Een uitgebreide (maar niet te uitgebreid natuurlijk) en duidelijke samenvatting van het boek Levenslooppsychologie door Nelleke Rögels. Het gaat om een samenvatting van de 5e druk van het boek.
Levenslooppsychologie
Jongvolwassenen, volwassenen en
oudere volwassenen
- Nelleke Rögels
Vijfde druk
Samengevat door Eva Buijs
,Hoofdstuk 1: Levensloop en ontwikkeling
§1.2 kennis over de levensloop
Soorten kennis:
Alledaagse kennis (tacit knowledge/impliciete kennis) = kennis op basis van eigen
ervaringen en interacties met anderen. Het gaat om onbewuste opvattingen over
menselijke ontwikkeling waarin de common sense weerspiegeld wordt.
common sense = de binnen een bepaalde leefgemeenschap algemeen gedeelde
opvattingen, inzichten en meningen.
Wetenschappelijke kennis = kennis die systematisch wordt verzameld, gecontroleerd
en getoetst via bepaalde vaststaande methoden.
Wetenschappelijke en impliciete kennis beïnvloeden elkaar.
Onze kennis is inaccuraat, en dat leidt vaak tot stereotyperingen, negatieve beeldvorming en
leeftijdsdiscriminatie. Wetenschappelijk onderzoek vergroot onze professionaliteit.
§1.3 Ontwikkelingspsychologie en levenslooppsychologie
Klassieke ontwikkelingspsychologie: de ontwikkelingspsycholoog onderzoekt het algemene
wetmatigheden in gedrag bij kinderen en adolescenten. Gaat hier om stelselmatige
structurele veranderingen die gebonden zijn aan een bepaalde chronologische leeftijd en die
zich kenmerken door een progressief verloop. Nadruk op de invloed van biologische
processen op de ontwikkeling.
Besef gegroeid dat ontwikkeling ook doorgaat na de eerste levensjaren, maar dan meer op
gedrag en sociaal, cultureel en historisch gebied.
Klassieke ontwikkelingspsycholoog richt zich vooral op onderzoek naar algemene
ontwikkelingsmechanismen. Nadruk op algemene wetmatigheden die aan
ontwikkeling ten grondslag liggen.
Levenslooppsycholoog richt zich op hoe algemene ontwikkelingspsychologische
wetmatigheden en de verschillende sociale, culturele en historische invloeden de
ontwikkeling van een bepaald individu kleuren en richting te geven. Nadruk op hoe
menselijke ontwikkeling leidt tot uniciteit.
Werken samen en vullen elkaar aan.
Gemeenschappelijk ideaal: ze willen factoren identificeren en beschrijven die invloed
uitoefenen op het leven van mensen en die bepalen hoe het leven van een individu
eruitziet.
Life span psychologen (individuele ontwikkelingsproces) en life course sociologen
(overgangen sociale rollen). Hun vakgebied life span developmental science is
multidisciplinair.
§1.4 Wat is ontwikkeling?
Menselijke ontwikkeling wordt gezien als verandering in een bepaalde richting.
2 opvattingen:
1. Kwantitatieve toename en afname: de richting van de veranderingen wijzigt zich na
de middelbare leeftijd drastisch. (bv. trapmodel, als gezien in de les).
2. Continue leeftijdsafhankelijke kwalitatieve veranderingen gedurende de gehele
levensloop. Tijdens de laatste levensfase leidt dit tot een verregaande kwalitatieve
omslag waarbij het oorspronkelijke (stoffelijke) lichaam wordt vervangen door een
nieuw lichaam. Mens is integraal onderdeel van de natuur (reïncarnatiegedachte).
§1.4.2 Ontwikkeling volgens de psychologie
Metatheorie reflecteert een specifiek mens en/of wereldbeeld. Wanneer een metatheorie
binnen een discipline algemeen wordt aanvaard, spreekt men over een paradigma.
, Ontwikkelingspsychologische theorie: beschrijft concrete veranderingen in gedrag die
samenhangen met leeftijd. Beschrijft ook verschillen tussen individuen en groepen met
betrekking tot deze wijzigingen.
Ontwikkelingpsychologisch model: bevat aannames waarop een
ontwikkelingspsychologische theorie wordt gebouwd. Een model geeft aan wat als de motor
van ontwikkeling wordt gezien. Het model staat dus aan de basis van de theorie. In de
praktijk is de scheiding tussen theorie en model niet altijd even duidelijk.
Modellen obv ‘de bron’ van ontwikkeling:
Het atomistisch-mechanistische model: de mens als machine of motor. Is afhankelijk
van input uit de omgeving. Kan niet meer uitkomen dan er in gaat. De mens-machine
kan worden opgesplitst in een groot aantal elementen = atomistisch.
Het holistisch-organismische model: de mens is een groeiend organisme op weg
naar volwassenheid. Actieve rijping en een doelgericht proces = organismisch.
Gedrag en psychische functies worden gezien als een samenhangend geheel =
holistisch. Ontwikkeling is kwalitatief en leidt tot nieuwe, complexe structuren.
Het contextualistische model: de mens wordt beïnvloedt door zijn omgeving en de tijd
waarin hij leeft. De context bepaalt de betekenis. Culturele inbedding maakt de mens
tot wie hij is.
Het relationistische model: synthese van organismisch en contextualistische model.
mens is een open systeem dat voortdurend en dynamisch interacteert met andere
systemen. Wording staat in deze visie centraal.
Modellen op basis van de aard van het te doorlopen proces:
Het groeimodel: ontwikkeling is een kwantitatieve toename van verschillende
capaciteiten en vaardigheden(klassieke leertheorie).
Stagnatiemodel/trapeziummodel: op volwassen leeftijd wordt er een stagnatie van
ontwikkeling voorzien. Bij het trapeziummodel volgt een snelle aftakeling aan het
einde van het leven. (Klassieke ontwikkelingspsychologen, zoals aanhangers Freud).
Stadiummodel/laddermodel: ontwikkeling is een stapsgewijs, sequentieel proces
waarbij de stappen leiden tot kwalitatieve veranderingen (stadiatheorieën van Piaget
en Erikson).
Differentiatiemodel: aanvankelijk simpele, globale gedragspatronen in de loop van de
ontwikkeling worden verfijnd en gespecialiseerd (taalontwikkeling/motorische
ontwikkeling).
Levensloopmodel: vertakkingsmodel. Ontwikkeling is resultante van biologische,
sociale en persoonlijke factoren. Onregelmatige en onvoorspelbare patronen in de
levensloop zijn van belang. Kenmerkt zich door inter-individuele variatie tijdens
levensloop en een open einde.
Webmodel: uitwerking van levensloopmodel. Het web is een niet-lineair dynamisch
systeem en staat voor individuele ontwikkeling. Geen web is hetzelfde, maar de
menselijke ontwikkeling kent wel voorkeurspatronen. De mens werkt aan deze
ontwikkeling op verschillende niveaus. De verschillende webben opereren niet los
van elkaar: zij zullen ook dwarsverbindingen aangaan.
Een model of theorie wordt vervangen, aangescherpt of aangepast als:
De onderzoeksbevindingen niet in lijn zijn met het model.
Nieuwe methoden tekorten aan het licht brengen.
Nieuwe fenomenen niet goed te verklaren zijn met bestaande modellen.
Soms wordt een einddoel geformuleerd in vorm van een maximaal te behalen niveau:
Een eigen identiteit (Erikson).
Het postconventionele niveau van moraliteit.
Het kunnen aangaan van een stabiele intieme relatie.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller evabuijs. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.54. You're not tied to anything after your purchase.
