Class notes
Hoorcollegereeks Nederlanders op de Wereldzeeën
- Course
- Institution
hoorcollegereeks Nederlanders op de wereldzeeën
[Show more]
1 review
By: fabianpechler • 1 month ago
Seller
Follow
martvanderpal
Reviews received
Content preview
Nederlanders op de Wereldzeeën,Inhoud
Een introductie: ‘vol verwachting’..........................................................................................................2
College 3: de WIC...................................................................................................................................6
Hoorcollege 4: kraamkamer van het hedendaagse wereldbeeld.........................................................10
College 5: WIC en slavenhandel............................................................................................................13
Hoorcollege 6. Amsterdam als Haven...................................................................................................16
Hoorcollege 7. De metamorfose van het schip.....................................................................................26
8. zeemacht en zeeroof........................................................................................................................30
9. de zeeman........................................................................................................................................34
10. koloniale scheepvaart.....................................................................................................................38
11. ontdekking van (noord/zuid) Polen................................................................................................42
12. wereldhaven 2. Mainport Rotterdam.............................................................................................45
Een introductie: ‘vol verwachting’
6 om 6 weken hoorcollege , 2 deeltentamens. 50/50. Openvragen en gesloten vragen, redelijk
gedetailleerd.
Hoorcollegestof + literatuur: tentamenstof
,1ste tt. 27 Oktober
Rozwadowski: literatuur 71-103
Vernieuwing van het vak:
Zeeën en oceanen zijn geen barrieres, maar verbinden continenten en culturen: de Oceanic Turn
Maritieme geschiedenis is een thema, geen direct perspectief maar meerdere.
Centrale vraag: waarom zeilden Nederlandse schepen niet al eerder op de wereldzeeën?
- Nederland onder Spanje
- Opstand en kantelend wereldbeeld
- Zee als nationale identiteit
- Geboorte van zeeheldencultus
Nederland viel nog onder Spanje, en hierdoor kon ze niet ‘concurreren’.
Verdrag van Tordesillas: verdrag uit 1494: wereld in 2 invloedssferen. Links van de norm is de
Spaanse invloed, rechts daarvan Portugese invloeden. Afrika ‘is van Portugal’, de west van Spanje.
Brazilië is pas later ontdekt, en ligt deels ten oosten van de lijn, dus ‘van Portugal’.
Flarden van informatie over de west komt via Spanje binnen. Over de oost is vrijwel niks bekend.
Spaanse imperium rond 1570 enorm groot: overschot van edellieden die macht en geld zochten.
Hiervoor land toe eigenen bij zwakke samenlevingen. Hadden lichtelijk schijt door toch kleine
stukken ten oosten van het verdrag te veroveren.
Portugese imperium is anders ingericht. Meer kleinere handelsposten en kleinere gebieden. Dit
komt doordat er minder Portugezen zijn en omdat er sterkere samenlevingen wonen in de gebieden
waar ze komen. Handelen en samenwerken is beter, maar hierdoor winnen ze geen nieuw land.
Dus 2 vormen van koloniseren. Overname of handelsposten.
Portugezen worden vrachtvaarders van de Indische oceaan om zo geld te verdienen. Kleinere
handelsposten aan de kust op verschillende plaatsen helpen hierbij.
De Portugezen houden veel geheim doordat ze eigen kapiteins houden. De zeevaart was al langer
een traditie voor Portugal. Voor de Spanjaarden is dit lastiger aangezien deze niet Spaanse schippers
hielden, die na hun tochten in hun thuisland alles vertelden. Hierdoor waren er weinig geheimen die
de Spanjaarden behielden.
De reisverslagen die vrijkwamen waren niet erg genuanceerd en vertellen wat er eigenlijk wat er al
verwacht werd.
Kaartverandering: nieuwe verhalen worden verteld door mensen die niet hoog op de sociale ladder
staan. Deze worden dus niet vertrouwd, waardoor het lastig is om vernieuwingen door te voeren.
Klassieke kennis (zoals de bijbel of autoriteiten) worden vaker overgenomen, in plaats van
ooggetuigen van schepen. Bevestigen van info is zo enorm lastig, en dit belemmerd de zeekennis.
, Eerst gaat de kaartontwikkeling redelijk snel, maar halverwege de 16 e eeuw stokt dit. Dit komt door
klassieke kennis > ervaring
Probleem van 16e eeuwse kennis:
- Kennis werd voorgehouden (beroepsgeheim)
- Mensen vertrouwden ooggetuigen niet
- Geleerden doken alleen in de boeken, en gingen niet op reis
Er waren wel een aantal 16e eeuwse Nederlanders die meegingen, maar op Portugese en Spaanse
schepen. Ze hielden echter wel veel voor zichzelf.
Een van de belangrijkste: ‘Jan Huygen van Linschoten’: mee naar Goa en eigen biografie en
reisverslag.
Ten tijde van de opstand zijn de Nederlanders die meegingen niet meer zo loyaal, en geven zij hun
geheimen weer. Zo wordt de vergelijking getrokken dat de Nederlanders net zo slecht behandeld
werden als de inheemse bewoners van Amerika. ‘potentiële bondgenoten’.
Bartholome de las Casas verteld ook over de misdaden van de Spanjaarden in het westen. Eerst was
het boek alleen Spaans, maar tijdens de opstand wordt het boek vertaald door de politieke waarde.
Zo wordt het als propaganda middel gebruikt. Het wereldbeeld wordt zo ook aangepast. Het gevolg
hiervan was zeevaarturgentie.
Walvis in Katwijk: bad omen, angst in de samenleving. Angst van en voor de zee, omdat men
eigenlijk niks weet. Dit komt ook voor uit de middeleeuwse angst voor Vikingen, die de zee
beheersten. Ook angst voor overstromingen en andere waterzaken. Water is eigenlijk alleen de
vijand.
Als er al uitgevaren werd was dat op de Noordzee, waarvan men wist dat het ondiep was. Dit hielp bij
de angst en dit zorgde ervoor dat er rijke visgronden waren. Pas halverwege de 16 e eeuw durven
Nederlandse vissers meer. Daarom wordt de informatie dan pas meer verworven, om betere
resultaten te halen.
Aan het einde van de 16e eeuw wordt er een ontdekkingstocht gemaakt naar Azië, en ze stranden bij
het behouden Huys. Na hun terugtocht wordt hun reis wereldberoemd, waardoor er meer roem in
de lucht hangt. Dit wakkert nieuwe Nederlanders op om een reis naar roem te maken.
Jacob van Heemskerck na zijn terugkomst ook als onofficiële eerste Nederlandse zeeheld
bestempeld. Hij sneuvelt bij de slag van Gibraltar, waar het de eerste keer is dat Nederlandse
schepen in buitenlandse gebieden vechten. Hij bracht de Nederlandse schepen naar Spanje: groots.
Hij kreeg ook als eerste persoon ooit een publieke begrafenis.
Na het 12jarige bestand ontstaat er veel ‘propaganda’ dat iedereen wakker moet maken waarom we
tegen de Spanjaarden vochten. Voorbeelden hiervan zijn schilderijen.
Hoorcollege 2.
VOC in de Indische oceaan Hoe slaagde de voc erin om zo snel zo succesvol te worden?
4 thema’s
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller martvanderpal. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.03. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67163 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now