Inleiding in de psychologie
Hoofdstuk 1
Het begrip psychologie uitleggen en uitleggen hoe kennis over de psychologie voor
meerwaarde is voor verpleegkundige
psychologie: de studie van de geest
- interne geestelijke processen die we indirect waarnemen (denken, voelen en
begeren)
- externe waarneembare gedragingen (praten, glimlachen en lopen)
- de wetenschap van de psychologie is gebaseerd op objectieve, verifieerbare
gebeurtenissen.
soorten psychologen:
● experimenteel psychologie
- voeren meeste onderzoek uit dat nieuwe psychologische kennis creëert
● docenten psychologie
- geven les aan studenten van professionele bacheloropleidingen (toegepaste
psychologie, verpleegkunde) en uni (doen ook onderzoek)
● toegepast psychologen
- gebruiken kennis die door experimenteel psychologen is vergaard, om
problemen van mensen op te lossen door middel van trainingen, het
ontwerpen van speciale gereedschappen of psychologische behandelingen.
- werken op scholen, klinieken, ziekenhuizen
specialisatie in toegepaste psychologie
● arbeids- en organisatiepsychologen
- gespecialiseerd in aanpassingen aan werkplek die de productiviteit en de
arbeidsmoraal van werknemers moeten maximaliseren
● sportpsychologen
- helpen atleten hun prestaties en motivatie te verbeteren, door
trainingssessies te plannen en door hen te leren hun emoties onder druk te
beheersen.
● schoolpsychologen
- deskundig op het gebied van lesgeven en leren.
- houden bezig met onderwerpen op gebied van leren, gezin of persoonlijke
omstandigheden die schoolprestaties kunnen beïnvloeden
- ze richten zich ook op sociale omstandigheden van leerlingen
(tienerzwangerschap en verslavingen)
● klinisch psychologen en counselors
- helpen mensen zich aan te passen op sociaal en emotioneel gebied, of om
moeilijke keuzes in relaties, carrière of opleiding te maken
● forensisch psychologen
- leveren hun psychologische expertise aan het wets en rechtssysteem.
, - kunnen gevangenen in penitentiaire of tbs-inrichtingen testen om vast te
stellen of ze vrijgelaten kunnen worden of fit genoeg zijn om voor de
rechtbank te verschijnen
- kunnen ook verklaringen beoordelen in gevallen zoals verkrachting of
kindermishandeling
● omgevingspsychologen
- proberen interactie met onze omgeving en het milieu te verbeteren.
● gerontopsychologen
- nieuwst, helpen ouderen om hun gezondheid en welzijn te behouden en
effectief te leren omgaan met leeftijdsgerelateerde problemen.
- beoordelen functioneren van ouderen en verstrekken begeleiding in overleg
met familie, cliënten en artsen om het maximale uit hun leven te krijgen.
verschil psychologie en psychiatrie:
- psychiatrie is medisch specialisme , hebben geneeskunde + specialisatie
gedaan → behandeling patiënten met een ernstiger psychische
stoornissen en mogen medicijnen voorschrijven
- psychologie: bestaat het hele terrein van menselijk gedrag en geestelijke processen,
van hersenfuncties ™ sociale interactie en zijn niet bevoegd om medicijnen voor te
schrijven.
pseudopsychologie: niet-onderbouwde psychologische aannamen die als
wetenschappelijke waarheden worden gepresenteerd. (niet goed)
6 vaardigheden voor kritisch denken:
1. wat is de bron?
- heeft de bron feitelijke kennis of advies gevraagd aan deskundige of probeert
de bron politieke punten te scoren?
2. is de bewering redelijk of extreem?
- het leven is te kort om overal kritisch over te zijn, dus moet je selectief zijn.
- bv waarschuwingslampje branden als de bewering in strijd gaat met
bestaande kennis.
3. wat is het bewijsmateriaal?
- belangrijkste richtlijnen.
- anekdotische bewijsmateriaal: beweren dat het programma hun
leven heeft veranderd → voor enkele mensen dus is niet goed
- wetenschappelijk bewijsmateriaal: altijd goed
4. kan de conclusie zijn beïnvloed door de bias?
- bias: vooroordeel, vervorming of vertekening van een situatie, meestal op
basis van persoonlijke ervaringen en waarde.
- bij afschrik programma's: emotionele bias: mensen zijn bang voor misdaad
en misdadigers en willen een strenge aanpak van misdadig gedrag.
- confirmation bias (bevestigingsbias): zeer menselijke neigingen om ons
gebeurtenissen te herinneren die onze aannamen bevestigen en
tegenstrijdige bewijzen te negeren of te vergeten. (ze vergeten voorspellingen
die ernaast zaten en onthouden de voorspellingen die kloppen)
5. worden veel voorkomende denkfouten vermeden?
6. zijn voor het oplossen van het probleem verschillende invalshoeken nodig?
,De kernpunten van de 6 verschillende invalshoeken uitleggen + patiënten gedrag (uit
casus) verklaren vanuit deze invalshoeken
biologisch perspectief → zoekt de oorzaken van gedrag in het functioneren van de genen,
hersenen, zenuwstelsel en het hormoonstelsel
- ontstaan uit de basis van descartes’ revolutionaire perspectief
- beschouwen geest als een product van de hersenen
- onze persoonlijkheid, voorkeuren, gedragspatronen als onze vaardigheden komen
voort uit onze lichamelijke eigenschappen.
neurowetenschap: richt zich op begrip van hoe de hersenen gedachten, gevoelens,
motieven, bewustzijn, herinneringen en andere mentale processen creëren.
- ontrafelen mysterie van de wijze waarop onze ogen en hersenen lichtgolven in
beelden omzetten
- welke wijze bepaalde vermogens (spraak, sociale vaardigheden, geheugen) kunnen
verdwijnen door beschadigingen van bepaalde hersenen.
evolutionaire psychologie: dat gedrag en mentale processen beschouwt op basis van hun
genetische aanpassingen aan overleving en voortplanting.
- geformuleerd door charles darwin.
- groot deel gedrag komt voort uit overgeërfde neigingen.
- natuurlijke selectie → de mens heeft de meest adaptieve psychische en
lichamelijke kenmerken waardoor ze blijven overleven.
cognitieve perspectief → waarbij de nadruk ligt op mentale processen zoals leren,
geheugen, perceptie en denken als vormen van informatie verwerking
- Wundt → introspectie: beschrijving van je eigen innerlijke, bewuste
ervaring
- Titchener→ structuralisme: heeft als doel de meest elementaire
‘structuren’ of onderdelen van de geest aan het licht te brengen.
- Groep theoretici in Duitsland → gestaltpsychologen: geloofde dat
bewustzijn veel meer omvatte dan simpele zintuiglijke ervaringen en
beweerde dat onze ervaringen niet gereduceerd kunnen worden tot een
serie afzonderlijke elementen.
- William James → functionalisme: meende dat psychische processen het
beste begrepen kunnen worden in het licht van hun adaptieve nut en
functie. (Darwin)
→ eerste toegepaste psychologie
- John Dewey → grondlegger van ‘het nieuwe leren’, nadruk op leren door te
doen ipv door alleen luisteren en stampen.
behavioristische perspectief → nadruk op waarneembaar gedrag
- begon bij behavioristen: waren met iedereen oneens
- John B Watson (vroege leider behavioristen) psychologische wetenschap moet zich
bezighouden met waarneembare gebeurtenissen.
, - B.F. Skinner (invloedrijke behaviorist) zei: de geest is zoiets subjectiefs dat we het
bestaan ervan niet eens konden bewijzen.
- alleen gedrag is betrouwbaar en emoties zijn irrelevant.
- vooral aandacht voor de manier waarop ons handelen wordt gevormd door
consequentie ervan.
- kind zegt dankjewel (handeling) → kind wordt beloond (consequentie)
- NU: begrijpen beter dat krachten vanuit omgeving van invloed zijn op vermogen tot
leren + effectieve strategieën waarmee we gedrag kunnen wijzigen door omgeving
veranderen.
Whole person perspectief → tegen behavioristische perspectief
● humanistisch, karaktertrekken en temperament
● Freud → psychodynamische psychologie
- begrijpen van het menselijk functioneren in termen van onbewuste behoeften,
verlangens, herinneringen en conflicten
- systeem van Sigmund Freud: psychoanalyse: medische techniek behandeling
psychische stoornissen, legt de nadruk op de analyse van dromen,
versprekingen en op vrije associatie, om aanwijzingen te verkrijgen voor de
onbewuste conflicten en verlangens waarvan wordt gedacht dat ze door
bewustzijn worden gecensureerd.
● Carl Rogers & Abraham Maslow → humanistische psychologie
- legt de nadruk op de mogelijkheden, groei, potentie en vrije wil van de mens
- de mens is geen speelbal van prikkels uit de omgeving, maar innerlijke
processen zijn even belangrijk.
- op grond van vrije wil kunnen mensen keuzes maken en zo hun leven
beïnvloeden.
● Psychologie van karaktertrekken en temperament
- verschillen tussen mensen ontstaan uit verschillen in stabiele kenmerken en
neigingen, die karaktertrekken en temperamenten worden genoemd.
- karaktertrekken: introvert of extrovert, open of gesloten.
- temperament: aangeboren en aangeleerd gedrag.
ontwikkelingsperspectief
psychologische veranderingen is het gevolg van een interactie tussen erfelijke
eigenschappen die in onze genen zijn vastgelegd en de invloed van onze omgeving.
- richten nadruk op nature
- mensen veranderen op voorspelbare wijze naarmate de invloeden van
erfelijkheid en omgeving zich in de loop van tijd ontplooien → mensen
denken en handelen verschillend op verschillende momenten in hun leven.
socioculturele perspectief → Het individu in context
- stelt het idee van de sociale invloed centraal.
- cultuur (complexe mix taal, opvatting, gewoonten, waarden en tradities) heeft een
grote invloed op ons allemaal.
- crosscultureel psychologen: geïnteresseerd in manieren waarop psychologische
processen verschillen tussen mensen van verschillende culturen.
deze 6 perspectieven → holistisch (visie die totaliteit belangrijker vindt dan de
som der delen) beeld van menselijke gedrag
