Complete samenvatting van het handboek 'Ken jezelf' van Yvan Houtteman + voorbeeldvragen
17 views 0 purchase
Course
Filosofie
Institution
Hogeschool Gent (HoGent)
Book
Ken jezelf. Inleiding in de filosofie
Complete samenvatting van het vak 'Filosofie' (1ste Bachelor Sociaal werk, HoGent) gedoceerd door Yvan Houtteman. Het document omvat alle hoofdstukken van het handboek en is volledige door mezelf geschreven op basis van het boek. Met deze samenvatting heb je alles in één document om te slagen op ...
SV HB Filosofie
H1: De oorsprong van de filosofie
Inleiding
Filosofie: Griekse filein (houden van) en sophia (Griekse godin van de wijsheid)
Geschiedenis van de filosofie is een verhaal van mannen
Oorsprong
Zo oud als de mens zelf
Het is ontstaan in een bepaalde periode en binnen een bepaalde cultuur
In de stadstaten rond de Egeïsche zee en in de zesde eeuw v.Chr.
Overgang van mythos naar logos: van een wereldbeeld gebaseerd op mythen, meestal
gekleurd door een rijke wereld van goden en fantastische verhalen naar een wereldbeeld
dat haar fundering zoekt in een meer ‘rationele’ verklaring (toenemend belang van
observatie en argumentatie, natuur wordt uit de natuur verklaard)
Omschrijving en indeling van de filosofie
Tussen religie en wetenschap
Francis Bacon lanceerde de begrippen inductie en experiment
Volgens Crescenzo tussen religie en wetenschap
1. Wetenschap bestudeert op systematische wijze de ‘objectieve’ verschijnselen
of fenomenen
1. domein: de materiële (waarneembare?) werkelijkheid
2. natuurfilosofie werd fysica (1543: Copernicus en Vesalius), later ook
andere natuurwetenschappen en sociologie/psychologie
3. ratio (rede, verstand) en empirie (zintuiglijke waarneming)
2. Religie zoekt naar iets absoluuts en biedt troost en zingeving
1. domein: zingeving, waarden, bewustzijn
2. “voorbij” zintuigen en verstand
Drie grote vragen en domeinen
3 essentiële vragen volgens Kant:
1) Wat kan ik weten?
2) Wat moet ik doen?
3) Wat mag ik hopen?
Volgens Ferry houdt filosofie zich bezig met
a) Kennis
b) Ethiek
c) Wijsheid
Het huis van de filosofie
Je kan de filosofie het beste indelen aan de hand van het soort vragen dat men stelt
Onderscheid tussen ‘feiten’ en ‘waarden’ (ontologie, dat wat is)
Drie waarden of oervormen van Plato (‘goed’, ‘waar’ en ‘schoon’)
1
,Ontologische vragen: vragen naar het ‘zijnde’
Zijnde kan opgedeeld worden in drie grote domeinen
1) De wereld (kosmos, physis) kosmologie
2) De bovenwereld (metafysica) metafysica
3) De mens antropologie
Vragen naar de “drie waarden’
Waarheid Goedheid of Schoonheid
rechtvaardigheid
- Epistemologie of - Ethiek: onderzoekt het - Esthetica: vraag naar wat
kennisleer: vragen over goede schoonheid en kunst is
waarheid en kennis - Sociale en politieke
- Logica: wat is geldig filosofie: houdt zich bezig Kunst- en cultuurfilosofie
redeneren? met de (rechtvaardige)
- Wetenschapsfilosofie: samenleving
buigt zich over de - Rechtsfilosofie: aard en
grondslagen van de kennis oorsprong van recht + haar
van de afzonderlijke verhouding tot ethiek
wetenschappen Deontologie
- Taalfilosofie: ontstaan, Criminologie
ontwikkeling, betekenis en
functie van taal + verband
taal en de dingen + verband
taal en denken
De pre-socratische filosofie
Weinig bewaard gebleven
Eerste stappen gezet naar nieuw soort denken
Vooral kosmologisch geïnspireerd
Thales van Milete (624-545 v.Chr.)
Beschouwd als de ‘eerste filosoof’ om de volgende drie redenen:
a. Archè of oerbeginsel van alles is water: reductionisme of het herleiden van complexe
werkelijkheid tot één beginsel
b. Stelling van Thales: A/B = D/C
c. Ken jezelf als fundamentele filosofische taak
Anaximander van Milete (610-546 v.Chr.)
a. Leerling van Thales
b. Het apeiron (het onbepaalde of onbeperkte) is het eerste beginsel waaruit alles
voorkomt
c. Eerste overgeleverde poging tot een kosmogonie: verklaring voor ontstaan van de
wereld als een scheiding en inwerking van tegengestelde elementen op elkaar
Pythagoras (570-500 v.Chr.)
a. Term philosophos: “ik blijf zoeken en nadenken, tot ik de werkelijkheid begrijp”
b. Werkelijkheid kan uitgedrukt worden in getallen en hun onderlinge verhoudingen
2
, c. Harmonie der sferen (muziek)
d. Idee van reïncarnatie van de ziel
e. Stelling van Pythagoras
Parmenides (515-450 v.Chr.) en Herakleitos (540-480 v.Chr.)
Parmenides: het eeuwige “zijn”
a. Centraal staat de vraag naar het zijn (ontologie)
b. Beroemdste uitspraak: “Alles (het Zijn) is één en onvergankelijk en aan zichzelf gelijk”
- Al het tijdelijke verschijnt en verdwijnt in het eeuwige zijn
- Denk aan de metafoor van een computerscherm
Herakleitos: de voortdurende “wording” of verandering
a. Bijnaam “de Duistere” omwille van diepe uitspraken
- Alles vloeit (pantha rei)
- Je kan nooit tweemaal in dezelfde rivier stappen
- Oorlog is de vader van alles
b. De Logos is het principe achter de steeds veranderende werkelijkheid
c. ‘Rivier’, ‘vuur’ en ’oorlog’ als metaforen voor verandering
d. Een vergelijking met taoïsme (Tao is de orde en de tegenstelling yin-yang de
dynamiek) ligt voor de hand
Democritos
a. Alles bestaat uit niet-deelbare partikels: a-tomos
- Atomen klitten samen en komen los
- Verschillen in zwaarte: zwaardere = materie en lichtere = gedachten
b. Deze visie maakt hem tot de eerste filosofische “materialist”
Filosofie binnen het hoger onderwijs
Epicurus noemde filosofie geneeskunde voor de ziel om zo gemoedsrust te bereiken
Filosoferen heeft een transformerende kracht
Aangebrachte methodieken kunnen variëren naargelang de school
Voor Aristoteles bestond het doel van scholing en opvoeding erin om nuttige vaardigheden
te verwerven op het vlak van spreken, schrijven, kritisch denken en argumenteren en om de
jeugd moreel te vormen als voorbereiding op het samenleven binnen de polis. Filosofie gaat
over Bildung.
Het vak filosofie is zinvol op verschillende vlakken
Samengevat
In dit inleidend hoofdstuk hebben we de vraag gesteld naar de oorsprong van de filosofie en
naar haar inhoud. Verder stonden we stil bij een aantal van de vroegste filosofen. Belangrijk
bij dit inleidende hoofdstuk is dat je zelf een aantal filosofische vragen kunt formuleren en
die in het juiste domein kunt plaatsen, dat je weet dat filosofie de overgang maakte van
mythos naar logos en dat ze tegenwoordig nog steeds haar plaats heeft als inspiratiebron om
tot zelfkennis te komen en als kritische reflectie op het eigen denken en handelen (en dat
van anderen) vanuit een brandende ‘liefde voor wijsheid’.
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller sillejacobs. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.90. You're not tied to anything after your purchase.
