Class notes
samenvatting inleiding in de forensische psychologie
- Course
- Institution
een samenvatting van de hoorcolleges van inleiding in de forensische psychologie aan Tilburg University
[Show more]
Seller
Follow
maraklerx
Reviews received
Content preview
Forensische psychologieHoorcollege 1
Wat is klinische forensische psychologie?
Klinische forensische psychologie: de wetenschap die zich bezig houdt met de onderliggende
psychologische karakteristieken waardoor men delinquent gedrag vertoond.
➢ Men houdt zich bezig met afwijkend (antisociaal) gedrag, persoonlijkheid, cognitie, preventie
en interventie, diagnostiek en andere psychologie vlakken, zoals medische, biologische,
ontwikkelings- en sociale psychologie.
Verschillende aspecten die bij delinquent gedrag voorkomen:
➢ Persoonlijkheidsstoornissen: antisociale persoonlijkheid, borderline, psychopathie en
narcisme
➢ Psychotische stoornissen
➢ Middelengebruik stoornissen
Het forensische werkveld
➢ Politiebureau en huis van bewaring.
➢ Gevangenis en penitentiair psychiatrisch centrum (PPC).
➢ NIRP (Nederlands Instituut van Forensische Psychiatrie en Psychologie) voert een Pro-Justitia
rapportage uit.
➢ Zorg instellingen
• forensisch psychiatrische polikliniek (deeltijdbehandeling, thuis slapen)
• forensische woonbegeleiding (F-RIBW)
• forensisch psychiatrische afdeling binnen een ziekenhuis (FPA)
• forensisch psychiatrische kliniek (FPK), forensische verslavingszorgkliniek (FVK)
• forensisch psychiatrische centra (FPC/ TBS kliniek).
De oorsprong van de forensische psychologie
Hippocrates (460-377 v. Christus): een medicus, was betrokken bij een rechtszaak tegen
geestenziekten. De rechter vroeg medisch advies aan hem. Dit wordt gezien als het begin van de
forensische psychologie
Middeleeuwen (500-1500): mensen met geestenziekten werden beschouwd als onnozel en werden
onder toezicht (curatele) van de familie gesteld -> de persoon in kwestie was niet verantwoordelijk,
de familie wel.
➢ De onnozele: iemand die minder intellectuele vermogens had of een geestenziekte had
➢ Er was in deze tijd sprake van gehele of gedeeltelijke ontoerekeningsvatbaarheid.
➢ Om te voorkomen dat deze persoon opnieuw de fout in zou gaan, kreeg de familie de
machtiging voor opsluiting.
De verlichting: zorgden voor 3 nieuwe zaken met betrekking tot geestenzieke
➢ Oprichting dolhuizen (15e eeuw): een soort instelling waar “doorgedraaiden” verzorgd
werden. -> eerste vorm van forensische zorg/psychiatrie
, ➢ Heksenvervolging (16e en 17e eeuw): mensen die geestenziek waren werden gezien als
bezeten door de duivel. Dus ging men een heksenvervolging toepassen. Ze gingen op
bedevaartstocht langs kerken om hier de geestenzieke vast te boeien. Indien ze vrij gelaten
werden na een aantal dagen, werden ze genezen verklaard
➢ Johannes Wier (1515-1588): wetenschapper die geestenziekte zag als een problematiek met
een natuurlijke oorzaak. -> hierdoor ontstond de forensische wetenschap in combinatie met
biologie en neurologie
Een ommekeer: de verlichting
Verlichting: staat voor het verlichte denken dat ieder mens een vrije wil heeft -> dus alles wat men
doet, is een keuze voor gemaakt.
➢ Dit betekent dat als iemand een moord pleegt dit altijd een bewuste keuze is geweest uit
vrije wil
➢ Geen onderscheidt op basis van verantwoordelijkheid -> maakte niet uit of je kind, volwassen
of geestenziek was
➢ Rechter kon lastig bepalen wie nou een straf kreeg -> werd machtsmisbruik van gemaakt
➢ Code pénal (1810): zorgde ervoor dat ook de rechter zich aan bepaalde regels moest houden
en dus niet zelf de straffen mocht bepalen
➢ Zonder oordeel des onderscheids bij jongeren onder 16 -> kregen lagere straf
➢ Onder de 10 jaar geen straf
➢ Crimineel wetboek in NL -> 1809
➢ Code pénal in NL -> 1811
Wetboek van Strafrecht (1886): meer aandacht voor psychische afwijkingen en daarbij een
natuurwetenschappelijke benadering.
Moral treatment (Engeland): enkele wettelijke regelingen voor de opsluiting van psychisch
gestoorden
19e eeuw
Pinel: medicus, sprak over manie sans délire
➢ Manie sans délire: een gemoedstoestand zonder aantasting van het verstand. -> hierbij zou
iemand met een persoonlijkheidsstoornis een delict kunnen plegen, zonder dat het verstand
hierbij aangetast zou zijn.
Vóór Pinel ging men ervan uit dat geesteszieke die een delict plegen een mentale beperking of lage
intelligentie hadden.
Tijdens rechtszaak in Engeland, waar een aanslag was gepleegd op een belangrijke politicus, werd
voor het eerst een persoon niet gestraft op grond van geestelijke toestand
1841: werd de eerste krankzinnigenwet uitgevoerd -> psychisch gestoorden werden niet alleen
opgesloten/gestraft, maar ook nazorg kregen wat kon zorgen voor de verbetering van het gedrag ->
deze wet werd later aangescherpt tot Bijzondere Opnemingen in Psychiatrische Ziekenhuizen
(BOPZ).
,Vier verklaringen van psychische stoornissen
Erfelijkheid: vroeger werd gedacht dat immorele mensen, immorele mensen zouden voortbrengen,
maar dat is te zwart/wit.
➢ Het is wel zo dat psychologische kenmerken overgedragen kunnen worden, maar er zijn geen
genen voor psychopathie of het worden van een moordenaar.
➢ Erfelijkheid en de bijbehorende overgedragen factoren kunnen beter begrepen worden als
een interactie van biologische en omgevingsfactoren.
➢ Cesare Lombrosso: dacht dat immoreel, erfelijk gedrag af te leiden zou zijn uit uiterlijke
kenmerken, zoals een hoog voorhoofd, diep liggende ogen en een doorlopende wenkbrauw.
Alhoewel deze theorie niet klopte, was Lombrosso wel de eerste die delinquenten op een
systematische manier ging onderzoeken (= criminologie).
Degeneratie: kenmerken/genen die van generatie op generatie worden doorgegeven, worden iedere
keer verzwakt/verslechterd. Kan leiden tot immoraliteit
Evolutie: vanuit de evolutie werd gedacht dat moraliteit geëvolueerd is uit de menselijke
geschiedenis, waardoor moraliteit gezien wordt als een kernmerk van beschaving. Immoreel gedrag
wordt dus gezien als een terugval in de evolutie.
Neurologie: neurologische verklaringen zijn de enige die stand houden
➢ Voorbeeld: casus Phineas Gage, een Amerikaanse spoorwegarbeider -> kreeg een
arbeidsongeval met als gevolg een zware schade aan zijn frontale kwabben in de hersenen.
Na het ongeval was zijn persoonlijkheid op een opmerkelijke manier veranderd.
➢ Hij vertoonde onaangepast en asociaal gedrag wat hij voorheen nooit deed. -> hij vormde de
eerste aanwijzing dat specifieke delen van de hersenen een rol spelen in specifieke
psychische processen
Strafrecht
Voor de periode van de verlichting: nadruk lag op straffen en wraak
na periode verlichting: nadruk op verbetering van delinquenten
dit wordt gezien als verschuiving naar de moderne strafrechtschool, waar niet het delict, maar de
dader centraal staat
➢ Echter ontstaat het dilemma over de veiligheidsgarantie van de burgers wanneer men
mildere straffen zou uitvoeren
Hamel: stelde voor dat rechters moeten ingrijpen op de zwaarte van het vergrijp
➢ Lichtere vergrijp: maatregel of straf ter afschrikking
➢ Zwaardere vergrijp: behandeling en verpleging voor langere duur
➢ Zeer zware gevallen: ter beschikkingstelling van de regering (TBR, =voorloper TBS) waarbij
een behandeling van 10 jaar werd uitgevoerd met latere overwegingen
Psychopaatwetten: ontstaan door Hamel -> ter beschikkingstelling van de regering (TBR)
➢ Eerst moesten mensen van bijvoorbeeld vermogensdelicten (stelen etc.) al naar TBR maar
door een gebrek aan plek moest je een steeds zwaarder delict hebben gepleegd om in
aanmerking te komen voor TBR (=stopwet)
, Tweede wereldoorlog
Commissie van naoorlogs strafrecht: gevormd door WOII, veel leden van de commissie waren zelf
delinquenten waardoor ze vonden dat er meer nuance moest komen.
Pieter Baan, Pompe & Kempe: wetenschappers aan een Utrechtse school die vonden dat
wetenschap en praktijk meer met elkaar verbonden moesten worden
➢ Hierdoor vorming van TBS zoals we die nu kennen
➢ Ze vonden ook dat er betere zorg moest komen voor gevangenen, vooral speciale zorg voor
gedetineerden met een psychische stoornis
Basiswetgeving TBS
In de jaren ’60 is de duur van de TBS maatregel toegenomen en werd de maatregel bij alleen zeer
zware delicten die vaak gepaard gingen met verslavingen en psychoses toegekend
Antipsychiatrie (1971): een veranderende tijdsgeest met meer nadruk op zelfbeschikking en
tolerantie van andere leefstijlen
TBR is in TBS veranderd in 1988, waarna in 1993 de BOPZ wet ontstond.
➢ Binnen enkele decennia ontstond een groep patiënten met ernstige psychiatrische
ziektebeelden waaraan geen intensieve zorg en begeleiding werd gegeven en die in sommige
gevallen overlast veroorzaakten. De BOPZ ingrijpen waren niet lang genoeg mogelijk
Straffen of behandelen
Bij TBS wordt eerst gekeken of er een noodzaak is voor straffen of behandelen.
PJ-rapportages: hierbij wordt gekeken naar waar iemand van verdacht wordt en of diegene een
zieke/gestoorde indruk maakt
➢ Proportionaliteit: de ingreep of maatregel moet in verhouding staan tot het te voorkomen
gevaar, denk bijv. aan zelfverdediging.
➢ Subsidiariteit: een ingrijpende maatregel is alleen toelaatbaar, als het met een lichtere
maatregel niet zou werken.
➢ Doelmatigheid: de behandeling of maatregel moet effectief zijn in het afwenden van gevaar.
Basis onder opleggen maatregel
Het gepleegde delict, dat zou zorgen voor TBS, moet dermate heftig zijn dat er minstens een
gevangenisstraf van 4 jaar kan worden opgelegd.
➢ De persoon in kwestie moet daarbij (niet) helemaal verantwoordelijk gehouden worden voor
het delict als gevolg van een psychische stoornis of ziekte (= (gedeeltelijke)
ontoerekeningsvatbaarheid).
Hierbij gaan we ervan uit dat als deze persoon niet behandelt wordt, dat deze opnieuw een delict zou
plegen.
➢ De instroom van recidive/ herhalingen bij TBS is theoretisch gezien 100% en zal met de tijd
afnemen. Daarbij moet de behandeling gericht zijn op het terugdringen van het recidiverisico
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller maraklerx. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.79. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53340 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now