Hoofdstuk 4 De rechtspraak
Afdeling 1 Beginselen van rechtspraak
Beginselen gelden voor drie rechtsgebieden: burgerlijk recht, strafrecht en
bestuursrecht.
1. De terechtzitting is openbaar ( art. 121 GW / art. 269 SV)
Als hoofdregel geldt dat elke rechtszitting in elke rechtszaal in elk Nederlands
gerechtsgebouw voor iedere meerderjarige vrij toegankelijk is
Openbaarheidseis ziet erop dat controle op de werkzaamheden van de
rechter mogelijk is, of hij beginselen van rechtspraak naleeft ( art. 6 EVRM )
Uitzondering: kwesties van personen- en familierecht, kinderen ( privé belang
weegt in deze gevallen zwaarder dan belang van openbaarheid van de zaak )
2. De uitspraak is openbaar ( art. 121 GW )
Op deze regel bestaan geen uitzonderingen, zelfs als door uitspraak
geheime zaken openbaar kunnen worden HR 2 juli 2002 Mink K. I
3. De rechter is onafhankelijk
Onafhankelijkheid = rechter is bij het uitvoeren van zijn taak aan geen enkel
overheidsorgaan/ zijn ambtsgenoten ondergeschikt
Leer van machtenscheiding = trias politica van toepassing ( = invloed van
bestuur/wetgever is zo gering mogelijk en dus kunnen ze geen druk
uitoefenen door bv dreigen met salarisverlaging of ontslag als de rechter
beslissing neemt die overheid onwelgevallig is zoals opleggen van te lage
straffen )
Belangrijke waarborgen van de onafhankelijkheid:
Art 117 lid 1 GW = leden van rechterlijke macht die met rechtspraak
zijn belast worden voor het leven benoemd & zijn dus vrijwel
onafzetbaar
Aantal rechters is bij wet geregeld:
a. Art. 6 lid 2 wet RO = Meervoudige kamer = 3 rechters
b. Art. 75 lid 2 wet RO = HR kent meervoudige kamer met 3/5 leden
c. Art. 5 lid 2 wet RO = bij vonnis met ander aantal rechters dan
gewezen, uitspraak is nietig
Art. 117 lid 4 GW = rechtspositie & salaris van rechters is bij wet
geregeld
Art. 461/ 46m wet Rechtspositie rechterlijke ambtenaren = rechters
kunnen alleen door HR worden geschorst en ontslagen ( nooit omdat
hij verkeerde beslissing heeft genomen )
4. De rechter is onpartijdig
Bij een geschil moet rechter zich neutraal opstellen tov procederende
partijen en behoort dus altijd onpartijdig te zijn HR 25 maart 2008
Onpartijdige rechter ?
Eis van onpartijdigheid is te vinden in:
Art. 6 EVRM = onpartijdig gerecht is aan ieder gegarandeerd
, Bijlage 2 wet RO = ambtsbelofte dat hij werk zal doen met oa
onzijdigheid
Art. 36 RV, art. 512 SV, art. 8:15 Awb = rechter kan in een zaak
wegens zijn vermeende partijdigheid worden gewraakt, waardoor hij
de geschil niet meer mag beoordelen
Art. 40 RV, art. 517 SV, art. 8:19 Awb = rechter kan op eigen initiatief
terugtrekken uit een zaak als hij meent deze niet objectief te kunnen
doen = verschoning
Art. 12 wet RO = rechter is verboden contact te hebben met partijen/
raadslieden van bij hem aanhangige gedingen
Art. 271 lid 2 SV = strafrechter mag tijdens zitting niet laten blijken
over zijn overtuiging over schuld/ onschuld van verdachte
5. De uitspraak is gemotiveerd ( art. 121 GW/ art. 5 lid 1 Wet RO )
Rechter legt verantwoording over inhoud van zijn beslissing af door het
vermelden van gronden waarop zijn uitspraak berust = rechter is verplicht
zijn beslissing te motiveren HR 13 juli 2007 Motiveringsplicht
Bij onvoldoende of niet houden aan deze plicht door de rechter, kan hoger
beroep worden ingesteld mag dat HR het als vormverzuim ziet wat leidt tot
vernietiging van beslissing art. 79 lid 1 wet RO/ HR 6 april 2010
Motiveringsgebrek
6. Beide partijen worden gehoord ( art. 19 RV/ art. 6 EVRM )
Eis van hoor en wederhoor waarin beide partijen gelegenheid wordt
geboden hun standpunten naar voren te brengen en toe te lichten
7. Behandeling geschiedt binnen redelijke termijn ( art. 20 RV/ art.6 lid 1
EVRM )
Er bestaat uitgebreide rechtspraak waarin dit is vastgesteld, waarbij in
sommige gevallen zelfs immateriële schadevergoeding kan worden
gevorderd van de Staat:
HR 3 oktober 2000 Redelijke termijn I
HR 17 juni 2008 Redelijke termijn II
HR 28 maart 2014 Severijnen-De Bilt
8. Rechtspraak geschiedt door beroepsrechters
Art. 116 lid 3 GW = mogelijkheid van deelnemen aan rechtspraak door
personen die niet tot rechtelijke macht behoren zoals speciale deskundigen
of vertegenwoordiger van specifiek maatschappelijk belang
Art. 48 lid 2 Wet RO = pachtkamer
Art. 66 lid 2 Wet RO = ondernemingskamer
Afdeling 2 De rechtelijke macht
Rechtsregels worden niet altijd nageleefd. Omdat naleving van rechtsregels voor
ordentelijk en rechtvaardig functioneren van maatschappelijk verkeer noodzakelijk is,
bestaat er behoefte aan instrumenten om naleving van rechtsregels zo nodig af te
dwingen. Dit gebeurt door ze te handhaven. Handhaving bevat drietal aspecten:
I. Toezicht op naleving van regels
II. Sancties bij niet naleving
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller yaraknoops. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.79. You're not tied to anything after your purchase.