Wanneer je aan mensen met een psychische aandoening vraagt wat voor hen ‘herstel’ inhoudt, krijg
je heel verschillende antwoorden. Als hulpverleners het verhaal kennen en zodoende weten welke
aspecten voor de persoon belangrijk zijn dan kunnen ze de persoon beter ondersteunen met
behandeling en rehabilitatie.
In de psychiatrie gaat het bij herstel niet om genezen! Het gaat om herstel vanuit het
cliëntperspectief. Het is een uniek, persoonlijk proces dat voor iedereen anders is.
Een definitie v. herstel die door veel auteurs wordt nagevolgd is van Anthony: Herstel is het unieke,
persoonlijke proces, waarin iemand met een psychische aandoening na een periode v. ziekte probeert
de regie over het leven terug te krijgen, het leven opnieuw vorm en inhoud te geven, ook als de
symptomen en beperkingen niet verdwenen zijn. Het gaat om een bevredigender manier v. leven,
waarin hoop een belangrijke rol speelt.
Voor sommige ex-cliënten is het niet duidelijk wat herstel is. Zij hebben hier nooit bij stil gestaan of
kunnen dit moeilijk onder woorden brengen. Het verhaal bestaat dan soms uit brokstokken, die één
verhaal moeten worden.
De verhalen v.d. cliënten verschillen v. elkaar in het perspectief dat zij innemen. Terwijl de één blik
richt op het verleden en herstel ziet als een terugkeer naar de situatie zoals die voor hun ziekte was
(oud perspectief), zoeken anderen naar nieuwe wegen in hun leven (nieuw perspectief).
Voor de één is herstel een concreet uitgesproken doel, terwijl het doel voor een ander minder
uitgesproken is. Hoe dan ook, herstel is iets dat tijd nodig heeft en waarvoor een weg moet worden
afgelegd, voor de één meer dan voor de ander.
Als er wordt gekeken naar hoe cliënten herstel inhoudelijk zijn, dan is dit terug te brengen naar vier
ervaringsgebieden:
- de ziekte of aandoening Bij herstel v. ziekte gaat het vooral om het afnemen of verdwijnen v.
klachten of symptomen;
- de ervaring v. zichzelf als persoon Bij herstel v.d. zelfervaring gaat het om herstel v.h. emotioneel
of psychisch functioneren, herstel v.h. zelfbeeld, het terugkrijgen v. vertrouwen in zelfzelf en in
anderen. Een gevoel v. autonomie, van controle hebben over het eigen leven en het eigen
herstelproces zijn belangrijk;
- het dagelijks functioneren Hierbij gaat het om het zo zelfstandig mogelijk functioneren in het
leven v. alledag. Belangrijk zijn het kunnen voorzien in basale levensbehoeften en het op orde hebben
v. huisvesting, huishouden en financiën en het ondernemen v. alledaagse activiteiten;
- het maatschappelijk functioneren Het ‘meedoen in de maatschappij’ in het algemeen. Soms gaat
het om meer specifieke rehabilitatiedoelen zoals wonen, werken op opleiding volgen. Het gaat om de
wens om zinvol te leven, om weer mee te doen in de maatschappij.
Vaak gaat het in de verhalen om herstel op meer dan één gebied en vloeien de ervaringen op de
verschillende gebieden in elkaar over.
In de literatuur worden doorgaans verschillende fasen onderscheiden bij herstel. De fasen die
cliënten doorlopen komen neer op veranderingen in de omgang met de aandoening: overweldigd
worden door de aandoening; worstelen met de aandoening; leven met de aandoening; leven voorbij
de aandoening.
, Prochaska, Norcross & DiClemente hebben een fasemodel v. verandering ontwikkeld dat aansluit op
hoe mensen naar herstel kijken.
- Fase 1: herstel is niet aan de orde
- Fase 2: plannen voor herstel worden gemaakt
- Fase 3: Men is druk bezig met herstel
- Fase 4: bereikte moet worden zien vastgehouden.
Hulpverleners kunnen het model v. Prochaska e.a. gebruiken om vast te stellen of en hoe iemand
denkt over zijn eigen herstel. Als herstel nog niet aan de orde is, kan de hulpverlener de cliënt helpen
om een begin te maken met een verhaal over herstel. Het vinden v.e. positief perspectief door de
cliënt is hierbij heel belangrijk. De hulpverlener zou de cliënt hierbij kunnen ondersteunen. De cliënt
in contact brengen met ervaringsdeskundigen, lotgenoten en hun herstelverhalen kan hier een
belangrijke meerwaarde hebben.
Als iemand plannen heeft voor herstel, kan een hulpverlener de cliënt coachen om deze plannen in
diens eigen tempo en op diens eigen manier op te pakken. Bij het werken aan herstel kan de
hulpverlener die coachende rol blijven houden.
Bij het vasthouden v.h. bereikte herstel is het v. belang dat de hulpverlener er is (presentie) als de
cliënt steun of aanmoediging nodig heeft.
Bij dit alles is het v. belang om de regie over het herstelproces niet over te nemen en om aan te
sluiten bij het eigen unieke en persoonlijke verhaal v.d. cliënt. Het advies aan hulpverleners is om
vooral te luisteren naar het verhaal v.d. cliënt en de zorg te laten aansluiten op de herstelfase waarin
ze verkeren, zonder de regie v.h. proces over te nemen.
In de literatuur over herstel wordt vaak onderscheid gemaakt in resultaten en processen. In de
verhalen v. cliënten wordt dit onderscheid niet zo zichtbaar. Als het gaat om resultaten v. herstel, dan
hebben auteurs het meestal over herstel als persoon, herstel als persoonlijke ontwikkeling. Daarnaast
gaat het bij herstel soms ook om een betere kwaliteit v. leven.
Dröes en Plooy komen op basis v. literatuurstudie tot drie terreinen waarop herstel plaatsvindt:
herstel v. ziekte, herstel v. maatschappelijke rollen en herstel als persoon of zelfervaring. Dröes en
Witsenburg voegen daar nog het vierde terrein herstel van het dagelijks functioneren aan toe.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller LKS. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.29. You're not tied to anything after your purchase.