Summary
Samenvatting AK Systeem Aarde
- Course
- Level
- Book
Deze samenvatting bevat het onderdeel Systeem Aarde voor het eindexamenjaar 5 havo.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
PJR
Reviews received
Content preview
Aarde / Systeem aarde1 Ons eiland in de ruimte
1.1 Planeet aarde
De derde planeet vanaf de zon
► De aarde en acht andere planeten draaien rond de zon en vormen ons zonnestelsel. De zon
is slechts één van de miljarden sterren van dit Melkwegstelsel. De zon zorgt voor licht en
warmte.
● Mercurius, Venus, Aarde en Mars vormen de binnenplaneten. Jupiter, Saturnus, Uranus en
Neptunus zijn de buitenplaneten. In tegenstelling tot de eerste vier, die uit steen bestaan, zijn dit
gasplaneten.
Tijdschalen
► De aarde wordt geschat op 4,6 miljard jaar oud. Om deze lange periode te overzien,
beschrijven geologen die met een geologische tijdschaal. Die is verdeeld in tijdperken, perioden
en tijdvakken.
● Vroeger had men een relatieve tijdschaal waarin de volgorde van de tijdperken bekend was,
maar de ouderdom in jaren niet.
● Nu komt men door onderzoek van radioactief gesteente in de bodem tot een absolute
ouderdomsbepaling, waarbij jaartallen aan de tijdschaal zijn gekoppeld.
Opbouw van de aarde
► De aarde is opgebouwd uit bolschillen: de kern, de mantel, de korst.
● De kern is de binnenste schil en bestaat uit een mengsel van nikkel en ijzer. Het binnenste
deel van de kern is vast, de buitenkern vloeibaar.
● De mantel bestaat uit siliciumverbindingen met veel ijzer en magnesium. De binnenmantel
bestaat uit vaste stof en de buitenmantel is taai-vloeibaar.
● De korst is de buitenste schil. Hij bestaat uit verbindingen van zuurstof met ijzer, calcium,
magnesium, natrium en aluminium. De dikte van de aardkorst varieert van 7 tot 10 kilometer
onder de oceanen en van 30 tot 40 kilometer onder de continenten.
De grens tussen de korst en de mantel is de Moho-laag.
,Twee sferen
► De zuurstofrijke gesteenten van de korst en de zuurstofarme gesteenten van het vaste
buitenste deel van de mantel vormen samen de lithosfeer (steenschaal). De lithosfeer is tussen
de 100 en 150 km dik en wordt onderverdeeld in de continentale korst en de oceanische korst
(figuur 1.4).
● De continenten bestaan voornamelijk uit graniet. Dat heeft een soortelijke massa van 2,8. De
oceanische korst bestaat uit basalt. Dit is een zwaarder gesteente met een soortelijke massa
van 3,0. Bovendien is de continentale korst dikker dan de oceanische korst. Doordat een
continent lichter is, zal een stuk continent normaal al hoger liggen dan een even dik stuk
oceaanbodem (figuur 1.5 en 1.6).
● Onder de lithosfeer bevindt zich de asthenosfeer. Deze laag reikt onder de oceanen ongeveer
van 100 tot 200 km en onder de continenten van 100 tot 500 km. De asthenosfeer is door de
hoge temperatuur minder hard dan de lithosfeer. Het is de al eerder genoemde vloeibare of
plastische laag. Dit betekent dat het vaste gesteente onder invloed van druk en tijd taai-
vloeibaar is geworden. Daardoor kunnen de platen van de lithosfeer over de asthenosfeer
glijden.
, 1.2 Drijvende continenten
Catastrofe of niet?
► Tot halverwege de negentiende eeuw ging men ervan uit dat de continenten en de oceanen
op vaste plaatsen op de aarde lagen.
● Vanaf de zeventiende eeuw ontstaat het vermoeden dat de continenten ooit aan elkaar
hebben gezeten en door aardbevingen van elkaar waren gebroken.
● Een verklaring hiervoor had men niet, want men ging uit van de catastrofetheorie. Volgens
deze theorie komen ingrijpende veranderingen van het aardoppervlak plotseling tot stand.
► Later begrijpt men dat de aarde veel langer bestaat en dat veranderingen geleidelijk zijn
gegaan. De catastrofetheorie wordt vervangen door het principe van actualisme. Dit stelt dat
geologische krachten en processen nu hetzelfde zijn als vroeger. ‘Het heden is de sleutel tot het
verleden.’
Alfred Wegener
► Alfred Wegener vond in 1912 bewijzen dat de continenten aan elkaar vast zaten.
● Hij zag overeenkomsten tussen fossielen in uiteenlopende delen van de wereld.
● Hij vond sporen van gelijktijdige vergletsjering in Australië, Zuid-Afrika, India en Zuid-Amerika.
● Hij merkte ook op dat rotsen op verschillende continenten op elkaar aansloten.
► Volgens Wegener bestaan continenten uit licht gesteente en drijven zij op iets dat min of
meer vloeibaar is. Hij bedacht dat alle continenten ooit samen één oercontinent vormden, dat hij
Pangea noemde.
● Zijn theorie staat bekend als de theorie van de continentverschuiving of ‘continental drift’. De
meeste geologen vonden de theorie bespottelijk, omdat niemand er bewijzen voor kon vinden.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller PJR. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.88. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53022 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now