Samenvatting Kerstessay 2009 – Tot de vierde macht
De media-omerta
De media liggen onder vuur, en afgelopen jaar misschien nog meer dan gewoonlijk. Behalve in de media zelf. In
een vierdelig kerstessay schetst GEERT BUELENS de pijnpunten van de Vlaamse journalistiek, met veel kritiek,
maar ook met concrete aanzetten tot oplossingen. Deel 1: hoe men in alle talen zwijgt over wat iedereen zou
moeten weten.
Er is veel kritiek op de rechterlijke, uitvoerende en wetgevende macht. Het woord crisis wordt snel gebruikt.
Maar bij een crisis in de media, verschijnen enkel kleine artikels. Die stukken krijgen geen veroordelende, maar
beschrijvende titels.
Mensen gaan ook gewoon veel minder nieuws lezen, gratis en online is een trend maar de jeugd neemt minder
nieuws op.
Naast deze sociale, juridische, economische en demografische problemen worstelen de media nog met een
andere, zij het veel minder besproken crisis: een democratische. De vrijheid van meningsuiting die de media
grondwettelijk mogelijk maakt, is in wezen bedoeld om een forum te creëren waarop argumenten vrij kunnen
worden geventileerd en tegen elkaar kunnen worden afgewogen. Op die manier worden de burgers
geïnformeerd, waardoor ze een weloverwogen keuze kunnen maken in het stemhokje.
De media scoren bij het volk even slecht als andere sectoren, zoals de wetgeving en het lijkt alsof de media
tegenwoordig het democratische proces proberen te sturen en verstoren ipv ondersteunen.
In oktober 2003 riep Ignacio Ramonet van Le Monde Diplomatique op om een vijfde macht op te richten - een
waakhond die de burger moet beschermen tegen de globaal opererende commerciële mediaconglomeraten die
'onze geest vergiftigen, ons brein vervuilen en ons manipuleren'. De media zijn vraatzuchtig en door de
gigantische hoeveelheid nieuws geraakt de burger niet beter geïnformeerd.
De toon waarop er gecommuniceerd wordt werkt alleen maar het cynisme in de hand. In de moordende
concurrentie waarin journalisten vandaag moeten opereren, voelen ook kwalititeitsmedia zich verplicht te
focussen op het choquante in plaats van het interessante.
Zorgwekkende evoluties in de media zijn er, maar systematische bezinning vanuit de sector zelf bleef uit.
Elchardus' term 'dramademocratie' wordt doorlopend gebezigd. De media bekritiseren per definitie alles en
iedereen, behalve zichzelf.
Op veel aandacht kunnen boeken die de problematiek aankaarten niet rekenen. Dat kan twee dingen
betekenen: ofwel vinden collega's de markthegemonie in hun sector intussen een volstrekt onproblematische
gemeenplaats ofwel heeft Goossens hier een onderwerp aangeraakt waarover men, wegens te delicaat, maar
liefst gewoon zwijgt. Het ontluisterende 'Flat Earth News' (2008) van de Britse topjournalist en klokkenluider
Nick Davies kon in het eerste jaar na verschijnen rekenen op slechts enkele zijdelings vermeldingen in de
Vlaamse media en één diepgravend stuk. Enkel de onafhankelijke nieuwssite De Werktitel had een gesprek met
hem. Deze nieuwssite - een van de weinige lichtpunten van mediajaar 2009 - werd opgericht door journalisten
die ontslagen werden bij De Morgen of anderszins onzacht met de mediawetmatigheden van deze tijd in
aanraking zijn gekomen.
De incidenten tussen personen en de pers of media ondereen bleven ook niet onopgemerkt. Wanneer de
media op hun werking worden aangesproken, volgen veelal lichtgeraakte zelfverdedigingen. Die teneur alleen al
geeft aan hoezeer iedereen onder een enorme spanning staat. Niets bewijst, ten slotte, zozeer dat er in de
Vlaamse media een omerta heerst op zelfkritiek dan het feit dat de twee belangrijkste sites waar systematisch
aan mediakritiek wordt gedaan, volgeschreven worden door insiders die zich, allicht noodgedwongen, bedienen
van een pseudoniem.
Vanzelfsprekend was het vroeger niet noodzakelijk beter. De menselijke honger naar sensatie dateert bepaald
niet van gisteren. Die voorliefde voor het extreme, het gore en het gewelddadige stond relevante berichtgeving
overigens niet in de weg. In de van revolutionaire sensatie gistende jaren 1840 ontstonden in Nederland de
zogenaamde Lilliputters, bladen die zo klein waren dat ze konden ontsnappen aan de zegelbelasting die de vrije
1
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller studente1997. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.75. You're not tied to anything after your purchase.