Module 1 - Inleiding in het internationale recht
Introductie
Het doel van deze cursus is om u kennis te laten maken met de belangrijkste
onderwerpen in het internationale recht. Voordat we enkele afzonderlijke thema’s uit
het internationale recht gaan behandelen is het essentieel om achtergrondinformatie
te bezitten over dit rechtsstelsel. Het doel van deze eerste module is dan ook om het
fundament te leggen waarop het internationale recht is gebouwd. Als u weet waar het
internationale recht vandaan komt, dan is het stelsel beter te begrijpen. We kunnen
dan verder bouwen. Dit betekent dat we eerst een aantal basisonderwerpen moeten
behandelen die het fundament leggen voor dit vak.
In deze module staan we stil bij de ontstaansgeschiedenis, maar ook bij de
verhouding tussen nationaal en internationaal recht. Het doel van het internationaal
recht is dat staten zich conformeren naar het internationale recht. Zij moeten zich
eraan houden, maar de staat wordt vrijgelaten hoe dit gerealiseerd wordt. In
Nederland is dit geregeld in artikelen 93 en 94 van de Grondwet.
Literatuur
Nollkaemper, H 1 met uitzondering van 1.5
Nollkaemper H,13 met uitzondering van 13.5.3 t/m 13.6
Regelgeving
Grondwet
Jurisprudentie
HR 6 maart 1959-03-1959, NJ 1962, 2 (Nuygatt)
1/25
,Hoofdstuk 1. Begrip en aard van het internationaal publiekrecht
Leerdoelen
1. De kenmerken van het internationale recht.
2. De belangrijkste fases en de grondleggers van het internationale recht
kennen.
3. Het verschil kunnen uitleggen tussen de aard van het nationale en
internationale recht.
4. De doorwerking van het internationale recht tot het Nederlandse recht.
5. Het monistisch en dualistisch stelsel kennen en het verschil tussen beide
stelsels kunnen benoemen.
Het belang van internationaal recht voor Nederland
Nederland is een kleine, internationaal georiënteerde staat en is politiek gezien
relatief machteloos. Hierdoor heeft Nederland er groot belang bij dat het handelen
van andere staten niet alleen wordt beheerst door macht.
Een sterke internationale rechtsorde biedt:
b. Stabiliteit in internationale betrekkingen;
c. Maakt het makkelijker om gemeenschappelijke belangen te realiseren; en
d. Beschermt de zwakke staten.
De Grondwet geeft het belang van internationaal recht voor Nederland
1. Geeft het belang om de internationale rechtsorde te bevorderen weer.
Art. 90 Grondwet bepaalt: de regering bevordert de ontwikkeling van de internationale rechtsorde.
2. De Nederlandse rechtsorde is vergaand opengesteld voor het internationaal
recht.
Art. 93 Grondwet bepaald: bepalingen van verdragen en van besluiten van volkenrechtelijke
organisaties, die naar haar inhoud een ieder kunnen verbinden, hebben verbindende kracht nadat
zij zijn bekendgemaakt.
3. Bepaalde internationale rechten en verplichtingen worden rechtstreeks door de
rechter toegepast en gaan in het geval van een botsing met het nationaal recht,
voor de formele wetgeving en zelfs boven de Grondwet.
Art. 94 Grondwet bepaalt: binnen het Koninkrijk geldende wettelijke voorschriften vinden geen
toepassing, indien deze toepassing niet verenigbaar is met een ieder verbindende bepalingen van
verdragen en van besluiten van volkenrechtelijke organisaties.
2/25
, Problemen met de openstelling van de Nederlandse rechtsorde voor
internationaal recht
1. Het internationaal recht voldoet niet zonder meer aan de democratische en
rechtsstatelijke waarborgen die de Nederlandse rechtsorde kenmerken.
2. Het internationaal recht komt vaak tot stand zonder betrokkenheid van het
parlement en staat soms inhoudelijk op gespannen voet met de regels van het
nationaal recht.
3. De Nederlandse verbondenheid met de internationale rechtsorde stat soms op
gespannen voet met de traditionele verbondenheid van Nederland met de
Verenigde Staten. Voor de VS is het internationaal recht aanmerkelijk minder van
belang en dit wordt daar terzijde geschoven als het nationaal belang erom vraagt.
De geschiedenis van het internationaal publiekrecht
De oorsprong van het internationaal publiekrecht wordt veelal verbonden met het
ontstaan van de onafhankelijke en soevereine staat in Europa. Het ontstaan van
de staten had een bepalende invloed op de ontwikkeling van het internationaal
publiekrecht. Dit kwam omdat het vreedzaam naast elkaar bestaan van
soevereine staten, die hun eigen belangen nastreven, vraagt om een
rechtsstelsel dat deze onafhankelijkheid beschermd. Er was een systeem van
rechtsregels c.q. het internationaal publiekrecht die voor allen op gelijke voet van
toepassing was. Het internationaal publiekrecht had ten tijde van de opkomst van
de soevereine staten met name de functie van ‘co-existentie’ van de staten te
reguleren.
De onafhankelijke staten, die bepalend waren voor de ontwikkeling van het
internationaal publiekrecht ontstonden in Europa in de 16 e en 17e eeuw. De Vrede
van Westfalen was hiervoor beslissend. Deze maakte in 1648 door middel van
een aantal verdragen een einde aan o.a. de tachtigjarige oorlog. Ruim
driehonderd politieke eenheden ontworstelden zich aan het gezag van het Heilige
Roomse Rijk en de Kerkelijke Staat. Zij kwamen overeen het beginsel van
territoriale integriteit te respecteren en werden formeel onafhankelijk. Sindsdien
kon er ook onderscheid worden gemaakt tussen het publieke gezag, dat werd
uitgeoefend door de staat en de private belangen van de monarch. Hiermee
waren de voorwaarden voor het moderne internationaal publiekrecht gecreëerd.
Aanvankelijk was het internationaal publiekrecht dan ook vooral Europees
publiekrecht.
Vanwege economische belangen breide de Europese staten hun activiteiten uit
naar andere delen van de wereld. Zij legden het door hen ontwikkelde
3/25
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller AntonOudeMiddendorp. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.20. You're not tied to anything after your purchase.