Pedagogische filosofie
Thema 1: individualisme het onafhankelijk en/of afhankelijk individu
1. Introductie op het thema
Het onafhankelijke subject (subject is synoniem voor individu)
- In onze huidige maatschappij: heel veel keuzes die we zelf maken zowel kleine keuzes
zoals welke kleren je aandoet als grote keuzes zoals je studiekeuze
- Die keuzes die we maken hebben we die altijd gehad? Nee
o want als je jonger bent dan zijn het meestal je ouders die de keuze maken van de
kleren, het eten,… keuzes maken gaat stelselmatig in een menselven zijn niet alle
keuzes direct vrij je bouwt het op je krijgt steeds meer keuzes naarmate je ouder
wordt
o ook over de culturen heen. Als je nu een meisje bent in Afghanistan mag je niet
naar school dus daar is de keuze niet vrij. En ook hier is er een tijd geweest dat je
niet kon kiezen zoals je partner of de keuze wordt steeds beperkt bv. Je kon een
beetje kiezen wie je partner werd maar je ouders zeiden ‘van die familie mag
niet’.
Mei 1968: studentenopstand losbreken van het paternalisme in onze maatschappij. Paternalisme
= er werd van thuis uit opgelegd wat mocht en niet mocht. Want vroeger was er geen keuze wat
kinderen mochten aandoen (het was een hemd en een das in het zwart). En door deze
studentenopstand is dit mogelijk gemaakt. Dus eigenlijk is vrij zijn van keuze iets vrij recent.
- Eigen keuzes maken heeft een groot voordeel:
o Verdienste: als je zelf keuze maakt dan krijg jij als persoon de verdienste. Als we
slagen voor dit vak dan kunnen we onszelf op de borst kloppen en dan is dat
succes onze verdienste.
Maar als de keuzes slecht uitdraaien en je bijvoorbeeld niet slaagt op het vak dan is het jou
schuld dit is het grootste nadeel.
Verdienste en schuldmodel (daar wordt kritiek op gegeven maar daar is eigenlijk niets mis mee)
Het verdienste en schuldmodel is oke als aan de basis ligt dat we zelf keuzes mogen maken want als
de basis niet juist is dan klopt het niet meer. Oke als prof is het niet goed om examenvragen te geven
aan iemand maar als die prof bedreigd door te zeggen dat zijn dochter vermoord zal worden dan is
de schuld minder en dan lag niet aan de basis dat je een keuze had.
het is dus goed in een samenleving waarin de individuen onafhankelijk zijn, vanaf het moment dat
het afhankelijke individuen zijn dan kan je schuld en verdienste niet meer aan hun toewijzen want
dan stappen ze gewoon mee in het patroon dat hun wordt aangeboden
Het onafhankelijke subject: Verhulst en CEO’s
Verhulst zegt: als je heel je leven hard werkt maar je bent er nog niet geraakt dan heb je eigenlijk
gewoon iets verkeerd gedaan.
Dat is eigenlijk het schuldmodel: als je geen succes bereikt dan heb je waarschijnlijk ergens de
foute keuze gemaakt. Grof gezegd is het dus de eigen schuld als mensen er niet geraken maar wel
hard werken.
,Kristof Calvo zegt dat talent ook belangrijk is ik kan wel exact zo leven als bijvoorbeeld Kevin De
bruyne maar ik heb dat talent niet dus ik zal nooit zo goed worden.
Duploblokken constructie van dit thema:
Doelstelling:
- Belang van onafhankelijk én afhankelijk individu tonen
- Spanning tussen beide tonen
2. Het onafhankelijke individu
Vandaag de dag vanzelfsprekendheid van het onafhankelijke subject je kiest zelf wat je in de
middag eet, waarom je je muziek luistert,… We leven dan ook echt in een keuzesamenleving: school,
carrière, partner,…
Beeld: we maken een afweging van vele argumenten, en nemen beslissingen. Die afweging en die
beslissinge, dat zijn wij zelf. Teveel leunen op andere = zwakte als je een studiekeuze maakt
omdat u 2 vrienden die keuze maken dan gaat de rest dat raar en zwak vinden
Het subject bij Descartes (1596)
- = vader van de moderne filosofie
- Hij heeft iets nieuw laten veranderen hij heeft een breuk gemaakt met het vorige. Hij
heeft gebroken met de gedachte dat traditie en geloof het fundament is om van te
vertrekken in het denken. Maar hij is zeker niet de eerste en enige
- Descartes’ wereld: vooruitgang in de wetenschap. Er is vooruitgang in bv. De
geneeskunde (vergrijzing). Vesalius: is de persoon die de anatomie/het inzicht van het
menselijk lichaam te gaan beschrijven door deze open te snijden.
- Asrtonomie: Copernicus: Heliocentrisme: de zon staat centraal ipv de aarde
Het was wel gevaarlijk om te breken met traditie mensen werden daar boos van
Descartes’ twijfelexperiment
Als je op zoek gaat naar zekerheden moet je eerst aan zoveel mogelijk twijfelen
Descartes begint dus te twijfelen aan alles: traditionele kennis, zintuigelijke kennis, inhoud ideeën en
zelfs aan God,…
Hij blijft maar denken aan dingen waar aan hij kan twijfelen en komt zo tot de uitspraak: ‘ik denk dus
ik ben’. Denken is een van de enige dingen die je niet kan uitschakelen
Descartes is dus beginnen twijfelen aan alles maar heeft daarna alle kennis terug opgebouwd hij is
niet door het leven gegaan als ‘ik moet aan alles twijfelen en is alles wel juist’. Hij is dus niet
twijfelend door het leven blijven gaan.
Waarom het twijfelexperiment aangehaald? Om aan te tonen hoe moeilijk het was om breuken te
maken. Hij heeft het ‘ikje’ tot leven geroepen. Het onafhankelijke subject dat laten we ook starten bij
Descartes. Eeuwen lang werden alle beslissingen door ons genomen en hier breekt Descartes mee &
het verandert radicaal.
, Rationalisme
Je hoor het woord ratio daar in en dat betekent denken. Rationalisme is dus ook puur denken. En het
twijfelexperiment is ook echt een denk experiment. We koppelen de term universalisme daar aan.
Universalisme betekent dat het voor iedereen hetzelfde is. Rationalisme is dus universeel voor
iedereen en eender waar op de wereld en wanneer is het denken hetzelfde iedereen zou tot
hetzelfde besluit komen als Descartes.
Antropocentrisme
= de mens staat centraal. De mens is de meester en de bezitter van de natuur. Bij Descartes is het
heel duidelijk want hij zet het bestaan van God zelfs even in twijfel hij stelt de mens helemaal
centraal. Wij zijn onafhankelijk wezens.
Subject en het object
Subject = het ikje
Object = alles wat buiten dat ikje ligt het gaat over feiten, dingen die we kunnen observeren. Een
objectieve wetenschap
Individualisme
• Centrale vraag: wie ben ik? Beeld: er bestaat een ‘ik’, en dat gaat de wereld ontdekken.
• Individualisme heeft een neutrale betekenis: Individu kiest/handelt vanuit zichzelf (weliswaar
met info van buitenaf, maar de handeling gaat uit van een onafhankelijk individu). Je kiest je
eigen muziek als je naar huis gaat maar je laat je wel inspireren door andere bijvoorbeeld
door je vrienden welke muziek zij leuk vinden maar uiteindelijk beslis je zelf.
>< waardengeladen betekenis: individualist/egoïst: geen rekening houden met een ander,
steeds (of overwegend) kiezen voor het eigenbelang. Deze betekenis hoort er hier niet echt bij hier is
het een neutrale betekenis het gaat er gewoon over dat we vrij zijn en onze eigen keuzes mogen en
kunnen maken)
• ‘Ik denk, dus ben ik’ (alleen op de wereld: dat geeft echte waarheid, want Descartes
betwijfelde ook de traditie)
Ook in alledaagse beeld: ‘denk er nog maar eens goed over na, zonder je maar even
af’
Leidt tot universalisme: denken maakt zich los van je cultuur en historische
bepaaldheid, en zou zo voor iedereen tot hetzelfde resultaat moeten leiden. We zijn
slim genoeg om ons af te zetten tegenover ‘de traditie’ of cultuur
Zelf kunnen kiezen, ook nieuwe wegen kunnen opgaan. Door tegen de traditie of het normale in te
gaan komen er nieuwe dingen en ontstaan er nieuwe inzichten. Of het bewijst dat je de traditie of
het normale moet behouden.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Lenekuppens. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.02. You're not tied to anything after your purchase.