H9
9.1
- Je kunt uitleggen welke verschillen er zijn tussen een open en een gesloten
bloedsomloop en je kunt de voor- en nadelen van beide bloedsomlopen uitleggen (blz.
11)
een gesloten bloedsomloop blijft het bloed in de bloedvaten en stroomt het via een
bloedsomloop. Een open bloedsomloop is een groot bloedvat aan de rugzijde. Het bloedvat
heet de hartbuis en heeft hartkamers, deze kamers pompen het bloed naar de kop en vanaf
daar gaat het bloed door de lichaam heen en omspoelt het de organen en weefsels, Het
bloed heeft geen bloedcellen.
- Je kunt uitleggen hoe een enkele en een dubbele bloedsomloop werken (blz. 11)
Vissen hebben een enkele bloedsomloop. Het bloed neemt via de kieuwen O2 op en
stroomt direct door naar de rest van het lichaam waar het O2 afgeeft en CO2 opneemt. Het
o2 arme bloed stroomt via het hart terug naar de kiemen.
Een dubbele bloedsomloop staat centraal het hart, deze bestaat uit 2 kamers, 2 boezems en
heeft een grote en een kleine bloedsomloop. De rechterkamer pompt zuurstofarm bloed
door de longen, waar ze O2 opnemen en CO2 afgeven (kleine bloedsomloop). De
linkerkamer pompt het o2-rijke bloed via de aorta en slagaders naar de organen,waar de
cellen de O2 opnemen. De O2 arme bloed stroomt daarna via de aders terug naar de
rechterboezem.
Voordeel aan een dubbele bloedsomloop is dat het bloed sneller door het lichaam stroomt
dus sneller O2 kunnen afgeven. Vissen hebben dit dus niet nodig want door de
zwembewegingen die ze maken stroomt het bloed ook sneller waardoor een enkele al
voldoet.
- Je kunt in detail het circuit van de grote en kleine bloedsomloop uitleggen (blz. 12,
binas 84A)
Kleine bloedsomloop = rechter kamer (O2 arm bloed) - via slagaders - in longen (O2 rijk door
longhaarvaten en geeft CO2 af) - via aders - linkerboezem
Grote bloedsomloop = linkerboezem - linkerkamer - via aorta split het - 1. via slagaders -
hersenen - via aders - rechterboezem - 2. via slagaders - organen - via aders -
rechterboezem
- Je kent de bouw en functies van aders, slagaders en haarvaten (blz. 12, 13, binas
84C2)
Aders en slagaders zijn gewoon bloedvaten over het hele lichaam. De haarvaten zitten aan
de aders en slagaders maar zijn heel klein en zijn er ook veel. Slagaders stroomt het bloed
van het hart naar de andere organen. Via de haarvaten komt het bloed bij de organen en
,wisselen ze stoffen uit (bloed geeft O2 en krijg bv C02). Via de aders gaat het O2-arm bloed
terug naar het hart.
- Je kent de onderdelen van het hart en kunt de functies benoemen. Daarnaast kan
uitleggen hoe het bloed door het hart stroomt (blz. 13, binas 84AC)
Elke helft bestaat uit een boezem en een kamer. De boezems ontvangen bloed uit de aders
en de kamer persen het er weer uit naar de slagaders. ….
- Je kunt het bloeddrukverloop in de linker en rechter kamer en boezem uitleggen en
je weet wanneer de kleppen openen en sluiten. Je kunt uitleggen hoe het
bloedvolume in de kamers verloopt tijdens de hartcyclus (blz. 13, binas 84D3)
Eerst is het de diastole: de kamers en boezems zijn ontspannen. Dan komt het
boezemsystole: via de aders worden de boezems gevuld. Daarbij persen de boezems hun
bloedvolume in de kamers. Dan komt de kamersystole: door de hoge bloedvolume trekken
de kamers samen (hartkleppen sluiten) en(slagaderkleppen) gaat door de druk het bloed uit
de kamers en in de aorta en longslagader. De kamer druk daalt flink en de slagaderkleppen
sluiten weer.
- Je kunt de harttonen van de hartslag verklaren (blz. 13) - Je kunt de drie fasen van
de hartcyclus beschrijven in termen van diastole en systole (blz. 13-14, binas 84D)
Bij je hartslag hoort je 2 harttonen. De eerste toon zijn de hartkleppen die sluiten en de
tweede toon zijn de slagaderkleppen die sluiten en volgt daarna een korte pauze. Het
hartcyclus heeft 3 fases.
- Je kunt de verschillen tussen de bloedsomloop van een volwassen persoon en die
van een embryo in detail uitleggen (blz. 14, binas 84B)
In een embryonale bloedsomloop spelen de longen nog geen rol. Dit komt omdat een baby
O2 en voedingsstoffen krijgt via de navelstreng uit de placenta en het is onnodige gebruik
van energie om langs de longen te gaan. In een embryo mengt de O2-rijke bloed in de lever
en in de onderste holle ader met O2-arme bloed.
- verbinding tussen aorta en longslagader, en de boezems, waarom is dat? -
Als deze bindingen er niet waren zouden de rechterkamer en longslagader alleen maar O2
arme bloed krijgen net als bij een normaal persoon maar aangezien de longen geen O2
inademen zouden deze organen geen O2-rijke bloed krijgen waardoor ze niet goed zouden
kunnen groeien.
- Je kunt de gevolgen van het onvolledig/niet sluiten van het foramen ovale en de
ductus Botalli uitleggen (blz. 14)
20% van de pasgeboren babys sluit het ovale venster niet volledig, aan het begin is dat niet
te merken. Pas op latere leeftijd kunnen er problemen ontstaan doordat de organen bij
inspanning onvoldoende O2-rijk bloed krijgen.
,9.2
- Je kunt in detail de systolische en diastolische druk uitleggen (blz. 17, binas 84E2)
systolische druk ofwel bovendruk wordt ontstaan wanneer de wanden de slagaders
uitrekken wanneer de kamersystole(bloed van hart naar slagaders) plaatsvindt. Door de
pompdruk gaat de bloeddruk in de slagaders tijdelijk omhoog.
Diastolische druk ofwel onderdruk ontstaat tijdens de diastole(kamers ontspannen). de
bloeddruk neemt weer af naar de basiswaarde.
- Je kunt uitleggen wat atherosclerose is, hoe het ontstaat en wat de gevolgen ervan
zijn (blz. 17)
Atherosclerose is de vernauwing en verstijving van bloedvaten, wat zorgt dat je
bloedtransport slechter loopt. Het ontstaat meestal doordat in loop van de jaren in de
bloedvatwanden(glad) kleine littekens komen waardoor de wand verdikt. Dit maakt
bloedtransport slechter omdat het van belang is dat je slagaderwanden nog goed moeten
kunnen reken. En cholesterol speelt bij atherosclerose een rol.
- Je kunt uitleggen hoe bloeddruk ontstaat, hoe een bloeddrukmeting werkt en wordt
uitgevoerd (blz. 17-18, binas 84D3, 84E1)
Je kan bloeddruk meten door middel van de bloeddrukmeter, een manchet te plaatsen op
de bovenarm. je pompt in de manchet lucht totdat hij ongeveer 26 kPa(eenheid van
bloeddruk) is, met deze druk is de armslagader helemaal dichtgedrukt en stroomt geen
bloed meer doorheen. Als je met de stethoscoop de hartslag probeert te horen(bij
elleboogplooi), hoor je niks want er stroomt geen bloed meer. Langzaam laat hij lucht uit de
manchet en neemt de druk af. Op een bepaald moment is de drill om de manchet met iets
lager dan de druk tijdens de systole, er is nu wel een hartslag te horen maar je hoort bij elke
hartslag een golfje bloed gaan(soort pers-geluidje) . De waarde dat op de bloeddrukmeter te
lezen is de bovendruk. Dan laat je meer lucht uit de manchet. Op het moment dat je dat je
dat pers-geluid verdwijnt, heb je je onderdruk.
Bloeddruk is niet overal hetzelfde, dit komt doordat de druk in de bloedvaten afneemt door
de weerstand (hoe verder van het hart, hoe lager). Bv
9.3
, - Je kunt in detail uitleggen hoe elektrische signalen zich door het hart verplaatsen
(sinusknoop, AV-knoop, bundel van His, Purkinje vezels: blz. 20, binas 84D2,3) en hoe
dit het samentrekken van het hart tot gevolg heeft (blz. 20)
De sinusknoop ofwel de boezem komt ontstaat door gespecialiseerde spiercellen in de
wand van de rechterboezem. Door het elektrische stroompje van de sinusknoop trekken de
spiervezels in de buurt samen, en daardoor trekken nog meer spiervezels samen.
Uiteindelijk trekken beide boezems samen(vrijwel tegelijkertijd). De sinusknoop geeft in een
vast ritme prikkels af, zenuwen kunnen dit ritme verhogen of verlagen. De elektrische
stroom van de sinusknoop bereikt op een grens van de boezems en kamers een tweede
groep gespecialiseerde cellen, de AV-knoop. De AV-knoop heeft een trilling 0,15 s later zodat
de kamers na de boezems samentrekken. Na loop een vertakte bundel gespecialiseerd
hartspierweefsels, bundel van His. Aan het einde van deze vertakkingen verspreiden de
prikkels in Purkinjevezels, deze zitten over de wand van de kamers.
- Je kunt uitleggen op welke manier het lichaam de hartslag kan regelen (blz. 20)
Door het samentrekken van de hartdelen, prikkelgeleidingssysteem. Door
gespecialiseerde spiercellen/weefsels die elektrische activiteit beginnen (prikkels)
- Je kunt uitleggen hoe een ECG wordt gemaakt en je kunt een ECG aflezen en de
pieken verklaren (blz. 20-21, binas 84D3).
een ecg toont de elektrische activiteit afkomstig van het samentrekken en ontspannen van
spieren. je ziet als eerst een kleine bult (P-top) wat vooral het samentrekken van de
boezems is. Na de bult is er een kleinere blut, die veroorzaakt wordt door de vertraging in
de AV knoop. het QRS-complex (grote stijging) is het samentrekken van de kamers. Aan het
einde zie je nog een bultje (T-top) wat vooral de elektrische activiteit is dat onstaat bij het
ontspannen van kamersvezels. De boezems en kamers ontspannen op de zelfde tijd.
- Je kunt het hartminuutvolume berekenen met hartslag en slagvolume (blz. 21)
Hartminuutvolume wordt berekent door de aantal slagen per minuut (hartslag) x de
hoeveelheid bloed dat per slag uit de kamers naar slagaders worden gepompt
(slagvolume). Dus bv 70 slagen/min. x 70ml = 4,9L
- Je kunt uitleggen hoe bij inspanning de bloedverdeling in het lichaam aangepast
wordt (blz. 21, binas 84F)
Bij inspanning kan het hartminuutvolume stijgen tot wel 25 L, veel meer dan normaal. Dit
kan komen doordat je bijvoorbeeld aan het hardlopen bent. Tijdens het hardlopen hebben
veel organen niet extra veel bloed nodig omdat je ze niet echt gebruikt. Daarom gaat je
lichaam er efficiënt mee om en verdeelt het bloed. Zo kan je maag, hersenen etc. maar 5%
van het bloed krijgen en je beenspieren 80%. Aanpassing van de bloedverdeling gaat via de
kringspiertjes rond de kleine slagaders, vlak voor de haarvaten en in de organen. Ze trekken
samen als er minder bloed nodig is en ontspannen als er meer nodig is.
