1.1 Een definitie van recht
Orde in de samenleving mensen kunnen het gedrag op elkaar afstemmen
Recht: geheel van regels en normen dat het gemeenschappelijk verkeer in banen leidt en een
remedie aandraagt voor problemen die rijzen wanneer mensen zich niet gedragen volgens de
regels en normen
Doel van recht: realiseren van een toestand van rust en rechtvaardigheid (het recht is er niet
alleen om te bestraffen)
Verschillen recht en moraal
o Recht richt zich niet op intentie, in tegenstelling tot de moraal
o Recht heeft altijd een sanctie tegenover de overtreding opgelegd door een officieel
instituut
o Bij recht is er soms sprake van letterlijke dwang, bij moraal gewetensdwang of sociale
dwang
Definities van recht
o John Austin: bevelen die worden ondersteund met bedreigingen
Verwerpelijk, want recht komt voort uit een bepaalde procedure die is
onderworpen aan regels
o H.L.A. Hart: het recht is meer dan bevelen waar sancties op rusten
o Oliver Wendell Holmes: recht is wat rechters doen of wat wij van hen verwachten dat
zij gaan doen
o Het geheel van regels dat de samenleving ordent
1.2 Enkele onderscheidingen
Objectieve recht: een geheel van normen en regels dat de samenleving ordent
Subjectieve recht: bepaalde, persoonlijke bevoegdheid
Subjectief recht wis gebaseerd op het objectieve recht en het objectieve recht komt tot uiting
via het subjectieve recht (geheel afhankelijk van elkaar)
Rudolf von Jhering
o Objectieve recht is het geheel van regels in een samenleving
o Subjectieve recht is de bevoegdheid die een burger daaraan ontleent
In het opkomen voor zijn eigen rechten (subjectief) levert hij een bijdrage aan de
samenleving (objectief)
Rationalistisch natuurrecht
o Mensen verkrijgen natuurlijke rechten omdat ze mens zijn
o Door rationeel-mathematische waarneming uit de natuur verkrijgen mensen
natuurrechten
o Geld van nature, onafhankelijk van menselijke wilsbeslissingen
Hugo de Groot
o Vier beginselen vreedzame samenleving
1. Eigendomsrecht mag niet geschonden worden
2. Afspraken nakomen
3. Schade door schuld vergoeden
4. Inbreuk op rechten bestraffen
Positief recht: recht dat geldt omdat de staat het geldend verklaard
Publiekrecht: heeft betrekking op de staat
o Algemeen belang belangrijk
o Burger onder overheid
, o Overheid handhaaft
o Als uitgangspunt
Bevelstheorie over het recht
Overheid vaardigt recht uit en wordt gehandhaafd
Privaatrecht: dient de individuen
o Particuliere belangen centraal
o Burger tot burger gelijk
o Burgers handhaven
o Ontstaan door partijen die afspraken maken
Wetgever codificeert (neemt op in de wet)
o Partijen leidend (bepalen zelf over omvang en strekking proces)
Sociologische rechtsopvatting
o Maatschappelijke werkelijkheid centraal
o Het recht ontstaat uit regelmatigheden en verwachtingen in de maatschappij
Sociale interactieproces/interactiebenadering van recht
Dwingend recht: regels waarvan de belanghebbenden niet mogen afwijken
o Personen- en familierecht
Aanvullend of regelend recht: wanneer partijen zelf geen andere afspraken hebben gemaakt
o Burgerlijk recht
o Wetgever laat zich leiden door wat de partijen zouden afspreken als ze dat hadden
gedaan
Materieel recht: verbod en reactie van de overheid bij overtreding
Formeel recht (procesrecht): regeling procedure van het rechtsgeding
o Procedure burgerlijk recht
Rechter
Gekrenkte partij (eiser) dagvaardt krenker (verwerende partij of gedaagde)
Dagvaarding door deurwaarder
Rechtsstrijd: het geding
o Rechterlijke organisatie
Rechtbanken, gerechtshoven en de Hoge Raad
1.3 De rechtsgebieden
(Civiel recht, strafrecht, bestuursrecht)
Privaatrecht
o Civiel recht: gaat over conflicten tussen burgers onderling, tussen burgers en
bedrijven, en tussen bedrijven onderling.
o Personen- en familierecht
Binnen familie, huwelijk
Niet op geld waardeerbare rechten en verplichtingen
o Vermogensrecht
Wel op geld waardeerbare betrekkingen van de mens
o Overeenkomsten tussen contractanten of partijen
Obligatoire overeenkomst (verbintenisscheppende overeenkomst)
Wederzijdse rechten en plichten: verbintenissen
Partij met verplichting: schuldenaar of debiteur
Partij met een recht op..: schuldeiser of crediteur
Publiekrecht
o Staatsrecht
Belangrijkste regels van nationale ordening van het overheidsapparaat,
invloed van burgers en burgerlijke rechten & vrijheden
Grondwet: belangrijkste regels en beginselen met betrekking tot
staatsorganisatie
, Geschreven document met belangrijkste bepalingen
(constitutie ook ongeschreven recht op gebied van de
staatsinrichting, want recht is voortdurend in beweging)
Nederland als constitutionele monarchie met parlementair stelsel
Koning gebonden aan grondwet of constitutie
Parlementair stelsel
o Burgers met indirecte invloed (vertegenwoordiging)
o Regering moet volksvertrouwen hebben
Gedecentraliseerde eenheidsstaat
o Territoriaal: lage overheden zeggenschap over bepaald
gebied
o Functioneel: lage overheden zeggenschap over bepaalde
functies
o Autonomie: regeling en bestuur in handen van lage
overheden
o Medebewind: lage overheden werken mee aan bestuur
o Strafrecht (sanctierecht)
Normen die zo belangrijk zijn voor de samenleving dat het niet aan burgers
wordt overgelaten om de zaak zelf in handen te nemen
Strengere middelen tot handhaving bewuste leedtoevoeging
Zware delicten: misdrijven, minder ernstig: overtredingen
Twee soorten strafbare feiten
Met opzet: doleuze delicten
‘Per ongeluk’ dus met schuld: culpoze delicten
o Bestuursrecht
Geheel van rechtsregels dat betrekking heeft op de bestuurstaak van de
overheid
Ruimtelijke ordening, onderwijs, sociale zekerheid
1.4 De rechtsbronnen
Recht vloeit voort uit rechtsbronnen: rechtsregels
o Behoren toe aan het positieve recht: geldige recht
o Tegenover positief recht: het ideale recht; hoe we zouden willen dat iets is
Formele rechtsbronnen
o De wet
o De gewoonte
o De rechtspraak
o Het verdrag
Positief recht: geheel van regels dat op een bepaald tijdstip en binnen bepaalde
gemeenschap van mensen geldt
o Ius positivum: het recht zoals het geldt
o Ius constituendum: het recht zoals we willen dat het zou gelden
Wet in formele zin: ieder gezamenlijk besluit van regering en S-G dat volgens een bepaalde
procedure tot stand is gekomen
Wet in materiële zin: iedere naar buiten werkende algemene regeling die de burgers bindt,
uitgaande van een overheidsorgaan, dat zijn bevoegdheid daartoe direct ontleent aan een
wet in formele zin
Drie categorieën:
1. Alleen in formele zin (in bloot formele zin)
2. Zowel formeel als materieel
3. Alleen in materiële zin (in bloot materiële zin)
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Lalalallalalalalalla. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.84. You're not tied to anything after your purchase.