Week 1
Hoorcollege 1
Burgerlijk Recht 3
Welkom bij Burgerlijk recht 3
- Wat is het uitgangspunt bij vergoeding van schade en wanneer wordt hiervan
afgeweken?
- Is een bedrijf sneller aansprakelijk dan een particulier? Moet een bedrijf verwijtbaar
hebben gehandeld om aansprakelijk te zijn?
- Welke rol speelt de naleving van technische en veiligheidsvoorschriften bij de
vaststelling of sprake is van een onrechtmatige daad? En wat als er sprake is van een
defect?
- Welke rollen spelen veiligheidsmaatregelen of waarschuwingsborden?
- Staat risicoaanvaarding aan aansprakelijkheid in de weg? Wat zijn de gevolgen van
een eigen bijdrage aan een schadeveroorzakende gebeurtenis?
- Welke verschillende soorten schade zijn er, en maakt een schadesoort uit voor de
vergoeding ervan?
Huishoudelijke mededelingen
- Weekoverzicht
- Verplichte literatuur
- Verplichte rechtspraak
Opbouw van het vak
- 12 hoorcolleges + 6 responsiecolleges
1. Vestigingsfase (vaststellen aansprakelijkheid)
- 2 colleges over onrechtmatige gedragingen
- 2 colleges over kwalitatieve aansprakelijkheid
- 1 college over de invloed van Europees recht
- 1 college over relativiteit en toerekening
- 1 college over causaal verband
2. Omvangfase (begroting schade)
- 3 colleges over schade en de vaststelling van de omvang hiervan
3. Verder nog
- 1 college over overige verbintenissen uit de wet
- 1 afsluitend college ter voorbereiding op het tentamen (tegelijk met responsie 6)
Tentamen
- Open casusvragen
- Oefenen tijdens hoor- en responsiecolleges
- Oude tentamens op Brightspace
- Wat mag er mee naar het tentamen?
- ook beschikbare lijst met verplichte rechtspraak
Uitgangspunten
- ‘ieder draagt zijn eigen schade’
, Week 1
Hoorcollege 1
- Tenzij afwentelingsmechanisme
- aansprakelijkheidsrecht is een van zo’n afwentelingsmechanisme
- er is niet altijd iemand aansprakelijk. (schadefondsen; het sociale zekerheidsrecht;
verzekering)
- afwentelingsmechanisme is eigenlijk een uitzondering op het uitgangspunt dat ieder
zijn eigen schade draagt.
- Rechtvaardiging van de verplaatsing van schade?
- Ongevallenverzekering?
Functies (nr. 8)
- Defensief (rechtshandhaving)
- compensatie (volledig herstellen van schade)
- selectie (bepalen in welke gevallen schade wordt gecompenseerd)
- Offensief (‘ventielfunctie’)
- genoegdoening/erkenning van leed en onrecht
- bv. milieurecht. Als er eigenlijk geen aansprakelijkheidsrecht op van toepassing is;
open zaken.
- Preventie (voorkomen van toekomstige schade)
- ‘Straffen’/ontneming voordeel (6:104 BW)
- ontmoedigend element
Twee smaken aansprakelijkheid
- Aansprakelijkheid voor eigen onrechtmatig gedrag
- persoonlijk
- schuld (objectivering, HC 5)
- Aansprakelijkheid in hoedanigheid van o.m. ouder, werkgever, bezitter opstal of dier
- kwalitatief
- risico
- geen algemene ‘theorie’ maar multi-factorbenadering:
- profijt
- gevaar
- draagkracht
- verzekerbaarheid
Schuld v. risico
1. Wat hebben deze bepalingen gemeen?
- art. 6:169 lid 1 BW (hoorcollege 3)
- art. 6:170 BW (hoorcollege 3)
- art. 6:179 BW (hoorcollege 4)
2. Wat hebben deze bepalingen gemeen?
- art. 6:169 lid 2 BW (hoorcollege 3)
- art. 6:166 BW (hoorcollege 6)
Persoonlijk aansprakelijkheid/OD
- Stappenplan
- 5 vereisten:
- onrechtmatigheid (art. 6:162 lid 2, HC 1 en 2)
, Week 1
Hoorcollege 1
- toerekening (art. 6:162 lid 3, HC 5)
- causaliteit: csqn (HC 6)
- relativiteit (art. 6:163 BW, HC 5)
- schade (HC 8 e.v.) (wordt later begroot)
- eerst is het voldoende dat er wordt vastgesteld dat het aannemelijk is dat er
schade is geleden
Persoonlijke aansprakelijkheid/OD
- Art. 6:162 lid 2 BW: drie (onafhankelijke?) onrechtmatige gedragingen
- inbreuk op een recht
- doen of nalaten in strijd met een wettelijke plicht
- doen of nalaten in strijd met het ongeschreven recht dat in het maatschappelijk
verkeer betaamt
- Rechtvaardigingsgronden (gedraging niet onrechtmatig):
- noodweer
- overmacht
- noodtoestand
- bevoegd gegeven ambtelijk bevel
- risicoaanvaarding?
- vergunning?
Inbreuk op een recht
- Wat is een ‘recht’?
- subjectief recht (aan eiser toekomend, hoogwaardig belang)
- absolute vermogensrechten (bv. eigendomsrecht/auteursrecht)
- onterecht gelegd conservatoir beslag
- persoonlijkheidsrechten (bv. lichamelijke integriteit/eer en goede
naam/persoonlijke vrijheid) -> overlap met grondrechten
- gijzeling
- Gedrag als inbreuk v. gevolg(schade) als inbreuk
- HR 9 december 1994 (Zwiepende tak)
- schoppen tegen tak vormt geen inbreuk op subjectief recht. Tak kwam
ongelukkig terecht. dan moet je kijken of er sprake is van maatschappelijke
betamelijkheid. Dan kom je in de derde categorie terecht en moet je kijken welke
criteria de HR daaraan verbindt
- Trappen tegen een bal? (daardoor schade aan raam in huis) -> maatschappelijke
betamelijkheid. Tenzij de jongen onzorgvuldig heeft gehandeld.
- Ruime v. enge uitleg van het begrip ‘rechtsinbreuk’
Strijd met een wettelijke plicht
- Wat is een ‘wettelijke plicht’?
- Elke algemeen verbindende regeling uitgaande van een bevoegd gezag:
- Hinderwetvergunning
- strafrechtelijke bepalingen
- WVW 1994
- Relatie tot relativiteitsvereiste (art. 6:163 BW: HC 5, nr. 14)
, Week 1
Hoorcollege 1
Strijd met de maatschappelijke betamelijkheid
- Verschillende aanduidingen waaronder zorgvuldigheidsnorm
- Ongeschreven norm(en): geen wettelijke houvast
- Ruimte voor de rechter om een normatieve afweging te maken
- “Vrees van Eyssell”/angst voor claimcultuur (nr. 13)
Strijd met de maatschappelijke betamelijkheid
- Zutphense waterjuffer (1910) Verheij, nr. 13
- lekkage schade. De vrouw van de boven verdieping weigerde om de kraan dicht te
draaien
- zij had die kraan op grond van maatschappelijke betamelijkheid
(zorgvuldigheidsnorm) moeten sluiten
- Lindebaum Cohen (1919)
- Kelderluik (1965): gevaarzetting
1. De waarschijnlijkheid waarmee de niet-inachtneming van de vereiste oplettendheid
en voorzichtigheid kan worden verwacht, (de zwaarte van het risico)
2. De hoegrootheid van de kans dat daaruit ongevallen ontstaan, (de zwaarte van het
risico)
3. De ernst die de gevolgen daarvan kunnen hebben (de zwaarte van het risico)
4. De mate van bezwaarlijkheid van te nemen veiligheidsmaatregelen
- Afweging van de zwaarte van het risico (1 t/m 3) en de zwaarte van de te betrachten
zorg (4): onderlinge samenhang
- Wisselwerking met kwalitatieve aansprakelijkheid: ‘tenzij-clausule’
Der bildtpollen aanwas BV-Miedema
- Uienrestanten gestort door dijkbeheerder Bildtpollen voor schapen Opdijk te
Oudebildtzijl
- Uien bleken aan schade te lijden (schimmelziekte) en waren niet meer te verkopen
- Dit kwam volgens Miedema door Bildtpollen vanuit zijn buurman
- Koprot uienteler Miedema = bedrijfsschade
- OD Bildtpollen?
-> Kelderluik dus ook van toepassing op zaakschade en dus niet alleen
personenschade
Kelderluik revisited?
- Ook buiten context van personenschade van belang
- “door te oordelen dat het handelen van Bildtpollen in beginsel als onzorgvuldig kan
worden aangemerkt omdat een dergelijk handelen de kans op verspreiding van
plantenziekten vergroot, heeft het hof miskend dat bij de beantwoording van de
vraag of sprake is van handelen in strijd met hetgeen volgens ongeschreven recht in
het maatschappelijk verkeer betaamt, niet alleen moet worden gelet op de kans op
schade (factor 1 en 2), maar ook op de aard van de gedraging (factor 5), de aard
(aanvulling op factor 3) en de ernst van de eventuele schade en de bezwaarlijkheid
en gebruikelijkheid (aanvulling op factor 4) en het nemen van voorzorgsmaatregelen
(Ro. 3.3.)
Hoorcollege 1
Burgerlijk Recht 3
Welkom bij Burgerlijk recht 3
- Wat is het uitgangspunt bij vergoeding van schade en wanneer wordt hiervan
afgeweken?
- Is een bedrijf sneller aansprakelijk dan een particulier? Moet een bedrijf verwijtbaar
hebben gehandeld om aansprakelijk te zijn?
- Welke rol speelt de naleving van technische en veiligheidsvoorschriften bij de
vaststelling of sprake is van een onrechtmatige daad? En wat als er sprake is van een
defect?
- Welke rollen spelen veiligheidsmaatregelen of waarschuwingsborden?
- Staat risicoaanvaarding aan aansprakelijkheid in de weg? Wat zijn de gevolgen van
een eigen bijdrage aan een schadeveroorzakende gebeurtenis?
- Welke verschillende soorten schade zijn er, en maakt een schadesoort uit voor de
vergoeding ervan?
Huishoudelijke mededelingen
- Weekoverzicht
- Verplichte literatuur
- Verplichte rechtspraak
Opbouw van het vak
- 12 hoorcolleges + 6 responsiecolleges
1. Vestigingsfase (vaststellen aansprakelijkheid)
- 2 colleges over onrechtmatige gedragingen
- 2 colleges over kwalitatieve aansprakelijkheid
- 1 college over de invloed van Europees recht
- 1 college over relativiteit en toerekening
- 1 college over causaal verband
2. Omvangfase (begroting schade)
- 3 colleges over schade en de vaststelling van de omvang hiervan
3. Verder nog
- 1 college over overige verbintenissen uit de wet
- 1 afsluitend college ter voorbereiding op het tentamen (tegelijk met responsie 6)
Tentamen
- Open casusvragen
- Oefenen tijdens hoor- en responsiecolleges
- Oude tentamens op Brightspace
- Wat mag er mee naar het tentamen?
- ook beschikbare lijst met verplichte rechtspraak
Uitgangspunten
- ‘ieder draagt zijn eigen schade’
, Week 1
Hoorcollege 1
- Tenzij afwentelingsmechanisme
- aansprakelijkheidsrecht is een van zo’n afwentelingsmechanisme
- er is niet altijd iemand aansprakelijk. (schadefondsen; het sociale zekerheidsrecht;
verzekering)
- afwentelingsmechanisme is eigenlijk een uitzondering op het uitgangspunt dat ieder
zijn eigen schade draagt.
- Rechtvaardiging van de verplaatsing van schade?
- Ongevallenverzekering?
Functies (nr. 8)
- Defensief (rechtshandhaving)
- compensatie (volledig herstellen van schade)
- selectie (bepalen in welke gevallen schade wordt gecompenseerd)
- Offensief (‘ventielfunctie’)
- genoegdoening/erkenning van leed en onrecht
- bv. milieurecht. Als er eigenlijk geen aansprakelijkheidsrecht op van toepassing is;
open zaken.
- Preventie (voorkomen van toekomstige schade)
- ‘Straffen’/ontneming voordeel (6:104 BW)
- ontmoedigend element
Twee smaken aansprakelijkheid
- Aansprakelijkheid voor eigen onrechtmatig gedrag
- persoonlijk
- schuld (objectivering, HC 5)
- Aansprakelijkheid in hoedanigheid van o.m. ouder, werkgever, bezitter opstal of dier
- kwalitatief
- risico
- geen algemene ‘theorie’ maar multi-factorbenadering:
- profijt
- gevaar
- draagkracht
- verzekerbaarheid
Schuld v. risico
1. Wat hebben deze bepalingen gemeen?
- art. 6:169 lid 1 BW (hoorcollege 3)
- art. 6:170 BW (hoorcollege 3)
- art. 6:179 BW (hoorcollege 4)
2. Wat hebben deze bepalingen gemeen?
- art. 6:169 lid 2 BW (hoorcollege 3)
- art. 6:166 BW (hoorcollege 6)
Persoonlijk aansprakelijkheid/OD
- Stappenplan
- 5 vereisten:
- onrechtmatigheid (art. 6:162 lid 2, HC 1 en 2)
, Week 1
Hoorcollege 1
- toerekening (art. 6:162 lid 3, HC 5)
- causaliteit: csqn (HC 6)
- relativiteit (art. 6:163 BW, HC 5)
- schade (HC 8 e.v.) (wordt later begroot)
- eerst is het voldoende dat er wordt vastgesteld dat het aannemelijk is dat er
schade is geleden
Persoonlijke aansprakelijkheid/OD
- Art. 6:162 lid 2 BW: drie (onafhankelijke?) onrechtmatige gedragingen
- inbreuk op een recht
- doen of nalaten in strijd met een wettelijke plicht
- doen of nalaten in strijd met het ongeschreven recht dat in het maatschappelijk
verkeer betaamt
- Rechtvaardigingsgronden (gedraging niet onrechtmatig):
- noodweer
- overmacht
- noodtoestand
- bevoegd gegeven ambtelijk bevel
- risicoaanvaarding?
- vergunning?
Inbreuk op een recht
- Wat is een ‘recht’?
- subjectief recht (aan eiser toekomend, hoogwaardig belang)
- absolute vermogensrechten (bv. eigendomsrecht/auteursrecht)
- onterecht gelegd conservatoir beslag
- persoonlijkheidsrechten (bv. lichamelijke integriteit/eer en goede
naam/persoonlijke vrijheid) -> overlap met grondrechten
- gijzeling
- Gedrag als inbreuk v. gevolg(schade) als inbreuk
- HR 9 december 1994 (Zwiepende tak)
- schoppen tegen tak vormt geen inbreuk op subjectief recht. Tak kwam
ongelukkig terecht. dan moet je kijken of er sprake is van maatschappelijke
betamelijkheid. Dan kom je in de derde categorie terecht en moet je kijken welke
criteria de HR daaraan verbindt
- Trappen tegen een bal? (daardoor schade aan raam in huis) -> maatschappelijke
betamelijkheid. Tenzij de jongen onzorgvuldig heeft gehandeld.
- Ruime v. enge uitleg van het begrip ‘rechtsinbreuk’
Strijd met een wettelijke plicht
- Wat is een ‘wettelijke plicht’?
- Elke algemeen verbindende regeling uitgaande van een bevoegd gezag:
- Hinderwetvergunning
- strafrechtelijke bepalingen
- WVW 1994
- Relatie tot relativiteitsvereiste (art. 6:163 BW: HC 5, nr. 14)
, Week 1
Hoorcollege 1
Strijd met de maatschappelijke betamelijkheid
- Verschillende aanduidingen waaronder zorgvuldigheidsnorm
- Ongeschreven norm(en): geen wettelijke houvast
- Ruimte voor de rechter om een normatieve afweging te maken
- “Vrees van Eyssell”/angst voor claimcultuur (nr. 13)
Strijd met de maatschappelijke betamelijkheid
- Zutphense waterjuffer (1910) Verheij, nr. 13
- lekkage schade. De vrouw van de boven verdieping weigerde om de kraan dicht te
draaien
- zij had die kraan op grond van maatschappelijke betamelijkheid
(zorgvuldigheidsnorm) moeten sluiten
- Lindebaum Cohen (1919)
- Kelderluik (1965): gevaarzetting
1. De waarschijnlijkheid waarmee de niet-inachtneming van de vereiste oplettendheid
en voorzichtigheid kan worden verwacht, (de zwaarte van het risico)
2. De hoegrootheid van de kans dat daaruit ongevallen ontstaan, (de zwaarte van het
risico)
3. De ernst die de gevolgen daarvan kunnen hebben (de zwaarte van het risico)
4. De mate van bezwaarlijkheid van te nemen veiligheidsmaatregelen
- Afweging van de zwaarte van het risico (1 t/m 3) en de zwaarte van de te betrachten
zorg (4): onderlinge samenhang
- Wisselwerking met kwalitatieve aansprakelijkheid: ‘tenzij-clausule’
Der bildtpollen aanwas BV-Miedema
- Uienrestanten gestort door dijkbeheerder Bildtpollen voor schapen Opdijk te
Oudebildtzijl
- Uien bleken aan schade te lijden (schimmelziekte) en waren niet meer te verkopen
- Dit kwam volgens Miedema door Bildtpollen vanuit zijn buurman
- Koprot uienteler Miedema = bedrijfsschade
- OD Bildtpollen?
-> Kelderluik dus ook van toepassing op zaakschade en dus niet alleen
personenschade
Kelderluik revisited?
- Ook buiten context van personenschade van belang
- “door te oordelen dat het handelen van Bildtpollen in beginsel als onzorgvuldig kan
worden aangemerkt omdat een dergelijk handelen de kans op verspreiding van
plantenziekten vergroot, heeft het hof miskend dat bij de beantwoording van de
vraag of sprake is van handelen in strijd met hetgeen volgens ongeschreven recht in
het maatschappelijk verkeer betaamt, niet alleen moet worden gelet op de kans op
schade (factor 1 en 2), maar ook op de aard van de gedraging (factor 5), de aard
(aanvulling op factor 3) en de ernst van de eventuele schade en de bezwaarlijkheid
en gebruikelijkheid (aanvulling op factor 4) en het nemen van voorzorgsmaatregelen
(Ro. 3.3.)
