Summary
Samenvatting Probleem 1 uitwerkingen Staatsrecht
- Course
- Institution
Dit zijn uitwerkingen van Probleem 1 vak 4 Jaar 2 Staatsrecht
[Show more]
Seller
Follow
chlvdziel
Content preview
Probleem 1 StaatsrechtLeerdoelen:
1. Wat is staatsrecht en de definitie van een staat? (Beginselen/voorwaarden)
2. Staatsrechtelijke geschiedenis van NL tot 1814
3. Wat is soevereiniteit?
4. Wat zijn de functies van staatsrecht?
Kortman, HF 1, 2, 3 en 4 (m.u.v 4.3.2, 4.3.3, 4.3.4 en 4.4.5) en 5
H1
Staatsrecht is het recht van een, in de loop van de geschiedenis ontstaan, door het recht geregeld verband dat wij staat
noemen. Staatsrecht regelt de staat. Naar positief Nederlands staatrecht lijkt de staat nagenoeg niet te bestaan, het woord
‘staat’ komt nauwelijks voor in het recht: wel ‘koninkrijk’ (91 Gw), land (art 2 lid 4 Gw), art 5 en 19 lid 1 Gw.
Wel heeft het een grote juridische betekenis in het volkenrecht en privaatrecht. In volkenrecht een volkenrechtsubject en
in privaat een rechtspersoon en onderworpen aan dat recht, 2:1 BW.
Kenmerken van een staat: organisatorisch verband, het oefent het hoogste gezag uit op een bepaald territoir en is een
dwanggemeenschap.
Staatsrecht is het recht dat uitsluitend relaties (relaties tussen ‘overheden onderling) regelt waarbij de overheid betrokken
is. Het veronderstelt (mogelijke) betrekkingen tussen ten minste twee personen of ambten, instellingen. Al het positieve
recht is te herleiden tot een overheid, hetzij op grond van uitdrukkelijke rechtsschepping, hetzij op basis van al dan niet
stilzwijgende erkenning. Alle positieve recht is overheidsrecht, of het nu gaat om staatsrecht, bestuursrecht/strafrecht.
Binnen een staat kunnen wel verschilde rechtsordes, zoals kerkelijke en tuchtrechtelijke aanwezig zijn die een autonome
positie innemen.
Staatrecht onderwerpt de overheid in relaties aan het recht. Dat kan ook privaatrechtelijk, maar dat regelt ook
betrekkingen tussen ‘gewone’ natuurlijk personen. De staat, provincies etc. zijn niet aan het privaatrecht onderworpen in
hun kwaliteit van overheid, bevoegd gezag, maar kwaliteit van rechtspersoon.
Verschil bestuursrecht
Staatsrecht omvat regels die totstandkoming, gelding en handhaving van rechtsnormen gelden. In deze betekenis is het
staatrecht het primaire, scheppende funderende recht zonder welk de gelding van het overige recht positiefrechtelijk niet
is te verklaren. Bestuursrecht is dan secundair recht.
Het staatsrecht heeft betrekking op relaties tussen de overheid en de onderdaan. Het regelt machtsuitoefening van de
overheid over de onderdaan. Het staatsrecht heeft veel open normen en begrippen waarvan de betekenis in de praktijk
veelal wordt bepaald door degenen die de (politieke) macht bezitten.
Omschrijving staatsrecht
Overheid: macht en bevoegdheid is hier verbonden. Staatrecht regels betrekkingen binnen en met die overheid. Er zijn
personen of groepen daarvan binnen de overheid aan te wijzen met welke betrekkingen kunnen ontstaan.
Ambt: voor het ontstaat van de moderne staat, kwam het overheidsgezag toe aan een vorst of heerser, wiens macht als
het ware zijn persoonlijk bezit was. Macht was gekoppeld aan de persoon of aantal personen die daarover vrijelijk konden
beschikken. Met de verplaatsing van de persoon werd de macht verplaatst. In de 16 e eeuw tekent zich onder invloed van
het canonieke recht, de herontdekking van het romeinse recht en later geschriften van denkers als Machiavelli, Boden en
Hobbes een kentering af en begint men het begrip staat te bezigen.
Men gaat vooral de noodzaak benadrukken van een permanent, stabiel en krachtig overheidsgezag. Macht en gezag
worden losgemaakt van de persoon en gezien als behorend bij een ambt, dat niet ‘in de handel’ is. Het overheidsgezag
behoort niet meer tot het patrimonium (vermogen). Er konden ambten worden ingesteld die bleven bestaan ook al
verdween de ambtsdrager, ambten konden worden vervuld door meer ambtsdragers, of diverse ambten als ‘wetgevende’,
‘bestuurlijke’ en ‘rechterlijke’ functies. Een ambt kenmerkt zich door duurzaamheid en welomschrevenheid voor wat
betreft inrichting, taken en bevoegdheden.
Staatsrecht is grotendeels ‘ambtenrecht’. De overheid bestaat uit een complex van ambten, met onderscheiden
bevoegdheden en taken, waarbij het ambt in stand blijft ook zonder ambtsdrager.
Staatsrecht is het primaire recht dat overheidsambten instelt, daaraan bevoegdheden toekent en hun onderlinge
betrekkingen alsmede die tot de onderdanen regelt. Staat is een in externe verhoudingen onafhankelijk door het recht
geregeld complex van ambten, die in een rechtens geldende verhouding tot elkaar en tot de onderdanen staan.
H2
Wanneer is sprake van een staat/hoe ontstaat het? Daarvoor moet aan 4 elementen worden voldaan:
, 1. een groep personen (bevolking)
2. die leven op een bepaald grondgebied (afgebakend territorium)
3. waarbij geregeerd wordt door een overheid die effectief en daadwerkelijk onafhankelijk gezag uitoefent over die
persoon (effectief gezag)
4. en die in staat is om betrekkingen aan te gaan met andere staten.
Als niet aan de criteria wordt voldaan houdt de staat op te bestaan. Feitelijke elementen spelen een rol, het maakt niet uit
of het een grote of kleine bevolking of territoir is. Ook effectief en duidelijk gezag ziet erop dat de overheid feitelijk haar wil
aan de bevolking kan opleggen. Onafhankelijkheid duidt aan dat de overheid rechtens niet onderworpen is aan de overheid
van een andere staat.
Er zijn drie wijzen waarop een staat kan ontstaan en tenietgaan.
1. een bestaande staat deelt zich op in kleinere staten --> bijv. Sovjet-Unie
2. opgaan van twee of meer staten in één staat --> DDR
3. Een staat ontstaat op een territoir met een bevolking, dat daarvoor niet onder enige staat viel.
Bij de kwestie van het ontstaan en tenietgaan van een staat dient men voor ogen te houden dat dat niet samenvalt met het
ontstaan en tenietgaan van een bepaalde nationale overheid. Ook al wordt binnen een nationale staat een geheel ander
constitutioneel bestel ingevoerd, hetzij conform de bestaande constitutie, of door middel van een staatsgreep, de
oorspronkelijke nationale staat blijft in beginsel bestaan.
Sprake van een staat in volkenrechtelijke zin criteria: maar wie bepaalt wanneer aan die criteria is voldaan: er is geen
specifieke instantie die bevoegd is tot erkenning van staten. Erkenning geschiedt door een of meer andere staten. Deze
erkenning vindt plaats door gedragingen van een of meer staten, waaruit blijkt dat zij de staat beschouwen als een subject
van volkenrecht. Dat kan relatief zijn: voor de ene staat is de staat subject van volkenrecht, voor de ander niet, bijv DDR,
Taiwan en Kosovo.
De vraag van erkenning van een staat hangt in hoge mate af van de nationale en internationale politieke verhoudingen.
Wel wordt er langzamerhand gedragsregels ontwikkeld inzake erkenning van staten binnen de VN, Raad van Europa en de
EU: dat zijn dan vooral politieke voorwaarden.
Een staat in volkenrechtelijke zin moet een overheid bezitten. Erkenning van een staat als staat impliceert dat die staat een
overheid heeft, is deze er niet dan is er volkenrechtelijk geen staat.
???????????????????????? Zo ook betekent erkenning van een overheid erkenning van ‘haar’ staat. Doch dit betekent niet
dat er ook geen sprake zou kunnen zijn van enerzijds erkenning van een staat, anderzijds niet-erkenning van een overheid.
Die niet-erkenning heeft dan echter geen betrekking op een overheid, doch op een bepaalde concrete persoon of groep die
beweert de overheid van een bepaalde staat te zijn. Dit doet zich met name voor in geval van een staatsgreep of
burgeroorlog. In een dergelijke situatie kan een staat, om welke redenen dan ook, weigeren het revolutionaire bewind of
de tegenregering te erkenning. De weigering is van politieke aard. Zij drukt uit dat de weigerende staat geen normale
diplomatieke betrekkingen wenst te onderhouden met de staat waarin de macht is overgenomen of dreigt te worden
overgenomen door een andere dan de wettige regering.
H3
Geschiedenis
De eenheid, het Koninkrijk der Nederlanden, dateert van 1814, hét begin van de constitionele geschiedenis.
1579 – tijdstip waarna gesproken kan worden van een staatkundige structuur die een zekere eenheid vormde, met name
op het gebied van de defensie en de buitenlandse betrekkingen. Een aantal gewesten die Phillips II tot landsheer hadden
sloten zich aan in de Unie van Utrecht: een verdrag tussen zeven gewesten dat strekte tot hun gemeenschappelijke
verdediging, maar formeel wel zelfstandig.
1648 - werd de Unie erkend bij de Vrede van Münster. Daaraan ging een lange strijd met Spanje vooraf, nadat in 1581 de
Staten-Generaal der verenigde gewesten bij het Plakkaat van Verlatinge de landsheer, Phillips II, hadden afgezworen.
Staats- en regeringsvorm
De Republiek der Verenigde Nederlanden bleef, ondanks dat in diverse Europese streken centralisatie plaatsvonden, tot
aan de Franse overheersing een ‘losse’ confederatie van grotendeels zelfstandige, ‘soevereine’ provincies. Er was geen
sprake van een eenheidsstaat en weinig bevoegdheden kwamen toe aan instellingen van de Unie. Binnen de provincies
bestonden er steden en heerlijkheden die grotendeels aan het gezag van de provinciale staten onttrokken waren: er was
van rechtseenheid nauwelijks sprake.
Nederland werd na afzwering Phillips II een republiek.
De Unie
Op het niveau van de Unie waren de belangrijkste ambten de Staten-Generaal, de stadhouder en raadspensionaris van
Holland, de Raad van State en de Rekenkamer. Spoedig na de Unie van Utrecht werd de Staten-Generaal een permanent
ambt. Zij besloten over oorlog en vrede, en de daarmee verbonden financiën en verdragen. Besluitvorming verliep, vooral
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller chlvdziel. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.86. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
52510 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now