Class notes
Hoorcollege 1 Materieel Strafrecht
- Course
- Institution
Omvat Hoorcollege 1 van het vak Materieel Strafrecht aan de EUR in Bachelor Jaar 2.
[Show more]
Seller
Follow
merle_1234
Reviews received
Content preview
HOORCOLLEGE 1 MATERIEEL STRAFRECHTDIT HOORCOLLEGE:
- Legaliteit
- Wederrechtelijkheid
- Schuld
- Culpoze gevolg delicten
Introductie
Materieel strafrecht maakt gebruik van het Wetboek van Strafrecht. Er zijn daarin 3 boeken:
1. Algemeen deel
2. Misdrijven
3. Overtredingen
Dit betreft het commuun strafrecht, maar we hebben ook bijzonder strafrecht. Bijzonder strafrecht is
bijvoorbeeld de Wet Wapens en Munitie of de Wegenverkeerswet.
Wat is nu strafrecht?
Het is recht van de overheid om burgers te straffen op grond van normschendingen. De wetgevende
macht heeft met elkaar afgesproken dat het bijvoorbeeld strafbaar is als je iemand letsel toebrengt, of
mishandeling.
Wat is materieel strafrecht?
Want als het gaat om normschending, dan kan ik me ook gaan bezighouden met de vraag wanneer je
iemand bijvoorbeeld mag aanhouden? En welk bewijs daarvoor nodig is etc. Maar dat zijn vragen die niet
vallen onder het materieel strafrecht.
Het materieel strafrecht regelt
a. Welke gedragingen onder welke omstandigheden strafbaar zijn
b. Waaruit de straffen bestaan en
c. Onder welke voorwaarden het strafrecht mag worden toegepast
De kern is dus strafrechtelijke aansprakelijkheid, wanneer is een gedraging nou precies strafbaar, onder
welke omstandigheden etc.
Voorbeeld bij deze a, b en c:
A) Welke gedragingen onder welk omstandigheden strafbaar zijn:
RuneScape voorbeeld, is virtuele diefstal strafbaar in de zin van art. 310 Sr?
Of bijvoorbeeld geweld door de politie is dat strafbaar op grond van o.a. art. 300 Sr?
Ander voorbeeld: de uitingsvrijheid? Hoe ver gaat deze? Mag dit als politicus worden gedaan? Waar ligt
de grens tussen uitingsvrijheid en andere grondrechten ten opzichte van strafrechtelijke
aansprakelijkheid?
Meest actuele voorbeeld: Noodverordening covid-19
B) Waaruit de straffen bestaan
Grote discussie hierbij is levenslang, is dit ook daadwerkelijk levenslang? En is dit niet strijdig met
artikelen uit het EVRM.
Of in hoeverre moet vrijheidsbeperking (bijvoorbeeld door middel van een enkelband) een alternatief
worden voor vrijheidsbeneming?
, C) Voorwaarden voor vervolgbaarheid
Betreft dus concreet de vraag: ‘wanneer mag het recht van de overheid (in concreto uitgeoefend door het
OM) om tot strafvervolging over te gaan, (niet/niet meer) uitgeoefend worden?’.
Beantwoording hiervan behoort dus tot het materiele strafrecht!! Let op: dit kan resulteren in het
strafprocessuele gevolg van niet-ontvankelijkheid van het OM.
Andere omschrijvingen over wat materieel strafrecht inhoudt
De Hullu: p. 1:
‘in het materiële strafrecht gaat het om de vraag of er strafrechtelijke aansprakelijkheid kan worden
aangenomen, of de daarvoor geldende voorwaarden zijn vervuld’.
- Die strafrechtelijke aansprakelijkheid komt tot stand door te kijken naar de wettelijke regel (de
norm) en het feit.
- Daarbij spelen de pijlers van het materiele strafrecht (legaliteit, wederrechtelijkheid en schuld) een
bepalende rol.
- Daaraan wordt verder invulling gegeven door uitwerking in de leerstukken zoals daderschap,
strafuitsluitingsgronden, poging, deelneming etc.
NB: Je plakt de wettelijke norm dus op de strafrechtelijke bepaling waarbij de drie grotere pijlers van het
materiële strafrecht een rol spelen.
Legaliteit betekend ook dat er geen andere sanctie op te leggen is dan degene die we hebben
afgesproken. Het legaliteitsbeginsel vereist een strafbepaling. Strafbepaling = ingang van strafrechtelijk
sanctiestelsel.
Over sanctie recht en verschillende sancties zie hoofdstukken 11 en 12 boek materieel strafrecht.
Er is een driedeling in sancties:
Hoofdstraffen
Bijkomende straffen
Maatregelen
Er is dus een grote diversiteit aan sancties. Zijn combinaties mogelijk ook van sancties, moet wel door
wetgever zijn geduid of door Hoge Raad. Voorbeeld: zaak Lucia de B hierin had Hoge Raad geoordeeld
dat levenslange gevangenisstraf in combinatie met tbs niet mogelijk is.
Wat we strafbaar stellen is cultuur. En structuur en cultuur hangen nauw samen, komen samen in het
legaliteitsbeginsel. Meer bepaald in de drie dimensies van het legaliteitsbeginsel:
Constitutionele dimensie (structuur)
Rechtsbeschermende dimensie (structuur)
Generaal-preventieve/ crimineel politieke dimensie (cultuur)
Legaliteit
Legaliteitsbeginsel is sterk gecodificeerd, dat komt omdat strafrecht diep in iemand zijn leven kan worden
geraakt. Denk aan in de gevangenis worden gestopt. Dus in het strafrecht is het legaliteitsbeginsel het
belangrijkst, vandaar artikel 1 Sr en artikel 1 Sv
- Hoeksteen van het strafrecht
- En het staat ook in artikel 16 GW, artikel 7 EVRM, art. 15 IVBPR, artikel 11 UVRM en artikel 49
HvGr EU en artikel 5:4 Awb.
Artikel 1 Sr:
1. Geen feit is strafbaar dan uit kracht van een daaraan voorafgegane wettelijke strafbepaling.
2. Bij verandering in de wetgeving na het tijdstip waarop het feit begaan is, worden de voor de
verdachte gunstigste bepalingen toegepast.
, Het legaliteitsbeginsel heeft 3 dimensies:
1. Constitutionele dimensie
De wetgever verleent bij wet het recht tot straffen aan staatsorganen en functionarissen.
2. Rechts beschermende dimensie
De wet stelt grenzen aan het recht tot straffen (rechtszekerheid en rechtsgelijkheid). Dit betekent
dat we aan de dingen die niet mogen kunnen ontlenen hoe we ons zouden moeten gedragen en
dat geeft ons een zekerheid en gelijkheid. Want zodra je de regels overtreedt dan zou daar dus
een sanctie op kunnen staan. En daardoor weten we hoe we ons moeten gedragen.
3. Generaal-preventieve dimensie
Rationele reactie op criminaliteit, criminele politiek ter voorkoming van strafbare feiten. We willen
dat burgers zich op een bepaalde manier gedragen.
Maar het gaat er dus om dat er aspecten/ideeën aan het legaliteitsbeginsel ten grondslag liggen en ook in
de uitwerking naar voren komen. Elk land mag een wetboek van strafrecht hebben en dus dat handhaven.
De regels van het strafrecht zijn er om die te handhaven en om ons te sturen.
Legaliteit
Gebondenheid Staat/wetgever en rechter aan de wet
Die achterliggende ideeën komen op allerlei manieren naar voren. Aan de ene kant creëert de overheid
met een wetboek van strafrecht de macht om te zeggen of iets wel of niet mag, maar daarmee limiteert de
overheid zichzelf daar ook mee, want dat wat niet strafbaar is gesteld in de wet, mag je dan ook
straffeloos doen.
- En als de overheid een regel opstelt, dan beperkt hij daar ook meteen zijn eigen bevoegdheid
mee, want ook de wetgever en de overheid zijn gebonden aan de eigen wet. Dus aan de ene kant
wordt er gecreëerd, maar aan de andere kant wordt er ook beperkt.
Rechtsstaatgedachte/ ‘Rule of Law’
De overheid mag niet zomaar willekeurig gaan straffen en dit is het rechtsstaatsidee. En dat
legaliteitsbeginsel beschermt ook de burger tegen de overheid en aan de andere kant wordt er verteld wat
er niet mag en hoe de burger zich zou moeten gedragen. En dit heeft ook samenhang met schuldbeginsel
Historische achtergrond
- Magna Carta
- Beccaria + Feuerbach: sturende werking van de strafwet → zij hadden heel sterk het idee dat wat
je opschrijft in de wet wat niet mag, dan handelt de burger daar ook naar. En dan stuur je dus de
samenleving en dan moet je consistent straffen als burgers de regels overtreden.
- Franse Verklaring 1789
Legaliteit: EHRM
Invulling art. 7 lid 1 EVRM door EHRM:
Legaliteit is wereldwijd bekend en ook zeker in het Mensenrechten Handboek in het EVRM. En het komt
erop neer dat legaliteit erkend wordt als mensenrecht en volgens het EHRM houdt het dit in:
- Je kan niet met terugwerkende kracht strafbare feiten in het leven roepen en iemand daarvoor
bestraffen
Prohibiting the retrospective application of the criminal law to an accused’s disadvantage
- De wet moet het strafbare feit beschrijven en ook de straf vermelden.
Only law can define a crime and prescribe a penalty
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller merle_1234. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.22. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
48298 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 15 years now