Class notes
Hoorcolleges Politie en Veiligheid (uitgebreid)
- Course
- Institution
Dit zijn alle aantekeningen die zijn gemaakt tijdens de hoorcolleges (inclusief gastcolleges)
[Show more]
Seller
Follow
xaraguijken
Content preview
Hoorcolleges Politie en VeiligheidHoorcollege 1: De geschiedenis van de Nederlandse Politie
en algemene beginselen van behoorlijke politiezorg
Politie is een heel breed begrip onderscheid maken tussen politie als
organisatie en politie als ‘proces’
Schilderij: burgerwacht uit de 16e eeuw mensen uit de steden eigen
veiligheid serieus nemen (zorgen voor interne en externe veiligheid). Politie
bestond toen niet. Er waren wel legers en vorsten. De politie zoals we die nu
kennen is een recente ontwikkeling.
Er zijn een aantal taken die zij uitvoeren
- Politie op Schiphol (bij bijvoorbeeld winkeldiefstal)
- Grenzensmokkel
Verschillende partijen kunnen verschillende functies uitvoeren, daarom
onderscheid tussen de Politie als organisatie en het proces (waarbij functies van
de Politie worden uitbesteed aan andere partijen)
Politie als politieke instelling (instantie in handen van de machthebbers)
- Politeia, polis, policy, politics, policie, politie (stond voor het gehele
overheidsbestuur in de stad, zorg dat maatschappelijk leven veilig kan
plaatsvinden, handhaven van openbare orde).
- Staatsvormingsprocessen 17e/18e/19e eeuw:
o Kernfuncties staat: interne/externe veiligheid, belasting,
organisatie / bestuur
o Overheidsmonopolie fysiek geweld
o Opbouw rechtsstaat
- Geweldsmonopolie is steeds meer bij de staat komen te liggen (niet meer
bij de edelen). Kernfuncties van de staat steeds meer gecentraliseerd,
belasting heffen en veiligheid garanderen. Overheid kreeg meer het
monopolie op fysiek geweld.
- Machtsconcentratie bij staten (natiestaat) westerse natiestaten
machtsconcentratie ging gepaard met opbouw van de rechtsstaat
Kijken naar de politie in andere landen (kan ook een willoos instrument zijn).
Onrechtvaardige samenlevingen:
Ghandi in verzet tegen overheid van India
Martin Luther King
Nelson Mandela
Rassenscheiding in VS (segregatie)
Politie is een instrument in handen van de machthebbers
- Politie ‘recent’ verschijnsel: Napoleontische periode.
- High and low policing (Brodeur, )
- Politie-systemen vanaf 1650 langs een continuüm: belangen van de staat
ene uiterste belangen burger andere uiterste (politie is onderdeel van
democratische rechtsstaat / rule of law / checks and balances)
o Rule of law: ook de overheid moet zich aan de wet houden
- Politiestaat: Nazi-Duitsland, communistische landen (Voormalig Oost-
Duitsland: Stasi) en dictatoriale regimes (verleden/heden)
,Belangen staat Belangen burger
Politiestaat: Nazi-Duitsland/Stasi in Politie is onderdeel van democratische
voormalige DDR rechtsstaat
Dictatoriale regimes Rule of law, checks and balances
- Controle en klachtenprocedures
- Politie heeft veel macht
Burger als potentiële (politieke) Dicht bij burger georganiseerd (buurt-
bedreiging en wijkteams;
aanspreekbaar/bereikbaar)
Geheime politie; informanten Centraal begrip: community policing
Due process afwezig; rule of law De-escalatie: Politie is er niet om de
afwezig wetten te handhaven, maar vooral
richten op de-escalatie
Het begrip orde:
- Functie politie
o Handhaving openbare orde
o Handhaving rechtsorde (wetten handhaven = klein onderdeel van
de Politietaak)
o Hulpverlening aan hen die dat behoeven (=eindeloos)
- High versus low policing (Brodeur, 1983/1988)
High Policing / Haute Police
Nationale veiligheid (belangen van de staat); politieke orde,
verstoringen/ontwrichting
(delen) samenleving of continuïteit democratische
rechtsstaat:
- Politieke inlichtingendiensten (in samenwerking met politie)
- AIVD (geheime dienst), MIVD (militaire geheime dienst), NCTV
(cybersecurity, terrorisme, rampen)
- Grote belangen van de staat
- Methoden: open bronnen, interceptie berichtenverkeer, observatie,
agenten en bronnen (informanten)
- Links en rechts activisme, dierenactivisme, non-proliferatie, economische
spionage, terrorisme, radicalisering
Low Policing
Belangen van de burger, 24/7 ‘kleine’ ordeverstoringen:
- Noodhulp, meldingen, verkeer, nachtleven, voetbalwedstrijden, grote
evenementen (crowd control)
- Functie politie:
o ‘onvermijdelijk onderdeel moderne samenleving’ (Reiner) we
leven veel dichter op elkaar dan vroeger, daarom ook meer kleine
conflicten
o ‘reproductie orde’ (Ericson) wat is handhaving van de openbare
orde
o ‘toepassing niet-onderhandelbaar geweld’ en ‘om iets te stoppen
dat beter niet kan gebeuren. Nu!’ (Bittner)
o ‘Er zijn’ om van ene op andere moment interventies te plegen
(Kuiper)
o Naast ‘authorative power’ ook ‘symbolic power’ van belang (Loader)
, o Kenniswerkers (Ericson) Politie verzameld veel informatie en
gebruikt dat
High policing en low policing gaat over politietaken en welke instanties die taken
uitvoeren
- NL: belangen van de burger centraal (Low policing), maar er is ook high
policing (AIVD)
Macht en controle (veel macht geconcentreerd bij de overheid)
- Etnisch profileren
o Instrumenten die worden gebruikt (patseraanpak richt zich op
bepaalde wijken)
- Belangrijk dat er regels zijn en manieren om eventueel een klacht in te
dienen
Algemene beginselen van behoorlijke Politiezorg
- Politie en Rechtsstaat: ‘waakzaam en dienstbaar aan de waarden van de
rechtsstaat’
- Artikel 1 Grondwet in de hal van de politiebureaus aan de wand
- Richtinggevende gedragsnormen voor fatsoenlijk en behoorlijk handelen
o Burgerlijk wetboek
o Wetboek van Strafvordering
o EVRM
- Overheidsorganen en overheidsfunctionarissen gebonden aan wettelijke
voorwaarden en ongeschreven regels
- Vertrouwensbeginsel
- Gelijkheidsbeginsel
- Beginselen van evenredige belangenafweging: veel terug te zien in
politiewerk
- Verbod détournement de pouvoir: verboden om een bevoegdheid in te
zetten waarvoor het niet bedoeld is
- Rechtmatigheid en behoorlijkheid
Beleidsvrijheid
‘Street level bureaucracy’ (mensen op straatniveau de bureaucratie laten
vertegenwoordigen), ‘street corner politicians’, discretionaire bevoegdheid
1. Grote mate van autonomie door de aard van het politiewerk:
- Fysieke en sociale kloof agenten en leidinggevenden
- Informatievoorsprong
- Direct contact burgers
Hoofdcommissaris Hessing: ‘ieder verband tussen wat ik beslis en op
straat wordt uitgevoerd berust op louter toeval’
2. Uitgebreid juridisch raamwerk waaruit kan worden gekozen en
politiefunctionaris bepaalt steeds zelf of, en welk juridisch instrument
wordt ingezet.
3. Interne sturing politieorganisatie belangrijke randvoorwaarde:
- Gedecentraliseerde organisatie; keuzevrijheid op de laagste niveaus in de
organisatie
- Leerstuk van de professionele ruimte (Realisatieplan Nationale Politie) en
leerstuk ‘georganiseerd vertrouwen’
4. Sturing (en controle) op grote afstand van 1e lijn leidinggevenden
Rechtsstaat en algemene beginselen
- Juridische zaken in woord en geschrift uitputtend uitgewerkt
, - Uitgebreid stelsel van interne/externe (in)formele checks and balances
(macht vraagt om checks and balances)
- Intern: groepsdruk directe collega’s en teamleden; klachtenprocedures,
vertrouwensfunctionarissen, bureaus intern onderzoek, direct
leidinggevenden in briefings, evaluaties en functioneringsgesprekken
- Extern: Nationale Ombudsman, Commissie Politieklachten, social media,
verschillende monitorinstrumenten (bereikbaarheid, klantvriendelijkheid,
zichtbaarheid, waardering laatste politiecontact etc.)
De geschiedenis van de Nederlandse politie
Twee totaal verschillende logica’s in het Nederlandse staatsbestel en ook in het
Politiebestel. Wat is de logica dat we rechts rijden in Nederland? Te danken aan
Napoleon gestandaardiseerd (ook hoeveelheden/maten).
Fundamenten
- 1810-1813: Frans justitiebestel (komt uit een centralistisch bestel). Het
justitiebestel in NL komt uit Frankrijk (centralistisch)
- 1851: gemeentewet Thorbecke (Nederland gered van de revolutie meer
macht naar het parlement, minder bij de Koning). Nederlandse
gemeentewet: gedeconcentreerd (veel macht op het lokale niveau)
Fasen
- 1875-1918: Moderne politieorganisatie
- 1918-1977: Professionele politieorganisatie
- 1940-1945: Duitse bezetting
- 1977-heden: Gebiedsgebonden politieorganisatie
- 2013: Nationale Politie
Inlijving bij Frankrijk 1810-1813 (buitenlandse mogendheid die NL overneemt
heeft iets opgeleverd dat we nog steeds hebben nationaal justitieel bestel)
Erfenis:
- Nationaal justitieel bestel, Koninklijke Marechaussee
- Openbaar Ministerie leidt strafrechtelijk vooronderzoek
- Commissaris van politie
- Burgemeester leidt lokaal bestuur
- Dienaren van politie
Gemeentewet 1851
Johan R. Thorbecke:
- Burgemeester hoofd van de politie ter plaatse
- Gemeenteraad is bevoegd verordeningen uit te vaardigen en betaalt de
eigen politie (wetten zijn in NL niet overal hetzelfde nog steeds zo
maar wel moeilijker voor gemeentes om veranderingen aan te brengen in
politieverordeningen)
- Politiebesluit 1851: Gemeentepolitie dienstbaar aan rijkspolitiezorg
- 1858: Rijksveldwacht
Fundament Nederlands politiebestel
Structurele spanning tussen
Justitie Bestuur
Strafrecht Ordehandhaving
Nationaal Lokaal
Procureur-generaal Burgemeester
Efficiëntie Legitimiteit (systeem moet gedragen
worden door burgers)
Repressie (reflex op handhaven) Preventie
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller xaraguijken. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.51. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
71184 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now