Summary
samenvatting recht
- Course
- Institution
volledige samenvatting van het eerstejaars vak recht uit de studierichting orthopedagogiek.
[Show more]
Seller
Followcatharinavanrompaye
Content preview
RECHTDEEL 1: ENKELE BASISBEGINSELEN UIT HET RECHT
Zijn regels noodzakelijk?
Om te kunnen samenleven maken we onderling afspraken of regels:
- Uitgesproken & onuitgesproken regels.
- Regels zijn niet eeuwigdurend maar dynamisch.
- Ideale situatie = alle leden van een samenleving de regels billijk en rechtvaardig vinden.
o Is in de realiteit niet zo, voortdurend ontstaan meningsverschillen en zelfs conflicten
over de interpretatie van de regels.
Nood aan orde, rechtsbescherming en rechtszekerheid.
Het ontstaan en de ontwikkeling van recht
- Schrift uitgevonden; omstreeks 3500 v.Chr.
o Heersers legden regels schriftelijk vast.
- Codex Hammoerabi
o ‘Gods wil, is wet’ soort van wetboek die beschreef hoe je moest omgaan met
slavernij, misdaad, …
- Werd aangenomen dat het recht van goddelijke oorsprong was.
o Om macht te houden voorhielden heersers hun onderdanen dat zij hun macht
rechtstreeks van de goden ontvingen.
- Meeste regels in de loop van de geschiedenis ontstaan door traditie.
o Gewoonterecht bron van rechten= bestaat uit ongeschreven regels die van
generatie op generatie gaan.
Conclusie; mensen zochten elk moment in de geschiedenis naar een bepaalde vormgeving
om te kunnen samenleven met elkaar.
Doel?
Nood aan rechtsbescherming, orde en rechtszekerheid.
- Wereldoorlog II
o Groot mogendheden begrepen dat oorlogen tot een catastrofe kunnen leiden zowel
op humanitair, economisch als op politiek vlak. Om dit te vermijden zijn ze op
internationaal niveau samengekomen en ontstonden er mensenrechten.
Recht is zowel dynamisch als complex
- Spreken van ‘juridisering van de samenleving’ waarin het belang van recht en regels als maar
toeneemt ook in de zorgsector
- Nadeel = te abstract
- Voordeel = rechtsbescherming en emancipatie voor de cliënt
Verschil tussen recht en godsdienst
- Godsdienst wordt geacht aan goddelijke oorsprong.
- Regels zijn van overheidswege opgelegd.
- Geseculariseerde samenleving = scheiding tussen kerk en staat (België)
- Niet absoluut:
o Erkenning van erediensten en financiële toelagen vanuit de overheid.
- In de grondwet; Vrijheid van levensbeschouwing + niemand worden verplicht een bepaalde
godsdienst te belijden. (België)
,Verschil tussen recht en moraal?
- Bron van moraal is de mens zelf.
- Sanctie van rechtsnorm is duidelijk en omschreven in wetteksten, sanctie van morele norm is
bv; schuldgevoel, wroeging.
Wat is dé moraal? Sprake van ethisch pluralisme = er heerst niet over elk thema een
consensus, verschillende opvattingen over bepaalde onderwerpen.
Een definitie van recht
- Geen universele definitie.
- Elk land, gemeenschap, elke samenleving heeft ander en eigen ontwikkeling, sociale,
filosofische en politieke organisatie.
Het recht is een geheel van bindende regels, opgesteld door de samenleving, waardoor
belangen van de enkelingen die in de gemeenschap leven, geordend worden, door
middel van sociale dwang.
1. Een geheel van bindende regels
- Geschreven/ ongeschreven/ nationale/ internationale regels.
- Rechtsregels formuleren een verbod (iets dat niet mag), een gebod (verplichting iets te
doen), laten een handeling toe en een belofte (recht op…).
o Gaat niet om suggesties of aanbevelingen
2. Opgesteld door de samenleving
- Systeem van vrije verkiezingen waar regels opgesteld worden door vertegenwoordigers van
de samenleving.
- De staat als rechtsgemeenschap met een
o Wetgevende macht; maakt nieuwe rechtsregels via wetgeving.
o Uitvoerende; maakt de toepassing van de rechtsregels mogelijk.
o Rechterlijke macht; past rechtsregels toe in zijn rechtbanken voor de beslechting en
geschillen.
- Niet alleen staat is verantwoordelijk voor creatie recht, ook andere rechtsgemeenschappen
op Vlaams, Waals, Brussels niveau en de lokale besturen maken recht.
- Burgers nemen deel aan het staatsbestuur en de creatie van recht via kiesrecht
o Opkomstplicht vanaf 18 jaar.
o Algemeen stemrecht voor vrouwen werd pas aangenomen in 1947. Werden heel
lang uitgesloten van politieke participatie
- Democratie; in parlement zetelen de vertegenwoordigers die wij verkozen hebben.
3. Het doel en functies van het recht
Recht moet het samenleven van de mens met andere mensen leiden.
, - Zijn ontstaan omdat er nood is aan organisatie in een complexe samenleving.
- Dient een evenwicht te verzekeren tussen onze conflicterende belangen.
Wat bij afschaffing van overheidsinstellingen.
- Mensen komen in hun ‘natuurtoestand’ terecht. Word door denkers als zeer gevaarlijk
beschouwd, kan leiden tot oorlog, …
- Daarom: maatschappelijk verdrag of sociaal contract om oorlog te voorkomen:
o Collectieve beslissing om ons aan regels te onderwerpen. Levert de legitimatie van
de overheid op.
o Beperkingen in onze rechten en vrijheden mogelijk in functie van het algemeen
belang + worden we beschermd als onze rechten worden geschonden.
Recht moet aan bepaalde kwaliteitsvereisten voldoen, recht regels moeten rechtszekerheid bieden
en moeten rechtvaardig en doeltreffend zijn. Bijkomend hopen we ook dat het als rechtsvaardig
wordt beschouwd, maar in diverse maatschappij bestaat er niet altijd volledige eensgezindheid. Er
dringt voor de wetgever een juridisch pluralisme, moet verschillende opvattingen zoveel mogelijk
respecteren maar moet uiteindelijk een keuze maken.
4. Afdwingbaarheid van het recht
Rechterlijke macht is voor de sanctionering van de overtredingen van de rechtsregel. Manier van
afdwingen is doorheen geschiedenis veranderd.
- Archaïsch stelsel
o Wraak en weerwraak. De wraakneming gebeurde door (familie van) het slachtoffer
tegen de (familie van) de dader.
- Middeleeuwen
o Ondanks de tailowet die “oog om oog, tand om tand’ voorschreef. Leidde de
wraakneming tot buitenproportionele geweldescalaties.
o De feodale oversten begonnen ertussen te komen. Via geweld.
- In geciviliseerde maatschappij (nu)
Afdwingen van de regels:
o Invoeren van bestraffende maatregelen.
o Oprichten van een rechterlijke macht die deze maatregelen kan opleggen.
De naleving van regels moet, om effectief te zijn, kunnen afgedwongen worden.
Indeling van het recht
Privaatrecht: burgers onderling Publiekrecht: verhouding tussen en met
overheid (instellingen)
Burgerlijk recht Grondwettelijk recht
Handelsrecht Strafrecht
Verbintenissenrecht Strafprocesrecht
Arbeidsrecht Vertrekt vanuit de premisse dat de burger
Sociaal zekerheidsrecht een inherent ondergeschikte positie inneemt
Internationaal privaatrecht ten opzichte van de overheid.
Gaat er van uit dat burgers hun onderlinge
verhoudingen en beginsel zelf mogen regelen.
, Sommige rechtstakken zitten zowel elementen van privaat-als publieksrecht
o Bv, arbeidsrecht: privaat wanneer rechtsverhouding regelt tussen werkgever en
werknemer maar publiek wanneer het gaat om de collectieve regeling van
arbeidsverhoudingen.
Oorsprong 19de eeuw
- Vroeger rol overheid te vergelijken met ‘nachtwaker’
Staat voorzag enkel in interne veiligheid en collectieve basisvoorzieningen.
- Evolutie naar voorzieningsstaat
Ruim takenpakket; onderwijs, subsidiëring, tegen klimaatopwarming, …
In België: wederkerigheid van bestuursrecht
Steeds meer verwacht dat overheid burgers betrekt bij de besluitvorming. Maken dus meer
gebruik van experts, …
Nationaal recht Internationaal recht
Privaat Publiek Privaat Publiek
Alle regels binnen een Alle regels binnen een Bv; trouwen met Regelt wijze waarop
bepaalde staat bepaalde staat iemand van Spanje en staten onderling
je krijgt een kind betrekkingen hebben
wat is de nationaliteit met elkaar en hoe zij
hun afspraken
vastleggen.
Soevereiniteit
Recht van een land om binnen landgrenzen macht uit te voeren.
2 manieren internationaal samenwerken:
Intergouvernementele samenwerking
Lidstaten zijn gebonden aan het verdrag van de organisatie. Elk deelnemend land moet zich
aan bepaalde regels houden. De beslissingsmacht en de uitvoerende macht ligt bij de
lidstaten.
Supranationale samenwerking
Lidstaten staan vrijwillig een deel van hun soevereiniteit af aan de organisatie. Organisatie
beschikt dus over middelen om samenwerking af te dwingen. Lidstaten kunnen altijd
ontbinden.
Bronnen van het recht
Materiële bronnen: bepalen de inhoud.
- Geschiedenis, politiek, economie, rechtsfilosofie maar ook ideologieën zijn inspirerend
geweest voor onze recht en vormen de materiële bronnen.
Geheel van regels dat het recht uitmaakt vindt men terug in de formele rechtsbronnen
Belangrijk = hiërarchie van rechtsbronnen bestaat.
o Soort van ladder waar helemaal onderaan de laagste juridische waarde kent en
helemaal bovenaan heeft de hoogste juridische waarde. Dus wanneer de ene bron
(a) zegt en de andere bron (b), dan zal de hiërarchische ordening bepalen welke bron
voorrang heeft.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller catharinavanrompaye. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.04. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
80796 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now