Dit is een Nederlandse samenvatting van Deel 1 van de cursus Farmacologie en Farmacokinetiek. In de samenvatting zijn al de tekeningen en grafieken die aan het bord werden gemaakt tijdens de les toegevoegd.
,1. Absorptie: transport over biologische membranen
Inname van het geneesmiddel wordt gestandaardiseerd om onderzoek te kunnen doen:
Nuchtere maag
Oraal innemen van tablet/capsule
Inname met 240 ml water
Farmaceutische fase:
Na het innemen van een geneesmiddel gaat het tablet of capsule afgebroken worden in de maag
waarna het actieve farmaceutische ingrediënt (API) wordt vrij gezet en oplost in de waterige (en
zure) omgeving van de maag. Maag bepaald de snelheid waarmee API wordt vrij gegeven aan de
dunne darm.
Longitudinaal en axiaal transport:
Na oplossen in de maag gaat het API getransporteerd worden naar en door de dunne darm door
peristaltiek en door diffusie.
Absorptie van moleculen over biologische membranen
De absorptie van het API gebeurd in de duodenum en jejunum. Het darmepitheel bestaat
enterocyten die heel dicht tegen elkaar aan liggen.
1. Paracellulair transport:
Transport tussen de enterocyten -> bijna onbestaand omdat ze veel te dicht bij elkaar liggen zonder
poriën. Wel mogelijk bij kleine moleculen zoals ionen (bv: lithium -> gebruikt bij de behandeling van
manische stoornissen)
2. Transcellulair transport:
Transport over de membranen van de enterocyten -> belangrijkste manier van absorptie.
Passieve diffusie:
Gedreven door concentratie verschil API in lummen dunne darm vs enterocyten.
Fick’s wet van diffusie:
# 𝒑𝒂𝒓𝒕𝒊𝒌𝒆𝒍𝒔 𝒈𝒆𝒕𝒓𝒂𝒏𝒔𝒑𝒐𝒓𝒕𝒆𝒆𝒓𝒅 𝒐𝒗𝒆𝒓 𝒎𝒆𝒎𝒃𝒓𝒂𝒂𝒏 𝒑𝒆𝒓 𝒕𝒊𝒋𝒅𝒔𝒆𝒆𝒏𝒉𝒆𝒊𝒅 =
𝑨
𝑱=𝑫∗ ∗ 𝑷 ∗ (𝑪𝟎 − 𝑪𝒊 )
𝒅
𝒌 = 𝒅𝒊𝒇𝒇𝒖𝒔𝒊𝒆 𝒄𝒐𝒏𝒔𝒕𝒂𝒏𝒕𝒆
Snelheid bepalende factoren:
- A: oppervlakte ter beschikking voor de opname is heel groot (microvilli) -> kan beperkt worden door
pathologiën (mucosa dikker)
- D: diffusieconstante -> voor elk molecule anders -> hoe kleiner het molecule, hoe groter D ->
moleculen met MW < 500 hebben voldoende grote D voor orale opname.
- C0 - Ci: verschil in concentratie lummen vs enterocyten
- P: celmembraan = fosfolipiden dubbellaag -> vetoplasbaarheid API = partitie coëfficiënt (C molecule
in vetlaag / concentratie molecule in waterlaag na toevoegen in proefbuis met onderaan waterlaag
en bonvenaan N-octanol laag)
,=> GM wordt sneller opgenomen als k groter is of als C groter is.
C -> hogere dosis toedienen
k -> P↑
o te kleine P -> heel hydrofiel -> lost te snel op waardoor absorptie via orale toediening
niet mogelijk is.
o te grote P -> heel lipofiel -> niet oplosbaar in water + blijft zitten in celmembraan
o ideaal P = 1, P < 5 = praktisch aanvaardbaar, P < 1 = GM innemen met voeding (liefst
vettige voeding om de oplosbaarheid te verbeteren)
=> C en opnamesnelheid = recht evenredig -> dubbele dosis = dubbele opname snelheid = dubbele
opname efficiëntie = sneller bereiken van minimale effectieve concentratie = sneller effect
! geldt enkel bij ideale P !
Éénmalige zo hoog mogelijke dosis voor optimaal effect.
=> combinatie water-oplosbaarheid + lipide-permeabiliteit delen GM op in 4 klassen:
hydrofieler -> betere dissolutie GM in GI -> snellere verdeling GM
lipofieler -> betere diffusie -> betere permeabiliteit over membraan -> betere absorptie
Klasse Oplosbaarheid Permeabiliteit voorbeeld
I Goed Goed Acetaminophen, theophylline
Voornamelijk hydrofiele GM -> makkelijk op te nemen -> toedieningsvorm niet belangrijk.
II Slecht Goed Digoxin, cyclosporine
Makkelijk op te nemen maar moeilijk oplosbaar -> oraal innemen met eten
III Goed Slecht ACE-inhibitoren, ranitidine, bisfosfaten
Opname wordt nog slechter bij voeding -> volledig nuchter innemen + uur nuchter blijven
IV Slecht Slecht Tobramycine, paromomycine
Zullen na orale inname niet geabsorbeerd worden -> locale GM voor GI-infecties
, => pH partitie theorie: ook pKa GM + pH omgeving beïnvloeden dissolutie en absorptie
[ ] [HA] = niet geladen vorm -> kan over membraan
𝑝𝐾 − 𝑝𝐻 = 𝑙𝑜𝑔 [A-] = geïoniseerde vorm -> hydrofieler -> beter oplosbaar
[ ]
zure pH maag -> GM met hoge pKa vooral ongeladen -> makkelijke diffusie over celmembraan
pariëtale cellen naar bloedbaan
neutrale pH bloedbaan -> GM met hoge pKA vooral geladen -> geen diffusie over membranen -> GM
vast in de bloedbaan = ion trapping
(deeltjes stapelen aan de kant van het membraan waar de pH zorgt voor ionisatie)
pH beïnvloedt verdeling GM, afhankelijk van de pH kan het GM de weefsels doordringen of
niet.
Carrier-gemedieerd actief transport:
Actief transport tegen concentratiegradiënt in -> belangrijk voor hydrofiele GM (gaan moeilijk door
lipofiel membraan epitheelcellen)
Wet van Michaelis-Menten:
1. Opname snelheid ~ dosis
2. Saturatie transporters -> maximum
opnamesnelheid
=> verdubbeling dosis ≠ verdubbeling effect GM
=> kleinere dosissen over een langere periode voor
optimaal effect.
Substraat specifiek transport (niet voor elke GM hetzelfde) + competitie met andere substraten.
Totale transcellulair transport:
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller nelemichiels8. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.80. You're not tied to anything after your purchase.
