Deel 2 – Ondersteuning en begeleiding van
personen met een handicap
Ondersteunen van communicatie
• Waarom is communicatie zo belangrijk? Zie filmpje Martin Pistorius
“Not being able to walk always felt almost insignificant to me compared to my other
limitations … not having a voice to say I had enough food or the bath water was too hot. Or
to tell someone I loved them was the thing that made me feel most inhuman”
Martin Pistorius
• Zowel bij personen met een ernstige als lichte verstandelijke beperking belangrijk om
communicatie te ondersteunen.
• Communicatie manier om hen letterlijk en figuurlijk een stem te geven in hun leven.
• Voorbeelden vooral op personen met een ernstig meervoudige beperking.
1. Wat is communicatie
• Elk gedrag kan communicatie zijn. Kan iets betekenen, kan een boodschap zijn.
• Coderings- en decoderingsproces: signaal zenden en wij decoderen het en geven
er interpretatie aan. In decoderingsproces kunnen fouten ontstaan.
• Betekenisgeving aan gedrag
• Actie – Reactie – Reactie: wederkerig proces, ook in deze beurtwisseling kunnen
moeilijkheden ontstaan.
• Als signalen heel persoonlijk zijn of subtiel wordt het lastig om dit te interpreteren.
2. Interactionele benadering
Orthopedagogiek Handicaps lesnotities A-C B| 2022-2023 p. 1/11
, Problemen in de communicatie - Individugebonden factoren
• Problemen met visuele of auditieve waarneming: communicatie kanalen vallen
weg
• Motorische problemen: articulatie of gebarentaal minder goed kunnen uitvoeren
• Moeilijke afleesbaarheid: bv. personen met autisme hebben een vlakkere mimiek
dus moeilijker om communicatie te begrijpen. Of blindheidsmasker
• Algemeen: als verbale communicatie niet ondersteund wordt door non-verbale
communicatie kunnen er problemen ontstaan.
• Beperkte informatieverwerking
• Beperkt taalbegrip en –expressie (verstaanbaarheid, woordenschat, grammatica)
• Gebrekkige betekenisverlening (dyssymbolie)
• Gebrekkige gespreksvaardigheden (beurtneming)
• Stereotiep taalgebruik, echolalie, perseveraties
• Verstoorde pragmatiek
• Beperkte motivatie en behoefte om te communiceren
• Factoren die voor problemen kunnen zorgen
Problemen in de communicatie - contextgebonden factoren
• Primaat van het ‘spreken’, niet adequate modaliteit gebruiken: we doen heel veel
in mondelinge communicatie.
• Te abstract taalgebruik, te lange en complexe zinnen
• Te snel tempo
• Communicatieve initiatieven niet opmerken
• Onvoldoende oog hebben voor de actieve rol van de communicatiepartner, te
sturend zijn in de communicatie: initiatief bij de persoon zelf leggen.
• Negatieve omgevingsfactoren
• Negatieve visie en attitudes
• Gebrek aan kennis: wat is de kennis van de omgeving over hoe een persoon
communiceert.
3. Typering van communicatief gedrag
= 1ste stap in ondersteuning
Vorm van communicatie
= hoe wordt er gecommuniceerd.
• Gelaatsexpressie (mimiek, blik)
• Bewegingen (lichaam, hoofd, onderste of bovenste ledematen)
• Vocalisaties (geluiden) en taal (woorden, zinnen)
• Lichaamshouding en – positie (bv. spierspanning)
• Fysiologische reacties (bv. hartslag, zweetniveau,… en bv. de slimme sok om
zweetniveau te meten)
Orthopedagogiek Handicaps lesnotities A-C B| 2022-2023 p. 2/11
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller anne-catherinebruynbroeck. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.81. You're not tied to anything after your purchase.