Class notes
Volledige stof voor tentamen
- Course
- Institution
Omvat alle colleges en daarmee de stof voor het tentamen
[Show more]
Seller
Follow
mijnstudieschuldverhelpen
Content preview
Filosofie & Religie van ChinaWeek 1: Introductie
Wat is filosofie? Religie? China? Filosofie en religie zijn niet volledig te scheiden.
“Filosofie”: basis van alle wetenschap, opvatting. Maar in China is er van oudsher geen
woord voor filosofie. Het huidige woord zhexue is niet inheems, maar een leenwoord.
Het woord lixue betekent de leer van de principes en vindt zijn oorsprong tijdens de
Song. Bovendien zit er binnen de Chinese ‘filosofie’ ook veel praktische zaken dat
onder andere gericht zijn op gedrag. “Religie”: geloofsleer, godsdienst. Maar ook van
religie is er van oudsher geen Chinees woord. Zongjiao is een modern woord dat
betekent traditie/ lijn van voorouders. In China zijn er meerdere religies, traditioneel “de
drie religies” ofwel het confucianisme, daoïsme en het boeddhisme. Deze drie sluiten
elkaar niet uit! Iemand kan gerust boeddhist zijn, maar ook daoïstische praktijken
uitvoeren, de religies zijn complementair. Maar er zijn nog een tal van andere goden die
horen bij de Chinese traditie maar niet bij een specifieke religie. En wat is “China”?
China is een modern construct, de grenzen van China zijn een lange tijd fluïde geweest.
Bovendien zijn er meerdere Chinese tradities ook buiten China verder ontwikkeld. China
kan dan opgevat worden als een soort culturele eenheid dat implicaties heeft voor een
veel groter gebied, wellicht zelfs wereldwijd.
Luan: wanorde, chaos, grip op de werkelijkheid kwijt à verstoring van de gebruikelijke
werkelijkheid, verstoring van de orde van de natuur/ de maatschappij (bijv. oorlog,
natuurrampen). Maar je kan ook luan in je persoonlijke leven hebben. Veel filosofische
en religieuze tradities in China willen terug naar orde, naar zhi. Op verschillende wijze
proberen zij grip te krijgen op de wanorde, dit te begrijpen en terug te keren naar orde.
Vandaag focussen we op de vroegste periode van de Chinese geschiedenis: de Xia,
Shang en de Zhou. “mythen verklaren vaak […] de oorsprong van de wereld, werpen
licht op belangrijke kenmerken van menselijk gedrag […] en ze zeggen iets over
belangrijke kenmerken van het sociale leven”. Mythen worden dus bedacht om
elementen in onze cultuur uit te leggen.
Shennong, de “goddelijke boer”, wordt vaak afgebeeld met agrarische objecten die
hij zou hebben uitgevonden. Shennong zou de stichter van de landbouw zijn
geweest. Deze hele oude godheden worden op de dag van vandaag nog vereerd.
Filosofie & Religie van China 1
, Fuxi: uitvinder systeem trigrammen die de basis vormen van een belangrijk boek
voorspellingen, de I Ching, ofwel het Boek der Veranderingen. Fuxi wordt ook nog
steeds vereerd. Nuwa: moeder van de wereld, zou uit klei de mensheid hebben
geschapen. De eerste zoveel mensen die zij zou hebben geschapen waren perfect
en dit zouden de elite zijn. Op een gegeven moment werd ze moe, waardoor haar
creaties minder mooi waren en dit zou het gewone volk zijn. Een ander verhaal: er
brak ruzie uit tussen twee godheden waarbij een van de vier pilaren van de wereld
werden omgeduwd. Nuwa zou dit opgelost hebben, het pilaar hersteld hebben,
zodat de hemel weer recht kon staan. Fuxi en Nuwa worden soms als broer-zus
afgebeeld, soms als man-vrouw.
Drie Verhevenen & Vijf Oerkiezers: poging tot ordenen van de goden. De
belangrijkste is de Gele Keizer, die gezien wordt als de stichter van de Chinese
beschaving. Hij zou ook tal van dingen hebben uitgevonden zoals de krijgskunst
maar ook de Chinese medicijnen. Er is een boek onder zijn naam geschreven, het
Innerlijke geschrift van de Gele Keizer die de basis vormt van de Chinese
medicijnen. Yao, Shun en Yu waren voorbeeldige keizers die hun troon niet aan
hun zonen hadden doorgegeven, maar aan de meest voorbeeldige onderdaan.
Shun stond bekend om zijn ouderlijke piëteit, Yu als een harde werker die rivieren
zou hebben bedwongen. Al deze oerkeizers worden gezien als mythisch, er is geen
bewijs dat ze echt hebben bestaan. Yu zou uiteindelijk de troon hebben
doorgegeven en dit was de stichting van de Xia dynastie.
De Shang dynastie (1550-1045 BCE) is de vroegste dynastie mét archeologisch
bewijs. “Drakenbotten” werden gevonden met mysterieuze tekens, onder andere
gevonden door boeren tijdens het graven in de grond. Men dacht in het begin dat de
drakenbotten krachten hadden om te genezen en gingen deze botten verpulveren,
omdat het gebruikt zou kunnen worden om malaria te genezen. Wang Yirong was een
filoloog en was bekend met het oude Chinese schrift. Een vriend zou hem deze
drakenbotten hebben gebracht omdat hij malaria had en Wang herkende de voorlopers
van het Chinese schrift in deze botten. Dit heeft de wetenschap op gang gebracht en
meer dan 200.000 botten zijn gevonden. De botten zijn gedateerd tussen 1200-1045
BCE.
De botten bleken van de schouderbladen van oxen en het buikschild van schildpadden
te komen. Er werd een holte in het bot geboord en vervolgens een hete pook ingeduwd
waardoor er barsten ontstonden, dit werd gebruikt bij voorspellingen. De koning van de
Filosofie & Religie van China 2
, Shang dynastie, vaak met de hulp van een shaman, zei een stelling “het gaat morgen
regenen”, en de barsten werden geïnterpreteerd als antwoord. Alcohol werd vaak
genuttigd voor trance, connectie met orakel. Dit werd uiteindelijk vastgesteld en
gedocumenteerd door clerk: vraag, antwoord, en datum. Het orakel had altijd gelijk,
hooguit werd het verkeerd gebruikt, want het orakel was alwetend. Gedocumenteerde
botten werden in ondergronds archief bewaard. Duizenden jaren later zijn deze bij
toeval gevonden. Wat zeggen deze botten over de relatie van de mens met de
godenwereld? Ter voorbeeld, de stelling “vandaag zal het niet regenen”. Het weer had
groot invloed op het leven, op de landbouw. Zou de keizer dan een regendans moeten
doen? Nee, want als het vervolgens niet regent kan de legitimiteit van de vorst
betwijfeld worden.
Hiërarchische structuur Shang met 2 parallelle werelden, de mensenwereld en de
godenwereld:
(1) Di, (2) godheden, (3) koninklijke voorouders, (4) koning, (5) elite, en (6) het gewone
volk.
Di is de allerhoogste godheid en ging over de belangrijkste zaken zoals oorlog en
vrede. Goden en voorouders hadden ook invloed op het mensen leven. De koning wil
daarom steun van de goddelijke macht, hij stond tussen de mensenwereld en de
goddelijke wereld. Daarom was en is nog steeds voorouder verering belangrijk, want zij
hebben invloed op ons leven. De koning had bepaalde religieuze krachten, hij was niet
alleen een politieke of militaire leider, maar ook een religieuze leider. Dit gaf samenhang
in de samenleving, de koning kon zo met zijn goddelijke connecties rust en orde
brengen.
1045 BCE is het einde van de Shang. Veel is blijven bestaan hierna, zoals het geloof in
een oppergod, maar ook het voortbestaan van voorouders. De Shang is opgevolgd door
de Zhou dynastie, 1045-256 BCE, zij hebben de laatste koning van de Shang afgezet.
Koning Wen (‘belezen, wijs’) zou hebben ingezien dat de koning van de Shang corrupt
was en afgezet moest worden en dit heeft hij vervolgens samen met zijn zoon, Koning
Wu, gedaan. Zij hadden een verklaring nodig voor het legitimiteit van het eigen bestuur
à ingegeven door Tian (“hemel”). Zij zouden de opdracht hebben gekregen van Tian om
de oude koning af te zetten en een nieuwe dynastie te stichten. De keizer in China werd
vanaf nu aangeduid als “Zoon van de Hemel” en regeerde over “Alles onder de Hemel”.
Dit was tianming, ofwel het hemels mandaat.
Filosofie & Religie van China 3
, Tijdens de Shang dynastie kon men godheden niet goed peilen, zij waren grimmig,
onvoorspelbaar en daarom was het belangrijk offers te bieden om ze tevreden te
houden. Máár Tian kon ook zien hoe mensen zich gedróegen, goed gedrag werd nu
ineens belangrijk en er lag een focus op moraliteit. Dit gaan we nu ook op lager niveau
zien, er bevinden zich overal zielen en geesten. Men heeft een persoonlijke relatie met
deze zielen en geesten, voorouderverering gaat nu op alle niveaus van de samenleving
plaatsvinden. je hoort je goed te gedragen, anders zullen de zielen en geesten dit laten
weten.
Vanaf de 8e eeuw v.Chr. is de macht van de Zhou koning verminderd. Een burgeroorlog
breekt uit en een periode van chaos begint. Hoe hieruit te komen? Hoe terugkeren naar
zhi, ofwel orde? Er beginnen antwoorden te komen gebaseerd op de ratio in plaats van
het orakel raadplegen.
Week 2: Confucius & Mozi
Kongzi was de ‘stichter’ van de Chinese filosofie en een van de belangrijkste filosofen.
Hij was geboren 552/551 v.Chr. en gestorven in 479 v.Chr. Kongzi was geboren in de
staat Lu in de lage adel. Zijn vader was op jonge leeftijd overleden dus hij werd
opgevoed door zijn alleenstaande moeder. Als we de geschiedenisboeken moeten
geloven heeft hij verschillende ambten bekleed, maar veel van de verhalen zijn heel erg
geïdealiseerd. Hij kreeg op een gegeven moment een hoge functie in de staat Lu.
Kongzi wilde een betere staat creëren maar dit lukte niet, omdat de Hertog van Lu hield
zich te veel bezig met vrouwen en drank in plaats van regeren. Hij nam uiteindelijk
ontslag en is gaan reizen en heeft leerlingen weten te verzamelen. Hij gaf aan iedereen
les zolang de persoon werkelijk wilde leren (arm of rijk maakte niet uit). Hij heeft
ongeveer 70 leerlingen verzameld en die hebben de leer van Kongzi weer doorgegeven
aan hun leerlingen en ga zo door.
De Lunyu bestaat uit gesprekken die Kongzi had met leerlingen, maar ook gesprekken
met leiders en vorsten. Mensen stellen vragen aan hem en hij geeft antwoorden. In
deze tijd verliep onderwijs mondeling, dus Kongzi schreef ook niets op, de Lunyu is dus
ook pas veel later opgeschreven. Maar na zo veel eeuwen van mondeling doorgeven,
wat heeft Kongzi nou eigenlijk werkelijk gezegd? Verschillende versies zijn ontstaan met
uitspraken die toegeschreven zijn aan de meester. Men neemt aan dat dit waar is. Het
zijn voornamelijk veel losse uitspraken, waarbij de rode draad lastig is te achterhalen,
Kongzi kauwt het ons niet voor.
Filosofie & Religie van China 4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller mijnstudieschuldverhelpen. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.95. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53068 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now