TOA II: MICROBIOLOGIE EN
HYGIËNE
HOSPITALISME
Een zorgdienst kan een patiënt/cliënt bijkomende secundaire schade aanrichten op meerdere domeinen:
- Psychisch vlak
- Sociaal vlak
- Fysiek vlak
DUS een ziekte/schade oplopen door het verblijf in een zorginstelling zoals een ziekenhuis of praktijk
PSYCHISCH HOSPITALISME
Het verblijf in een ziekenhuis of zorginstelling kan psychische schade veroorzaken bij de patiënt/cliënt.
- Onrust en onzekerheid (bv. door een diagnose die je niet goed begrijpt)
- Angst
- Middelenafhankelijkheid (bv. wanneer ze jou slaapmiddelen/pijnstillers toedienen in een zorginstelling
en je hieraan verslaafd geraakt)
- Inactivatie (bv. iemand die het door zijn diagnose niet meer ziet zitten om zich te verplaatsen)
- Depressie
- Apathie = gebrek aan intresse/initiatief en motivatie
SOCIAAL HOSPITALISME
Het verblijf in een ziekenhuis of zorginstelling kan sociale schade veroorzaken bij de patiënt/cliënt
- Verminderde vrijheid
- Nieuwe regelementen
- Contactarmoede = veel minder sociaal contact door opname in een zorginstelling
- Contactoverdaad = veel meer sociaal contact door opname in een zorginstelling
- Afhankelijkheid (bv. van de zorg die je in de instelling krijgt je kan niet meer zonder)
- Verlies van toekomstperspectief
- Geluids,-geur en andere hinder
FYSISCH HOSPITALISME
Het verblijf in een ziekenhuis of zorginstelling kan materiële of lichamelijke schade veroorzaken bij een
patiënt/cliënt
- Ongeval en trauma (bv. medische fouten die aanleiden tot ziekte/ongeval/dood/…)
- Medische fouten (medicatiefout, onkunde in diagnostiek of therapie, …)
- Bijwerkingen van medicatie (bv. allergische reactie)
- Diefstal en beschadiging van goederen
- Grote kosten
- Ziekenhuis- of zorginfecties = beestjes die overgedragen worden door het behandelen van de patiënt
,ZORGINFECTIES
= infecties bij de patiënt die niet bestonden voor de patiënt werd behandeld in een ziekenhuis of zorginstelling,
maar verworven zijn door de zorg
Endogene infectie = auto-infectie: de infectie wordt veroorzaakt door een micro-organisme dat reeds op het
moment van de opname van de patiënt in het ziekenhuis bij de patiënt aanwezig was (zorgverlener creëert een
ingangspoort)
Exogene infectie = kruisinfectie: ziekenhuisinfectie die ontstaat door besmetting van de patiënt met micro-
organismen uit het ziekenhuismilieu. De besmettingen vinden hun oorsprong in de ziekenhuisomgeving, bij het
personeel of bij andere patiënten. (zorgverlener geeft infectie door)
Besmetting: het overdragen van een micro-organisme vanuit een bron via een weg naar iets of iemand
Kolonisatie: van zodra micro-organismen zich na besmetting bij de mens handhaven
Infectie: pas wanneer de micro-organismen ziekteverschijnselen veroorzaken (bv. koorts, roodheid, zwelling…),
pas dan kan je van een infectie spreken
DUS iemand kan besmet zijn met een micro-organisme, maar daarom heeft deze persoon niet meteen een
infectie
BESMETTINGSCYCLUS:
Kiemen:
- Aantal kiemen MID = minimal infectious dose = minimaal
aantal kiemen dat nodig is om een infectie te kunnen
veroorzaken
- Virulentie = hoe ziekmakend de kiemen zijn
Conventioneel: kiemen die sterk virulent zijn en bij
MID altijd ziekte veroorzaken
Conditioneel: veroorzaken infectie onder bepaalde
condities/voorwaarden
Opportunist: zwak virulente kiemen die enkel infectie veroorzaken als het immuunsysteem
van de gastheer verzwakt is
Ingangspoort = weg waarlangs beestjes binnen kunnen komen
- Luchtweg
- Maagdarm stelsel
- Verwondingen
- Katheter…
Ontvankelijke gastheer: het ligt eraan of de gastheer het juiste milieu heeft voor de beestjes om te overleven
(bv. een mens zal niet zo snel vogelgriep krijgen)
- Algemene weerstand (bv. iemand heeft keer op keer ontstekingen aan zijn ogen, terwijl hygiëne goed
is vragen naar algemene gezondheid WANT misschien persoon met immuunstoornis)
- Lokale weerstand
,Besmettingsbronnen = plaats waar kiemen leven en zicht vermenigvuldigen
- Personeel
- Patiënt
- Gebruiksmateriaal
Overdrachtswegen = wegen waarlangs de besmettingsbron overgedragen wordt
- Via de lucht
- Direct contact = huid op huid
- Indirect contact = ik raak het mes aan, daarna snijd ik ermee in de patiënt en zo wordt deze besmet
PREVALENTIE VAN ZORGINFECTIES
Incidentie = het aantal nieuwe infecties in een populatie per tijdsperiode (bv. in een periode van een jaar,
hoeveel op 1000 mensen hebben een zorginfectie gekregen)
Prevalentie = hoeveel infecties er zich op een bepaald ogenblik op een bepaalde afdeling of in een ziekenhuis
voordoen
Attack rate = aantal patiënten dat geïnfecteerd wordt tijdens een periode van observatie, die meestal de duur
van de hospitalisatie bedraagt.
De attack rate wordt uitgedrukt als het aantal nosocomiale infecties per honderd opgenomen of ontslagen
patiënten. De attack rate drukt met andere woorden de kans uit op het oplopen van een nosocomiale infectie
tijdens de duur van de hospitalisatie.
ZORGHYGIËNE
= de wetenschap die bestudeert hoe de gezondheid van patiënten die in een ziekenhuis/zorginstelling
verblijven of een zorghandeling ondergaan, behouden kan blijven
Belangrijk deelaspect: preventie van spreiding van ziekten
KIEMEN
- Aantal kiemen (MID): materiaal & handen reinigen & ontsmetten
- Virulentie van de kiemen: sterk virulent extra maatregelen door chirurgische ontsmetting
- Groeisnelheid (warm en vochtig): materiaal goed ontsmetten & afdrogen + op een droge plaats
bewaren
BESMETTINGSBRONNEN
- Personeel: handen wassen, masker & schort dragen, wonden afdekken…
- Patiënt: afschermen, reinigen en ontsmetten van patiënt/lichaamszone
- Gebruiksmateriaal: reinigen, ontsmetten, steriliseren, goed afdrogen en dan op droge plaats
bewaren
OVERDRACHTWEGEN
- Via de lucht: goed verluchten en licht laten invallen (UV)
- Direct contact: afdekken van wonden, reinigen & ontsmetten, handschoenen
- Indirect contact: reinigen & ontsmetten, drogen, steriliseren
, INGANGSPOORTEN
- Luchtweg: hoesttechniek, kiné, verwijderen van vreemd voorwerp
- Maagdarm stelsel: zuivere & gezonde voeding, mondhygiëne, minder alcohol & roken
- Verwondingen: pleister, verband, regelmatige verzorging
- Katheter…: steriel inbrengen, afdekken & fixeren, regelmatige verzorging, zo snel mogelijk
verwijderen
ONTVANKELIJKE GASTHEER
- Algemene weerstand: diagnose/behandeling, onderliggende ziekte
- Lokale weerstand: lokale verzorging, houding, doorbloeding
ALGEMEEN
- Algemene lichaamshygiëne
- Handen wassen, desinfecteren en gebruik van handschoenen
- Schoonmaken, desinfectie, drogen & sterilisatie van materiaal en werkoppervlak
- Bronisolatie versus bescherming van ontvanger
- Afvalverwerking
- Opvolgen van risicopatiënten
- Kennis van zorginfecties
HISTORIEK
Hindi’s: voor Christus 1 van hun 7 geboden was baden
Grieken en romeinen: 5 eeuw voor Christus dagelijks baden in ingenieuze badhuizen
Islam: 750-1250 uitvinden van zeep, het flushen van een toilet, drainage afvalwater, drinkwater, baden etc.
Duistere middeleeuwen: 16e eeuw Christelijke kerk vond dat je zo sober mogelijk moest leven DUS baden
werd afgeschaft en badhuizen gesloten DUS veel minder hygiëne in Europa met epidemies tot gevolg
Antoni van Leeuwenhoek:
- 1632-1723
- wijnroeier, handelaar, glasblazer, celbioloog, microbioloog uit Delft
- Ontwikkelde de eerste microscoop, lenzen, camera obscura,… lakenhandelaar en gebruikte
microscoop om te zien of zijn lakens van goede kwaliteit waren, later andere zaken onder zijn
microscoop bekeken en beschreven in artikels
- Lid van Royal society van London door zijn verdiensten op vlak van microscopische biologie
Ignase Semmelweis:
- 1818-1865
- Ontdekte dat lijkstof zorgde voor kraamkoorts: studenten geneeskunde die eerst oefenen op lijken en
dan gingen helpen bij bevallingen, zorgden voor veel dode baby’s en mama’s
- Liet studenten handen wassen met bleekwater dit doet veel pijn en de huid wordt hierdoor
aangetast
- Uiteindelijk opgenomen in psychiatrische instelling omdat hij niet graag gezien werd in het ziekenhuis