College en kennisclip aantekeningen Hersenen & Gedrag (HG)
17 views 2 purchases
Course
Hersenen & Gedrag (HG)
Institution
Universiteit Utrecht (UU)
Aantekeningen van alle 13 hoorcolleges en bijbehorende kennisclips van het vak Hersenen en Gedrag (universiteit Utrecht, psychologie, jaar 1). Geschreven in schooljaar .
Samenvatting colleges: Hersenen
en gedrag
Schooljaar 2023-2024. Universiteit Utrecht.
Inhoud
Week 1 .............................................................................................................................. 2
Hoorcollege 1: Inleiding psychologie/genetica ..................................................................... 3
Week 2 .............................................................................................................................. 4
Hoorcollege 2: Genetica van gedrag/neuronen .................................................................... 4
Hoorcollege 3: Neuronen/synaps ....................................................................................... 6
Week 3 ............................................................................................................................ 11
Hoorcollege 4: Synaps en neuroanatomie ......................................................................... 11
Kennisclip college 5 ....................................................................................................... 16
Hoorcollege 5: Neuroatanomie ........................................................................................ 17
Week 4 ............................................................................................................................ 18
Kennisclip college 6 ....................................................................................................... 18
Hoorcollege 6: Ontwikkeling, plasticiteit en motoriek ......................................................... 19
Kennisclip college 7 ....................................................................................................... 21
Hoorcollege 7: Motoriek, Brain Computer Interface ............................................................ 21
Week 5 ............................................................................................................................ 23
College 8: Responsiecollege ............................................................................................ 23
Week 6 ............................................................................................................................ 24
Kennisclip college 9 ....................................................................................................... 24
College 9: Slaap ............................................................................................................ 26
College 10: Hormonen ................................................................................................... 27
Week 7 ............................................................................................................................ 29
Kennisclip college 12 ...................................................................................................... 29
College 11: Stress en gezondheid .................................................................................... 30
Kennisclip college 12 ...................................................................................................... 33
College 12: Depressie/Schizofrenie .................................................................................. 34
Week 8 ............................................................................................................................ 37
College 13: Emoties .......................................................................................................... 37
Responsiecollege ........................................................................................................... 40
,Saskia Ensel (2023)
Week 1
Kennisclip college 1
Wat zijn genen?
DNA bevat de genen, twee in elkaar gedraaide strengen. DNA bestaat uit
moleculen (A, T, C, G).
Voorbeeld van hoe genen gedrag kunnen beïnvloeden: Een teveel herhaling van
bijvoorbeeld G-C (>40) kan het zorgen voor de Ziekte van Huntington (een
degeneratieve hersenziekte; spartelen/worstelen/kronkelen; motoriek en later
andere mentale functies worden getast, vaak op latere leeftijd).
Dit komt omdat mensen met dit abnormale gen het eiwit Huntingtine (zit op
chromosoom 4) produceren, hierdoor gaan hersencellen kapot.
Wat doet een gen precies?
● Een gen codeert voor een eiwit (protein)
o Eiwitten dienen de functie van (zenuw)cellen: enzym, receptor,
boodschapper-stof.
o Gen wordt doorgegeven van generatie op generatie.
Aan de lopende band worden er kopieën gemaakt van ons DNA, dit heet RNA. RNA kan de celkern
uit, dit kan DNA niet. De ribosomen lezen de code (steeds 3 letters, ook wel triplet of codon) op
het RNA. De code vertelt ribosomen hoe een eiwit te maken m.b.v. aminozuren.
Er zijn verschillende genen (20.000) in DNA, duizenden
letters in één gen en 3 letters coderen voor 1
aminozuur.
Hoe krijg je zo’n gen?
● Chromosomen: dat waar het DNA zit, met daarin
veel genen. Bij mensen 23 paren. Allelen zijn de
elementen van het chromosomen paar.
● Voorplanting: voor elk paar chromosomen van beide
ouders één.
Voorbeeld
Bepaalde genen hebben verband met bijvoorbeeld
agressie. Op het geslachtschromosoom X zit een gen voor het enzym MOA-A (MonoAmineOxydase
Dit enzym breekt bepaalde moleculen af. Er zijn twee varianten:
1. MAO-A low → leidt tot slechtwerkend MAO-A. Maakt kwetsbaar voor agressie.
2. MAO-A high → leidt tot een goed werkend MAO-A enzym. Beschermt tegen agressie.
Onderzoek:
,Saskia Ensel (2023)
Er is een duidelijke relatie tussen slechte jeugd en neiging tot geweldsmisdrijf. De groepen
verschillen in genetische uitrusting. Links is MAO-A low en rechts MAO-high.
Hoorcollege 1: Inleiding psychologie/genetica
Perspectieven in de psychologie:
1. Biological & evolutionary psychology → kijken naar de geest, gedrag en biologische processen
2. Cognitieve psychologie → mentale processen
3. Sociale psychologie → kijken naar gedrag in sociale context
4. Ontwikkelingspsychologie → normale veranderingen in de levensduur
5. Clinical psychology →verklaart, definieert en behandelt stoornissen
Wat is psychologie?
● Gedrag & mentale processen
● Maar om iets te weten moet we het meten, zijn mentale processen meetbaar?
Meten is weten
Gedrag kunnen we meten. Begrijpen we het dan? Vaak niet, we weten namelijk niets over het
“overliggend mechanisme”. Je kunt “change-blind” zijn maar in het brein gebeurt er wel degelijk
iets.
Verschillen in gedrag meten:
● Helmholtz → mat reactietijden. Teen-stimulatie gaf een langere reactie dan heup-stimulatie.
Het onderliggende mechanisme: langere reactietijd door langere afstand van prikkel tot
lichaamseel.
● Donders → reactietijden waren langer wanneer F, Q, T werden laten zien dan bij X of Q.
Leren
Klassiek conditioneren: er ontstaat een relatie tussen een stimulus en de daaropvolgende
response’.
Operationeel of
instrumenteel
conditioneren
Wet van Thorndike =
als gedrag maar vaak
genoeg bekrachtigt
wordt zal het gedrag
herhaald worden.
Reinforcement zorgt
voor herhaling van het
gedrag.
Kennisclip college 2
Dwarsdoorsnede van de hersenen:
Je ziet drie verschillende zwarte vlekken (niet-werkende cellen) met verschillende groottes en
daaronder zie je wat voor gevolgen dat heeft voor de waarneming.
Alleen het witte vlak wordt goed waargenomen. Naarmate het gat rechts achterin het brein
, Saskia Ensel (2023)
groter wordt, wordt het deel van de omgeving waarvan je niks meer
ziet (het grijze gebied) ook groter. Het gebied wat is aangetast heet
de visuele cortex.
Hoe komt het dat wij kunnen zien?
Signalen worden op je netvlies opgevangen en vervolgens verwerkt
in het brein.
Week 2
Hoorcollege 2: Genetica van gedrag/neuronen
Elk mens heeft 23 paar chromosomen, 22 paar autosomale
chromosomen en 1 paar geslachtschromosomen. Elk gen op de
chromosomen heeft twee allelen (= varianten).
De geslachtschromosomen (X & Y) kunnen sex-linked genen dragen. Voorbeeld: 8% van de
mannen is rood-groen kleurenblind en 0,5% van de vrouwen van Noord-Europese afkomst. De
genen coderen voor lichtgevoelige eiwitten in het oog en deze liggen op het X chromosoom.
Sex-limited genen
● Sex-limited genen kunnen op alle chromosomen voorkomen. Het gen wordt alleen afgelezen
bij 1 van de twee geslachten onder invloed van geslachtshormonen.
● Dit leidt tot verschillen in eigenschappen, bijvoorbeeld in gedrag.
Kunnen ervaringen de genen veranderen?
Voorbeeld van een stukje DNA fruitvlieg:
ATG is de startcode van een gen, het deel voor de startcode is de
promotor regio, dit codeert niet voor het eiwit maar heeft wel een
belangrijke rol. Deze zorgt dat het DNA kan binden aan de
machinerie waardoor de code kan worden afgelezen.
Ervaringen kunnen de promotor regio bij fruitvliegjes
veranderen. Wanneer een vrouwtje het mannetje afwijst is er
een enzym die zorgt dat het DNA niet kan binden omdat er een
methylgroep in de weg zit. Het mannetje zal een volgende
versierpoging hierdoor laten.
Epigentica is het vakgebied binnen de genetica dat de invloed bestudeerd van de omkeerbare
erfelijke veranderingen in de genexpressie die optreden zonder wijzigingen van de sequentie in het
DNA. Het gaat over het “aan en uit zetten” van genen. Voorbeelden zijn:
● Methylering (voorbeeld fruitvlieg) → aflezen wordt geblokkeerd.
● Acetylering → zorgt ervoor dat er meer wordt afgelezen, dus het tegenovergestelde van
methylering.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller saen. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.92. You're not tied to anything after your purchase.
