Ontwikkelingspsychopathologie bij kinderen en jeugdigen
College aantekeningen van het vak orthopedagogiek. De colleges zijn gegeven door Gonda Woudstra. Inhoud:
Inleiding orthopedagogiek
Classificatie, diagnostiek en interventies
Orthopedagogische theorieën
Slaapproblemen en -stoornissen
Voedingsproblemen- en eetstoornissen
Zindelijkheidsproblematiek
T...
Handboek ontwikkelingspsychopathologie bij kinderen en jeugdigen. Hoofdstuk 2, 5, 6, 9 en 10 + aantekeningen
en pp over orthopedagogische theorieën.
Waarom deze theorie?
- Kennis van orthopedagogische begeleiding
- Ter ondersteuning van p-taken
Wat is opvoeden?
Opvoeden is functioneel: doelgericht invloed uitoefenen
Opvoeden is intentioneel: het kind ontwikkelt zich in relatie met de opvoeder
Wat is pedagogiek?
- De leer van de opvoeding; opvoedkunde
- Pedagoog is de professionele opvoeder;
Verbindende schakel tussen dagelijkse opvoedingspraktijk en wetenschap.
- Definitie opvoeden (Traas)
Een bepaalde vorm van omgang tussen volwassenen en jeugdigen die er op gericht is steun en richting
te geven bij het proces van volwassen worden.
Wat is orthopedagogiek?
- Als het opvoeden niet meer vanzelf gaat.
- Verschil met pedagogiek: ortho is de bijzondere opvoeding van het kind met problemen.
- Verschil met jeugdpsychiatrie: bij ortho gaat het om het voorkomen of terugdringen van problemen bij
het opvoeden.
Definities van problematische opvoeding
- Horst: problematische opvoedingssituatie: kind, opvoeder, situatie. Ter Horst introduceerde het begrip
‘problematische opvoedingssituatie (POS)’. Hij duidde daarmee op een situatie tussen opvoeders en
kind, waar men zonder hulp geen perspectief meer ziet. Het gaat dus om:
o Het kind met een specifieke vraagstelling;
o De opvoeder die probeert een pedagogisch antwoord te geven;
o De situatie die gekenmerkt wordt door handelingsverlegenheid bij de opvoeders.
- Kok: specifiek opvoeden; opvoeden is een proces, waarin opvoeder en kind actief participeren. Kok
legt de nadruk op de opvoeding. Hij zegt dat het orthopedagogiek ‘specifiek opvoeden’ is en hij
bedoelt daarmee dat er speciale accenten gelegd moeten worden in het leefklimaat, in de relatie
opvoeder-kind en in het hanteren van situaties. Bij Kok gaat het er niet zo zeer om wat een kind heeft,
maar wat een kind vraagt.
- Rispens: het kind met ontwikkelingsproblemen staat centraal. Het gaat om een taxatie van
ontwikkelingstaken. Rispens legt de nadruk op het kind met ontwikkelingsproblemen. Zijn stellingname
is dat er dan een meer objectieve beschrijving mogelijk is, want ‘problematische opvoedingssituatie’ is
teveel gebaseerd op subjectieve beleving.
Actuele orthopedagogiek
- Enerzijds: kinderen en opvoeders zo dicht mogelijk bij huis en zo kort mogelijk helpen en aansluiten bij
eigen krachten en mogelijkheden.
- Anderzijds: sterke roep naar diagnose met de verwachting dat een juiste diagnose zal leiden tot een
juiste behandeling.
Volgens Hermanns (hoogleraar opvoedkunde in Amsterdam) worden problemen te snel overgenomen door
deskundigen en wordt opvoeding te snel geproblematiseerd. Gevolg:
- Aantal jongeren in de zorg groeit;
- Bij opvoedingsproblemen wordt snel contact gezocht met hulpverlening;
- De maatschappij heeft minder jeugdtolerantie.
, Classificatie, diagnostiek en interventies
De POS moet in kaart worden gebracht zodat er geanalyseerd kan worden of er sprake is van een probleem en
hoe ernstig het is. Er zijn verschillende classificatiesystemen voor:
- Categoriale benadering: DSM-V
Met de behulp van dit systeem kunnen psychische stoornissen gediagnosticeerd worden aan de hand
van een aantal criteria waaraan het ziektebeeld dan moet voldoen. Bijv. ODD.
Voordeel: het wordt wereldwijd gebruikt.
Nadeel: er zijn geen variaties. Je hebt iets wel of je hebt iets niet.
- Dimensionale benadering: CBCL
Op gestandaardiseerde wijze kwantiseren we gedragsproblemen en emotionele problemen en
vaardigheden bij kinderen.
Voordeel: de geleidende schaal tussen ‘gezond’ zijn en ‘ziek’ zijn. Meer op gedrag dan op de stoornis.
Nadeel: de subjectieve beleving van de invuller van de schaal.
Verschil:
Categoriale benadering wordt vooral gebruikt door tweedelijns instellingen. Geen vroeg diagnose. De
dimensionale benadering gaat uit van meerdere dimensies.
Diagnosticeren
Diagnostiek gaat verder dan classificeren. Je kijkt naar de individuele persoon. Het ene kind met ADHD is niet
hetzelfde als het andere kind met ADHD. Ze hebben beiden dus ook een ander hulpverleningstraject nodig.
Effectieve interventies
Dit zijn programma’s die moeten kunnen aantonen dat ze werken en dat ze theoretisch goed onderbouwd zijn.
Op de effectenladder van NJI kun je de vier verschillende niveaus van evidence based theorieën onderscheiden:
- Potentieel
- Veelbelovend
- Doeltreffend
- Werkzaam
Orthopedagogische theorieën
J.F.W. Kok
- De orthopedagogische vraagstelling: wat vraagt dit kind van mij? Kok interpreteert gedragsproblemen
als een vraag naar opvoeding.
- Specifiek opvoeden: er is een vraag vanuit het kind, maar de opvoeder legt accenten in het
opvoedingsgedrag en in de opvoedingshouding waardoor het kind weer kansen krijgt om zich te
ontwikkelen.
Het opvoedingsproces bestaat uit ontwikkeling en uit opvoeding:
- Ontwikkelingsaspecten
o Affectief
Emotionele ruimte bieden
Relationele ruimte laten
o Cognitief
Structureren
Variëren
o Conatief
Profileren (zelf)
Harmoniëren
- Opvoedingsaspecten (assenstelsel)
o R-r (affectief) het ene kind heeft behoefte aan een meer intensievere relatie met de ouders,
terwijl het andere kind dit minder of niet heeft. Daar moet de opvoeder zich op afstemmen.
o S-v (cognitief) bijv. een tekort aan flexibiliteit of analytisch vermogen van het kind. Kinderen
met een beperkt cognitief analytisch vermogen vragen vaak om structurering.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller KellyLageweg. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.74. You're not tied to anything after your purchase.
