,Samenvatting boek Authentiek leiderschap (vak: leiderschap)
Hoofdstuk 1 – De omgevingsschil
1.1 Jouw omgeving
Je bent geneigd bij een eerste contact
wat meer veilige onderwerpen te
bespreken. Wat opvalt is dat er door
deze oppervlakkige onderwerpen een
rode draad loopt. Ze zeggen allemaal
iets over je omgevingen
(woonomgeving, werkomgeving). Het
zegt eigenlijk nog niet zoveel over wie
je eigenlijk bent, maar het zegt wel iets
over hoe jij naar die omgevingen kijkt.
De omgevingsschil is een abstract
gegeven. Het is jouw schil, maar
handelt over de omgeving waarin jij je
bevindt. De omgevingsschil is
Het zeven-schillenmodel belangrijk, omdat de meeste mensen
hun problemen op deze schil plaatsen.
1.2 Selectieve perceptie
Je neemt waar wat jij -op dat moment- in je omgeving belangrijk vindt. ‘Belangrijk’ wil overigens niet
zeggen dat je dat ook het leukste vindt. Het zegt eerder iets over wat jou op dat moment het meest
bezighoudt. En dat is voor het grootste gedeelte een onbewust proces.
Je neemt ook heel veel dingen niet waar die wel in je omgeving aanwezig zijn. Bovendien ben je in
staat om zaken in je hoofd te verdraaien. Ergens in je hoofd heeft een associatie plaatsgevonden die
er in de werkelijkheid niet is. Het lijkt er op dat je een filter hebt die slechts die gegevens uit de
omgeving doorlaat die je belangrijk vindt: selectieve perceptie.
Filterwerking:
We maken gebruik van dit filter omdat ons systeem de overload aan gegevens niet kan verwerken.
1.3 Probleemstelling op de omgevingsschil
Mensen hebben de neiging om de meeste problemen op de omgevingsschil te plaatsen.
Probleemstellingen die op de omgevingsschil thuishoren, beschrijven een problematische omgeving.
Een gemeenschappelijk kenmerk is dat de oorzaak of ‘schuld’ van het probleem in je omgeving ligt.
De probleemstelling is te formuleren als: Mijn omgeving is het probleem.
Daarmee positioneer je jezelf als slachtoffer van die omgeving. Het is belangrijk om problemen op de
juiste schil te plaatsen, om daarmee de juiste diepgang van het probleem te vinden. Je moet
onderzoeken of je waarneming en de daaraan gekoppelde emotie wel klopt. Beschrijf eerst de feiten
zoals je die in je omgeving ervaart. Ofwel, beschrijf puur je waarneming: de omgeving doet zus of zo.
Stel jezelf vervolgens twee vragen:
1. Is dit altijd zo?
2. Klopt mijn oordeel, mijn norm?
2
,Probeer naar aanleiding van je nieuwe inzichten de probleemstelling te herformuleren en doe dat in
de ik-sfeer. We gaan het jouw probleem maken en niet het probleem van je omgeving. Je zult
merken dat je probleem daarmee een andere lading krijgt. Het prettige is dat je dan alle kanten op
kunt. Van klagen tot aanpakken, van accepteren tot weggaan. De keuze ligt nu bij jou en niet bij je
omgeving.
1.4 Communiceren vanuit selectieve perceptie
Soms ontstaan er conflicten omdat er in de manier van communiceren iets misloopt. Vaak komt dat
doordat de gesprekspartner te weinig ‘ruimte’ ervaart om een mening te kunnen uitspreken. Door
écht te accepteren dat jij niet de objectieve waarheid bepaalt én doordat je dit weet over te brengen
op anderen, schep je voor je omgeving ruimte om een volwassen dialoog te voeren.
Hoofdstuk 2 – De gedragsschil
Het gaat over gedrag dat je vertoont in je omgevingsschil. De gedragsschil is een zeer tastbare schil.
Op deze schil dóé je van alles. Het is een belangrijke schil omdat het de diepste schil is die een ander
van jou kan waarnemen.
2.1 Hoe komen we aan gedrag?
Je hebt al gemerkt dat slechts een gedeelte van de gebeurtenissen in je omgeving door je filter heen
dringt. Deze gegevens worden in je binnenwereld omgezet in informatie. Je kunt ervan uitgaan dat er
in je binnenwereld allerlei verhalen zijn opgeslagen.
Ieder verhaal, of combinatie van verhalen, heeft zijn eigen kwalificatie, zijn eigen oordeel of
normering.
2.1.1 Zelfbeeld
Eén van de belangrijkste verhalen in je binnenwereld is je zelfbeeld: dat is het verhaal dat je over
jezelf hebt opgeslagen in je binnenwereld. Die verhalen zijn vaak tegenstrijdig. Het blijkt dat je
verschillende zelfbeelden hebt. Je zelfbeeld is dus een bonte verzameling verhalen over jezelf. Het
zegt iets over hoe jij denkt dat je je gedraagt in bepaalde situaties. Wat je dan doet, wat je dan denkt,
wat je dan voelt.
Je zelfbeeld is zeer wezenlijk voor je verdere ontwikkeling. Je zet je filter namelijk altijd open voor
informatie die je zelfbeeld bevestigt.
Het ene zelfbeeld neemt zaken in je omgeving waar die een ander zelfbeeld niet waarneemt. Beide
zelfbeelden nemen weliswaar dezelfde zaken waar, maar met een totaal andere gevoelsbeleving.
Filter, verhalen en zelfbeeld
2.1.2 Associatie en evaluatie
Aan de ene kant bepaalt je filter welke verhalen er binnenkomen en aan de andere kant bepalen
jouw opgeslagen verhalen de openingen van je filter.
3
, De verschillende verhalen in je binnenwereld groeien in een razend tempo. Eenvoudig gesteld: je
leert sneller op de gebieden waar je bewust en onbewust meer voor openstaat. Hierbij spelen
associatieve en evaluatieve processen een belangrijke rol.
Je kunt een volgorde aanbrengen in de processen die zich in je hoofd afspelen. Het begint met
bepaalde gegevens die je filter binnendringen. Dit proces wordt associatie genoemd. Als je
associeert, vraag je je af waar je deze gegevens eerder bent tegengekomen.
Een volgend proces in je binnenwereld is evaluatie. Dan wordt bekeken welke gevolgen de
waargenomen gebeurtenis heeft.
Je zou kunnen zeggen dat bij associatie de belangrijkste verhalen bij elkaar gehaald worden en dat er
bij evaluatie een norm overheen geplakt wordt. Vervolgens evalueer je welke mogelijkheden je hebt
om te handelen.
Nu pas komt je gedragskeuze in beeld. Het uiteindelijke gedrag is dus een gevolg van een proces dat
zich in je binnenwereld heeft afgespeeld. Niet de omgeving, maar jij bepaalt het gedrag dat volgens
jou de beste opbrengst heeft.
Het ingewikkelde is dat een ‘goede’ opbrengst voor de een niet hoeft te betekenen dat dat een
‘goede’ opbrengst voor de ander is. Je kiest dus het gedrag dat volgens jou de beste opbrengst geeft.
Dus in je hoofd vindt een keuze plaats voor gedrag dat je in het verleden het meest heeft opgeleverd
of het minst heeft gekost. Dit proces speelt zich af bij grote én bij kleine beslissingen.
Associatie en evaluatie naar gedrag
2.2 Self-fulfilling prophecy
Self-fulfilling prophecy: Je bent dan (on)bewust bezig je opgeslagen verhaal te realiseren.
Als de angst leidend blijft in je gedrag, zal de self-fulfilling prophecy ertoe leiden dat op de lange
termijn de angst uitkomst. Compensatie van angst werkt op de korte termijn. Als je het negatieve
verhaal niet vervangt door een sterker positief verhaal, zal op de lange termijn je angst bewaarheid
worden.
Negatieve self-fulfilling prophecy: Angst Compenseren Succes op de korte termijn Te veel
compenseren Angst komt uit op de lange termijn
2.2.1 Selftalk
Een gedrag dat in het verlengde ligt van self-fulfilling prophecy is selftalk (Het gedrag waarbij je tegen
jezelf zegt dat iets wel of niet gaat lukken). De manier waarop je tegen jezelf praat, beïnvloedt de
self-fulfilling prophecy.
2.3 Consequentiedenken
Je vertoont altijd bepaald gedrag omdat je in je binnenwereld tijdens het evaluatieproces een
bepaalde consequentie voorziet. De consequentie met de hoogste opbrengst bepaalt de keuze van je
gedrag. Er zijn slechts twee hoofddrijfveren voor gedrag: angst en creatie. Angst voor iets en creatie
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Laura_N. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.85. You're not tied to anything after your purchase.