebruikt wordt/buiten bereikbaarheid is.
- Lichamelijke of psychische afhankelijkheid
- Steeds meer nodig hebben
- Lichamelijke of psychische ontwenningsverschijnselen
- Veel tijd ermee bezig zijn
DSM-V diagnose: stoornis in gebruik
- Bijv. voor roken: 11 criteria, afhankelijk van aantal criteria: mild, gematigd of ernstige
stoornis + sprake van klinisch significante lijdensdruk en/of beperking in het
sociale/beroepsmatige functioneren
- Andere middelen in DSM: alcohol; cannabis; hallucinogens; inhalants; opiods;
dedatives, hypnotics or anxiolytics; stimulants; tobacco; (caffeïne voldoet niet aan
criteria)
- Hoofdcategorieën criteria: impaired control; social impairment; risky use;
pharmacological indicators (tolerance and withdrawal)
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller merel-doelen. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.28. You're not tied to anything after your purchase.
