Class notes
Werkgroep 6 (week 3 materieel) verdieping strafrecht 1
- Course
- Institution
Werkgroep vragen incl antwoorden van na de werkgroep.
[Show more]
Seller
Followavanwesten
Content preview
Verdieping strafrecht I – materieel strafrecht week 3 werkgroep 6Rechtsvinding en botsende belangen: de grondslagen van noodweer
Literatuur
J.M. ten Voorde, ‘Privatisering van noodweer?’, Ars Aequi 2013, p. 591-597 (via Rechtsorde)
Rechtspraak
HR 22 maart 2016, NJ 2016/316 m.nt. Rozemond
HR 7 juli 2015, NJ 2016/39 m.nt. Rozemond
Leerdoelen
De student begrijpt wat de beide grondslagen van noodweer inhouden.
De student kan inzichtelijk maken op welke wijze de belangenafweging die voor een beroep op
noodweer gemaakt moet worden uit kan pakken in moeilijke gevallen, zoals de vraag of verdediging
tegen diefstal van een illegaal goed gerechtvaardigd is.
Inleiding
In het strafrecht moet vaak een afweging worden gemaakt tussen verschillende botsende belangen. Bij de
beantwoording van de vraag hoe de grenzen van noodweer moeten worden getrokken, moet bijvoorbeeld
het belang van het recht op zelfverdediging van de burger worden afgewogen tegen het belang dat aan het
geweldsmonopolie van de staat wordt gehecht en het belang van het verbod op eigenrichting.
De botsende belangen met betrekking tot noodweer zijn terug te vinden in een participatiesamenleving.
Van de burger wordt steeds meer verwacht in het kader van taken die voorheen publieke taken waren. De
overheid beseft dat zij niet alles zelf kunnen regelen. Buiten de strafrechtelijke context zie je dit vooral in
de zorg. De overheid laat meer op de schouders van burger rusten dan dat vroeger het geval was.
De beoordeling van de grenzen van noodweer worden steeds verder verruimd vergeleken met vroeger. Dit
zie je veel terug in de jurisprudentie van de Hoge Raad. De Hoge Raad is flink wat gaan schuiven de laatste
jaren. In het overzichtsarrest van de Hoge Raad werkt de Hoge Raad alle toetsingsmoment uit voor een
beroep op noodweer. Je ziet steeds terugkeren dat het moet gaan om een soort redelijkheidstoets. De
gedachte hierachter is dat achteraf niet al te nauwkeurig wordt gekeken naar wat iemand wel of niet had
kunnen doen. De redelijkheid impliceert dat je dat terughoudend getoetst. Rechtbanken en Gerechtshoven
moeten niet op iedere slak zout gaan leggen en ze moeten dit ook uitleggen indien zij een beroep op
noodweer verwerpen. Motiveren zij dit niet (goed) dan wordt het gecasseerd door de Hoge Raad.
Voorheen werd stevig gekeken naar of je niet de mogelijkheid had om je te onttrekken/ weg kunnen
lopen. Op het moment dat dit mogelijk was en je dit niet had gedaan werd een beroep op noodweer
verworpen. Hierin heeft er een verschuiving plaatsgevonden. Nu moet het redelijkerwijs ook gevergd
kunnen worden dat de verdachte zich ook onttrekt.
Terughoudende beoordeling (redelijkheid)
Motiveringsplicht rechter
Verwerping beroep streng getoetst in cassatie
Relativering onttrekkingsvereiste.
Diverse conceptwetsvoorstellen voor het aanpassen van de omvang van noodweer, bijvoorbeeld die van
Teeven.
, OM-Aanwijzing handelwijze bij beroep op noodweer
De persoon die mogelijk een beroep kan doen op noodweer wordt ook aangemerkt als verdachte omdat
die geweld hebt gebruikt. In een dergelijke situatie wordt terughoudend omgegaan met het toepassen van
dwangmiddelen.
Werkgroepvragen
1. Beschrijf in uw eigen woorden wat de beide grondslagen inhouden waarop het recht op noodweer
gebaseerd is. Besteed in uw antwoord aandacht aan de vraag welk belang door elk van de
grondslagen wordt beschermd.
De twee grondslagen waarop noodweer gebaseerd is zijn zelfverdediging en rechtsordehandhaving.
Het recht op zelfverdediging wordt gekoppeld aan de menselijke drang tot zelfbehoud. Zelfs in het geval
dat iemand is onderworpen aan staatsmacht, heeft hij het recht zichzelf te verdedigen tegen aanvallen van
anderen die gericht zijn tegen het leven, het lichaam en de fysieke vrijheid. Het recht op zelfverdediging
vindt zijn basis in het absolute recht van het slachtoffer om zijn autonomie tegen een aanval te verdedigen.
De zelfverdediging is moet voldoen aan proportionaliteit en subsidiariteit.
De grondslag van rechtsordehandhaving wordt gekoppeld aan het feit dat bestraffing is overgedragen aan
de staat en zelfverdediging een manier is om de overheid hierin te assisteren. De nadruk ligt niet meer op
zelfverdediging maar op afweren van onrecht. De verdediging kan dan ook meer gezien worden als
handhaven van orde en beschermen van de rechtsorde. Er kan niet worden toegestaan dat recht voor
onrecht moet wijken. Hier zit ook een algemeen belang bij.
2. In beginsel wordt aangenomen dat de natuurrechtelijke grondslag tot een ruimer bereik van
noodweer leidt dan de rechtsordehandhavingsgrondslag. Leg in uw eigen woorden uit waarom dat
het geval is.
Rechtsordehandhaving: een beroep op noodweer moet een bijdrage leveren aan de
rechtsordehandhaving. Wat voor gevolgen zou dat hebben voor bijvoorbeeld de interpretatie van het
onttrekkingsvereiste? In beginsel zeg je op het moment dat je je kunt onttrekken moet je dat doen omdat
je andere wegen hebt om je rechtmatige belang te moeten beschermen (door bijvoorbeeld naar de politie
te gaan of civiele procedure om je eigendom terug te vorderen). Er wordt een soort van terughoudendheid
van de burger verwacht waar het gaat om de middelen die hij gebruikt en het onttrekkingsvereiste omdat
de overheid ook een deel van zijn belang kan beschermen. Je draagt de bescherming over naar de staat en
op het moment dat dat je je zou kunnen terugtrekken moet je dit ook doen. Je moet dan een andere weg
aanwenden om je recht te halen. Dat wordt anders als de overheid er niet in slaagt om de burgers te
beschermen/zich vaker terugtrekt en meer overlaat aan de burgers zelf. Deze grondslag is beperkter dan
de natuurrechtelijke grondslag.
In het natuurrecht geldt dat onttrekkingsvereiste een stuk minder. Er is namelijk geen overkoepelende
overheid die het belang van de burger beschermd. Er wordt veel meer geaccepteerd in het kader van je
eigen verdediging.
Deze grondslag kan ook gezien worden als beperkter dan de rechtsordehandhavingsgrondslag. Deze
grondslag ziet namelijk op bescherming van jezelf, je mag je eigen belang beschermen en niet het belang
van andere. Dit is anders bij de rechtsordehandhaving, daar mag je ook opkomen voor de belangen van
andere om de rechtsorde te beschermen.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller avanwesten. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.74. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53068 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now