Leerdoelen en samenvatting Veilig Werken in Organisaties
A1_ Intro
‘Introductie in Management’: H1.2.2 en H2.1
Site, Presentatie HC en artikelen van Canvas
Leerdoelen
• Uitleggen wat arbobeleid is en uit welke elementen het is opgebouwd.
Arbobeleid:
Op gestructureerde wijze beleid voeren waarbij een optimale zorg aan goede
arbeidsomstandigheden gewaarborgd is.
Doel: Continu verbeteren arbeidsomstandigheden:
o Voorkomen van (letsel)schade, ziekte
o Terugdringen van ziekteverzuim
o Beschermen werknemers tegen seksuele intimidatie, agressie en geweld
Hoe er als bedrijf om wordt gegaan met de arbeidsomstandigheden en het verzuim heet
arbobeleid. Onder arbo vallen termen als arbo- of arbeidsomstandigheden, arbeidsveiligheid,
veiligheid en gezondheid, welzijn, arbo en verzuim. Hoe komt er een goed arbobeleid? Aan
welke (wettelijke) eisen moet het arbobeleid voldoen?
Hoe concreter het arbobeleid is opgeschreven, hoe duidelijker de uitgangspunten zijn.
Hoe concreter de doelstellingen zijn geformuleerd, des te makkelijker de werkgever, de
werknemer, de preventiemedewerker en alle anderen betrokkenen bij arbo de juiste keuzes
kunnen maken.
➢ Systematische aanpak arbobeleid (AI-1)
Stappenplan arbozorgsysteem, 5 W-model
Willen → Beleidsverklaring
Weten → Inventariseren risico’s, RI&E
Wegen → Inschatten risicomaat, prioriteiten
Werken → Uitvoeren beheersmaatregelen PvA
Waken → Monitoren, auditen, analyseren, bijsturen
➢ Benadering Arbeidsveiligheid op twee manieren:
❖ Sociaal
Veilig werken met andere mensen in een veilige omgeving (vaak subjectieve
veiligheid)
❖ Fysiek
Veilig werken met materialen en middelen zonder schade te veroorzaken of te
ondervinden
➢ Achtergronden arbeidsveiligheid
Arbowet 2017
Ontwikkelingen in het werkveld
Functies in het werkveld
Beleidsdossier SZW, t.a.v. de arbowet:
o Gezonde en veilige arbeidsomstandigheden zorgen voor minder zieke of
arbeidsongeschikte werknemers. Dit is niet alleen goed voor werknemers. Minder
kosten voor ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid zijn ook gunstig voor werkgevers.
De overheid stelt vast aan welke eisen de arbeidsomstandigheden minimaal moeten
voldoen. Werkgevers en werknemers bepalen zelf hoe zij dat uitwerken. Een
hulpmiddel als de risico-inventarisatie en -evaluatie helpt hen daarbij. Daarnaast
kunnen arbodeskundigen hulp bieden.
➢ Wat zijn de wettelijke voorschriften?
1.1 Doelvoorschriften
De publieke doelvoorschriften geven aan welk niveau van bescherming bedrijven moeten
bieden aan werknemers, zodat ze veilig en gezond kunnen werken. De overheid bepaalt wat
de doelvoorschriften zijn en legt ze vast in de wet- en regelgeving. Voor specifieke gevaren
zijn dit eenduidige, concrete voorschriften, zoals gezondheidskundige of veiligheidskundige
(grens)waarden.
1
, 1.2 Procesnormen en agendabepalingen
Als het formuleren van concrete doelvoorschriften (nog) niet mogelijk is, worden er eerst
procesnormen opgesteld. Zo’n procesnorm wordt dan opgenomen in de Arbowet en kan
worden uitgewerkt in agendabepalingen in het Arbobesluit en de Arboregeling. Bijvoorbeeld
dat de WG (werkgever) beleid moet voeren om PSA (Psychosociale arbeidsbelasting) te
voorkomen, dit is vastgelegd in een procesnorm.
1.3 Drie leidende principes
Hoe je arbobeleid er ook uitziet, vergeet nooit de drie principes:
1. Gebruik de arbeidshygiënische strategie (AHS).
De arbeidshygiënische strategie is de algemeen erkende volgorde van maatregelen
om gevaren weg te nemen en risico’s te beperken. Deze volgorde is:
1. Bestrijding aan de bron (Elimineer de stof uit het productieproces)
2. Maatregelen gericht op collectieve bescherming. (Scherm de stof af in een
gesloten systeem)
3. Maatregelen gericht op individuele beschermingen. (Zuig de stof direct af)
4. Doeltreffende en passende persoonlijke beschermingsmiddelen. (Draag als
werknemer ademhalingsbescherming)
2. Let op de stand van de wetenschap en de professionele dienstverlening.
o Maatschappelijke norm waarnaar je in een concrete situatie moet streven
o Door vakdeskundigen in brede kring aanvaard als toepasbaar in de praktijk
o Toepassen van de best practical means: zo veel mogelijke risico’s vermijden
tegen aanvaardbaar geachte prijs voor een normaal renderend bedrijf
3. Hanteer het redelijkerwijs principe.
o Uiterste maatregel: altijd elimineren bron van risico > niet altijd ‘redelijk’
o Werkgever kan bij maatregel ‘redelijkheid’ afwegen:
▪ Ernst van de blootstelling
▪ Technische haalbaarheid: moet voorhanden zijn
▪ Economische haalbaarheid
• Kosten in verhouding tot effect
• Wat doen andere bedrijven in vergelijkbare situaties
• Bij hoge kosten: plan maken
➢ Belangrijk arbobeleid
Als werkgever moet je volgens de Arbowet een aantal zaken expliciet regelen:
Speciale regels gelden voor bedrijven die risico’s hebben op zware ongevallen (Brzo- of
Seveso bedrijven) (art. 6 en art. 7). Ook moet het bedrijf het werk aanpassen om werknemers
met een structurele functionele beperking te kunnen laten werken (art. 4)
▪ Een verdeling van taken en verantwoordelijkheden (art. 3 lid 3).
▪ Het regelmatig toetsen van het beleid (art. 3 lid 4).
▪ Het uitvoeren van een RI&E en het opstellen van een plan van aanpak (art. 5).
▪ Het organiseren van voorlichting en onderricht over de risico’s van het werk en
de maatregelen om die risico’s in te perken (art. 8).
▪ Het bijhouden en melden van arbeidsongevallen en beroepsziekten (art. 9).
▪ Het beschermen van derden die bij het bedrijf aanwezig kunnen zijn (art. 10).
Inhoudelijke eisen aan arbobeleid (doelvoorschriften)
- Gericht op alle met arbeid verbonden aspecten.
- Letten op stand wetenschap en professionele dienstverlening (arbodiensten en
Arbodeskundigen).
- Geen nadelige invloed op veiligheid & gezondheid werknemer, redelijkerwijs
Arbeidshygiënische strategie volgen.
- Bij inrichten werkplekken, werkmethoden en toepassen arbeidsmiddelen:
Aanpassen werk aan werknemer (niet andersom) > ergonomie.
- Inhoud werk aanpassen aan persoonlijke eigenschappen van werknemer.
- Bedrijfshulpverlening organiseren.
- Recht werknemer op werkonderbreking bij ernstig en acuut gevaar voor eigen
Veiligheid of anderen. Mag hiervoor niet benadeeld worden.
Risico’s basis voor arbobeleid.
2
, ❖ Wettelijke verplichting zeer algemeen
❖ Arbowet > werkgever verplicht tot uitvoeren Risico Inventarisatie & Evaluatie
(RI&E) – artikel 5
❖ Risico’s in kaart brengen > maatregelen om risico’s te beperken
❖ Risico’s zijn basis voor arbobeleid
❖ Doelstelling formuleren over risico’s
• De opbouw en doelstelling van de Arbowet- en regelgeving uitleggen.
Herkomst arbowet:
o 1874. Kinderwetje van Van Houten: verbod kinderarbeid kinderen jonger dan 12 jaar,
eerste aanzet voor betere arbeidsomstandigheden.
o Arbeidswet van 1889: bescherming arbeid van vrouwen, kinderen en instellen van een
Arbeidsinspectie.
o Veiligheidswet van 1895: de eerste Veiligheidswet ter bescherming van volwassen
mannen- van toepassing voor werkplaatsen en fabrieken.
o Arbeidswet van 1911: uitbreiding bevoegdheden en werkzaamheden van de
Arbeidsinspectie.
o Veiligheidswet van 1934: werken met gevaarlijke stoffen en elektriciteit en agrarische
industrie toegevoegd.
o Arbowet 1980: toenemende verantwoordelijkheid en verplichtingen om de plan van
aanpak opstellen, niet alleen veiligheid fysiek waarborgen, maar ook administratief,
beleidsmatig en planmatig.
➢ Arbowetgeving
Iedere werkgever is verplicht om een arbobeleid te
voeren dat is gericht op zo goed mogelijke
arbeidsomstandigheden. Dat staat in de
Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet). Onderdeel van
dit arbobeleid is het opstellen van een risico-
inventarisatie en -evaluatie (RI&E) en plan van aanpak.
Arbowet van 1988:
Voldoen aan de Europese kaderrichtlijn 89/391EEG
Betere arbeidsomstandigheden, sociaal èn technisch
Geïmplementeerd in alle EU-aangesloten landen.
➢ Opbouw wettelijk kader Arboregelgeving
*Normen kunnen wet worden door jurisprudentie. >
Arbowet Arbobesluit
Kader is raamwet Gebaseerd op Arbowet
Voorschriften is raamwet Zelfde hoofdstukindeling
Regels algemeen Inrichting arbeidsomstandigheden
Wel doel ± 90% op basis van EU-regelgeving
Geen middel ± 10% op basis van Nederlandse wetgeving
Arboregeling Arbo-informatiebladen
Hoofdstukindeling gelijk aan Achtergrondinformatie Arbobeleidsregels
Arbobesluit Informatief
Meer details m.b.t. Arbowet Gedetailleerd
en Arbobesluit Werkwijze niet verplicht
Veiligheidsniveau wel verplicht
Verdieping:
Normbladen, bv. NEN 3140, NEN 1010, etc.
Arbocatalogus
Werkgever (WG)(werkgeversvertegenwoordiger(s) en werknemer
(WN)(werknemersvertegenwoordiger(s) stellen samen op.
Branche, WG en WN samen verantwoordelijk (vorm, inhoud, beschikbaarheid en
actualisatie)
Ná toetsing arbocatalogus door overheid vervallen arbobeleidsregels voor die branche.
3
, Doel arbocatalogus:
Intrekking alle arbobeleidsregels, mits alle arbocatalogi gereed!
Geldt voor alle bedrijfstakken/branches
Arbowet biedt WG en WN veel ruimte zelf invulling te geven aan gezond en veilig
werken. Formulering van doelschriften/normen. Bedrijven bepalen zelf maatregelen ter
naleving.
WG en WN beschrijven in een arbocatalogus op eigen initiatief hoe te voldoen aan
doelvoorschriften van de overheid voor gezond en veilig werken.
De arbocatalogus beschrijft technieken en manieren, goede praktijken, normen en
praktische handleidingen voor veilig en gezond werken.
Op branche- en bedrijfsniveau.
WG en WN zelf verantwoordelijk voor de inhoud en verspreiding.
Toetsing arbocatalogus Onderscheid publiek en privaat domein
De Nederlandse Arbeidsinspectie toetst: Publiek domein - overheid
Uitvoering door Nederlandse Stelt wettelijk kader
Arbeidsinspectie o Zo min mogelijk regels
Beschermingsniveau
Toetsingscriteria: o Van middel- naar doelvoorschrift
Beschrijving werkgebied/branche Handhaving
WG en WN vertegenwoordigd door o Nederlandse Arbeidsinspectie
opstellers Privaat domein – WG en WN
Catalogus beschikbaar voor WG en WN Samen afspraken wijze invulling bedrijf/
Voldoet aan doelvoorschriften branche o.b.v. doelvoorschriften NL-
Begrijpelijk, logisch, en niet in strijd Arbeidsinspectie
met wet Vastlegging in arbocatalogus
Toetsing door NL-Arbeidsinspectie
• Artikel 3 (arbobeleid) van de Arbowet en de begrippen die daarin worden genoemd
benoemen en uitleggen.
Het voeren van een arbobeleid is voor ieder bedrijf wettelijk verplicht (Arbowet, art. 3). De
wet schrijft voor dat de WG een beleid moet voeren met als doel de WN onder zo goed
mogelijke arbeidsomstandigheden te laten werken.
Het Burgerlijk Wetboek schrijft voor dat de werkgever een algemene zorgplicht voor
de veiligheid en de gezondheid van de werknemers ‘in de arbeid’ heeft (BW, art. 7:658). Deze
wettelijke verplichting is zeer algemeen en geeft een werkgever geen houvast wat hij precies
moet doen. De Arbowet stelt daarom dat de werkgever een risico-inventarisatie en -evaluatie
(RI&E) (Arbowet, art. 5) moet maken. De risico’s uit deze RI&E zijn de basis voor het
arbobeleid in het bedrijf.
Arbowet artikel 3: lid 1, sub a en b
1. De WG zorgt voor de veiligheid en de gezondheid van de WN inzake alle met de arbeid
verbonden aspecten en voert daartoe een beleid dat is gericht op zo goed mogelijke
arbeidsomstandigheden, waarbij hij, gelet op de stand van de wetenschap en
professionele dienstverlening, het volgende in acht neemt:
a. Tenzij dit redelijkerwijs niet kan worden gevergd organiseert de WG de arbeid
zodanig dat daarvan geen nadelige invloed uitgaat op de veiligheid en de gezondheid
van de werknemer;
b. Tenzij dit redelijkerwijs niet kan worden gevergd worden de gevaren en risico’s voor
de veiligheid of de gezondheid van de WN zoveel mogelijk in eerste aanleg bij de
bron daarvan voorkomen of beperkt.
Dit wordt ook wel de redelijkerwijs-clausule genoemd. De bedoeling van deze clausule is om
een afweging te kunnen maken van veiligheid, gezondheid en welzijn tegenover andere
belangen, waaronder economische. Hierbij wordt gekeken naar situaties waarbij de
maatregelen niet opwegen tegen het gevaar van het aanbrengen van voorzieningen.
• Artikelen 8, 10 en 11 van de Arbowet benoemen en uitleggen
➔ Artikel 8. Voorlichting en onderricht
Het organiseren van voorlichting en onderricht over de risico’s van het werk en de
maatregelen om die risico’s in te perken. De werkgever zorgt ervoor dat de werknemers
4
