Class notes
College aantekeningen Beginselen van de Democratische Rechtsstaat ()
- Course
- Institution
alle aantekeningen colleges beginselen van de democratische rechtsstaat 23/24. universiteit Leiden
[Show more]
Seller
Follow
amarensdewit
Content preview
HOORCOLLEGE WEEK 1 BEGINSELEN DEMOCRATISCHE RECHTSSTAATFuncties rechtstaat
- Constitueren: het vestigen van een nieuw ambt
- Attribueren: welke bevoegdheden aan welke personen worden toegekend
- Reguleren: grenzen stellen aan de manier waarop bevoegdheden worden uitgeoefend
Begrip ‘Soevereiniteit’
- Het hebben van de hoogste rechtsmacht/(in beginsel) niet gebonden zijn aan door anderen gestelde
regels
- Komt toe aan staten
Staat:
- Territoir: grondgebied met grenzen
- Natie: gemeenschap die een eenheid is
- Interne soevereiniteit: machtuitoefening over de gemeenschap
- Externe soevereiniteit: erkenning door andere staten
Waarom wordt machtsuitoefening door een staat geaccepteerd?
- Traditie: iets is aanvaardbaar omdat het altijd al zo was
- Charisma: ze hebben respect voor/erkennen hun leider
- Het werkt: het beschermt de vrijheid en rechten van de burgers
Fragile states: geen effectief gezag
Formele constitutie: een synoniem voor de grondwet -> vorm
- Het statuut (voor het Koninkrijk der Nederlanden)
- De Grondwet (voor Nederland)
Materiele constitutie: alle regels over de organisatie van de overheid en fundamentele vormen over de
verhouding met de overheid -> inhoud
- Organieke wetten
- Ongeschreven staatsrecht/conventies
- Reglementen van Orde
Een mooie Grondwet maakt nog geen goede (materiële) constitutie
Begrip: Gezag
Dwang is feitelijk: de mogelijkheid om anderen te dwingen (kan zelfs door maffia)
Gezag is gelegitimeerde dwang: (potentiele) dwang die wordt geaccepteerd door degenen jegens wie het
wordt uitgeoefend (op basis van wettelijke bevoegdheid).
,Waarom een wettelijke bevoegdheid?
- Overheidsoptreden moet terug te voeren zijn op een wet van de wetgever = staatsrechtelijk
legaliteitsbeginsel.
- Waarom? Wetgever is (indirect) gekozen door de kiesgerechtigde bevolking, en geniet dus legitimatie.
Dat volgt uit het democratieprincipe.
Rechtstaat – maar wat is het?
- Legaliteit
- Grondrechten
- Rechtsbescherming
- Machtenscheiding
o Scheiding in functies (wetgeven, besturen en rechtspreken)
o Scheiding in instituties (2e- en 1e kamer, regering, rechterlijke macht)
o Scheiding in personen (Kamerleden, ministers en rechters)
Meestal geen strikte scheiding, maar machtenspreiding
Federalist papers no. 51
Er moet een balans zijn tussen controleren en macht uitoefenen. Omdat er van veel verschillende kanten aan
de macht wordt getrokken blijft het in evenwicht.
Beginselen van week 1
- Een staat heeft gezag, de maffia heeft dwang
- Een mooie grondwet is nog geen goede constitutie
- Democratische rechtsstaat: maximaal gezag met minimale dwang
- Goede motieven zijn mooi, slechte motieven zijn betrouwbaar
WEEK 2
Democratische rechtsstaat
De bevolking oefent op verschillende manieren beslissende invloed uit op het beleid:
- Door verkiezing van de president
Meerderheidsdemocratie (in Frankrijk en VS)
- En/of de leden van een vertegenwoordigend orgaan,
Representatieve democratie
- En/of door direct zelf beslissingen te nemen
Directe democratie
Democratische voorwaarden
- Invloed => Actief en passief kiesrecht in vrije en geheime verkiezingen (54 e.v. GW)
- Deliberatie => Politieke grondrechten (7-9 GW), parlementaire immuniteit (71 GW)
Recht op eerlijke informatie over verkiezingen, parlement kan niet vervolgd worden voor uitspraken
die gedaan worden
, - Inclusie => Gelijke rechten voor iedereen (1 GW), evenredigheid (53 GW)
Verschillen binnen de bevolking mogen niet te groot worden, omdat de democratie dan in gevaar
komt.
- Transparantie => Openbaarheid van informatie en transparantie (110 GW, Woo)
Media moet kunnen achterhalen wat de overheid allemaal doet.
Waarom wel democratie
- Hoe krijg je burgers zo ver om te gehoorzamen aan de staat => vrijwillig
- Morele redenen
Waarom geen democratie
- Verkiezingen zijn duur
- Zwabberend beleid doordat verschillende partijen verschillend beleid willen vormen
- Langzame besluitvorming
- Het volk stemt niet altijd in het belang van het land
Voortbestaan democratie niet vanzelfsprekend
- Nepnieuws
- Fragmentatie, veel minder eenheid
- Wachttijden Woo lopen op
- Lange formatie
Voorstellen voor democratisch onderhoud
- Nepnieuws bestrijden?
- Kiesdrempel invoeren?
- Gekozen minister-president?
‘democratie vereist een minimale sociale gelijkheid, opleiding en beschaving’
The English Constitution
‘In [good] constitutions, there are two parts: first, those which excite and preserve the reverence of the
population - the dignified parts - and next, the efficient parts - those by which it, in fact, works and rules.’
‘Every constitution must first gain authority, and then use it; it must first win the loyalty and confidence of
mankind, and then employ that homage in the work of government.’
Prinsjes dag is de feestdag van de parlementaire democratie
….
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller amarensdewit. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.45. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
54879 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now