Iedereen wordt in zijn dagelijks leven geconfronteerd met allerhande overeenkomsten die worden
afgesloten en de problemen of vragen die daarbij mogelijk kunnen ontstaan.
- huur van studentenkamer
- koop van een broodje, koffie,...
- koop van kleding online/in winkel
- gsm-abonnement
- lenen van een boek in de bib
Bij het zoeken naar een oplossing voor een concreet geval zal de eerste stap uiteraard zijn om te
achterhalen welke rechtsregels moeten worden toegepast.
De bijzondere overeenkomsten zijn ingedeeld in de benoemde en de onbenoemde overeenkomsten:
- Benoemde overeenkomst; bijzondere overeenkomst; een overeenkomst die een wettelijke
regeling heeft gekregen, meestal in het BW maar kan ook in een bijzondere wetgeving.
biedt rechtszekerheid en eenvormigheid in het rechtsverkeer.
Waarom een wettelijke regeling? - Koop en huur werden al vanaf het begin zo vaak
gesloten, dat ze voor die contracten een vangnet hebben voorzien. Omwille van de
frequentie waarbij deze contracten gesloten worden.
- Onbenoemde overeenkomst; een overeenkomst die geen (of slechts fragmentarisch) in
wetgeving geregeld is. (franchising, leasing, factoring,..).
Deze zijn onderworpen aan het algemeen verbintenissenrecht, aangevuld met regels van
bijzondere overeenkomsten naar analogie.
Belangrijk om te weten is dat wanneer partijen een overeenkomst afsluiten, die overeenkomst voor
hen even dwingend is als de wet zelf. Artikel 1134, lid 1 BW.
Het is de taak van de rechter om aan de hand van de voorliggende essentiële elementen te bepalen
om welke contractuele rechtsfiguur het gaat. Gelet op de bindende kracht van de overeenkomst,
moet voorrang worden gegeven aan de rechtsfiguur die door partijen als benaming voor de
overeenkomst is gehanteerd.
Contractuele bepalingen mogen niet afwijken van dwingend recht en recht van openbare orde.
Stel dat de contractpartijen een bepaalde regelgeving van het BW willen omzeilen door hun
contract een andere naam te geven (bv. “aanneming” in plaats van “koop)):
- de rechter zal de overeenkomst eventueel kunnen herkwalificeren.
Indien de overeenkomst ook karakteristieken van een andere overeenkomst heeft, zal de rechter
trachten te achterhalen wat de werkelijke bedoeling van de partijen is geweest. = gemengde
overeenkomst.
= contractvorm waarbij het moeilijk is om die mooi in 1 vakje onder te brengen. Ze lijken wat van
alles te hebben. Het is een onbenoemd contract, een kind van meerdere benoemde contracten.
Algemeen verbintenissenrecht is van toepassing, aangevuld met regels van het dominante
contracttype. Er komen verschillende soorten benoemde contracten aanbod, wat is het meest
dominant deze regels toepassen = absorptietheorie of de sponsbenadering.
1
, Bijzondere overeenkomsten
Gemengde overeenkomst:
- een overeenkomst die kenmerken van verschillende benoemde overeenkomsten bevat
- een onbenoemde overeenkomst.
Vb. de verhouding tussen een hotel(uitbater) en hotelgasten, de overeenkomst tussen
persoon die verhuist en een verhuisfirma, een conciërge overeenkomst,...
Welke wettelijke regels zijn van toepassing op een gemengde overeenkomst?
- indien de bestanddelen van de overeenkomsten te onderscheiden zijn, worden de regels
van die verschillende overeenkomsten gecombineerd (combinatietheorie).
- indien de combinatietheorie niet kan; de absorptietheorie op basis van de kenmerken die
cruciaal waren voor het sluiten van de overeenkomst, wordt bepaald welke overeenkomst
domineert. Die regels zijn dan van toepassing
- indien ook dit geen optie is; er is sprake van een contract “sui generis”; eigen rechtsregels +
terugvallen op het gemeen verbintenissenrecht.
Bijzondere of benoemde overeenkomsten;
Koop, ruil, huur, aanneming, lening, bewaargeving en sekwester, kanscontracten, lastgeving, dading.
Hoofdstuk 2: Koop
Definitie en constitutieve bestanddelen
Definitie en kenmerken:
Artikel 1582 (oud) BW geeft een wettelijke definitie van wat een koop is. Volgens de wettekst is het
een overeenkomst waarbij de ene partij zich ertoe verbindt om een zaak te leveren en de andere om
daarvoor een prijs te betalen. Maar dit is niet volledig.
De wettelijke definitie geeft niet aan wat de essentiële bestanddelen ervan zijn. De
eigendomsoverdracht van de zaak en de betaling van de geldprijs zijn de 2 wezenlijke bestanddelen
van de koop-verkoopovereenkomst.
“leveren van een zaak”
Let op: formulering in het BW is foutief!
“een zaak leveren” ≠ de eigendom van een zaak overdragen.
Soms worden zaken geleverd, zonder dat je de eigenaar daar van bent. Bv. wanneer je een boek gaat
lenen, of bv een kot; je mag het gebruiken maar bent geen eigenaar.
Levering wilt zeggen: je neemt in ontvangst. Dit is niet hetzelfde als een overdracht van eigendom.
Een levering is niet essentieel bij een koop, een eigendomsoverdracht is dat wel.
2
, Bijzondere overeenkomsten
Kenmerken:
- Wederkerige overeenkomst
- Overeenkomst ten bezwarende titel beid economische voordeel
- Consensuele overeenkomst (ook indien de koop betrekking heeft op een onroerend goed)
wilsovereenstemming is voldoende om een contract op te stellen.
- Overeenkomst heeft betrekking op een goed (niet op een dienst)
Constitutieve bestanddelen:
- Eigendomsoverdracht
- Betaling van de prijs
Artikel 1582 BW is van aanvullend recht dus partijen kunnen contractueel ook bijkomende
bestanddelen als essentieel aan de OVK toevoegen.
Voorbeeld: leveringstermijn
Eigendomsoverdracht:
Bij een koop is er sprake van een eigendomsoverdracht van het verkochte goed. Dit onderscheidt
zich van een huurovereenkomst of een overeenkomst van bruikleen.
Wanneer gaat de eigendom over?
Principe: van zodra er wilsovereenstemming is over de prijs en de verkochte zaak (consensualisme)
(art. 1583 oud BW). Geen extra formaliteiten. Hoewel de zaak nog niet geleverd is en de prijs nog
niet betaald is.
Uitzonderingen:
- Partijen komen overeen dat de eigendomsoverdracht op een later moment plaatsvindt
(clausule van eigendomsvoorbehoud).
bv. eigendom gaat over bij volledige betaling van de prijs of bij het verlijden van de notariële
akte.
- Bij de verkoop van soortzaken: de eigendom gaat over op het moment van individualisering
(art. 1585 BW).
bv. een gemeente koopt x ton strooizout.
- Bij de verkoop van toekomstige goederen: de eigendom gaat over op het moment dat de
zaak bestaat.
bv. een machine die nog vervaardigd moet worden.
3
, Bijzondere overeenkomsten
Uitvoering van de koopovereenkomst:
Partijen kunnen in de OVK voorwaarden opnemen (art. 1584 oud BW).
Geen specifieke formaliteiten. De eigendom gaat in principe over van zodra de koopovereenkomst
tot stand komt.
Als de verkoop plaatsvindt onder een opschortende voorwaarde betekent dit dat de koop al tot
stand komt, maar de uitvoering ervan maar plaatsvindt van zodra een toekomstige, onzekere
gebeurtenis plaatsvindt. Artikel 1181, lid 1 BW.
Voorbeeld: aankoop van woning onder opschortende voorwaarde van bekomen van een
hypothecaire lening.
Opschortende voorwaarde (onderhandse verkoopakte):
“Partijen sluiten de verkoop onder de opschortende voorwaarde dat de koper een krediet krijgt:
van # euro;
tegen de gangbare markttarieven;
binnen een termijn van # weken vanaf de ondertekening van deze overeenkomst.
De koper doet zijn uiterste best om een krediet te krijgen.
Als de koper geen krediet krijgt binnen de bepaalde termijn, dan moet hij zijn notaris # en de
vastgoedmakelaar # via mail verwittigen binnen dezelfde termijn. Hij voegt het bewijs van de
weigering van een krediet toe aan zijn mail.”
Naast de opschortende voorwaarde kan men ook een ontbindende voorwaarde in de
koopovereenkomst inlassen (artikel 1584 BW).
Van zodra die in vervulling gaat, heeft de ontbinding van de overeenkomst op grond van artikel 1184
BW een terugwerkende kracht tot op het ogenblik van contractsluiting.
Het belang van het moment van de eigendomsoverdracht:
Door de overdracht van het eigendomsrecht gaat ook het zakelijk recht op het verkochte goed over
op de koper.
Eigendomsoverdracht de koper kan als eigenaar over de verkochte zaak beschikken.
Op het moment dat de eigendom van een goed overgaat op de koper, gaat daarnaast in principe ook
het risico van het goed op hem of haar over.
Eigendomsoverdracht = risico-overdracht de koper draagt als eigenaar het risico van verlies.
Voorbeeld: A koopt een jacuzzi. Nog voor de jacuzzi geleverd wordt, loopt deze in het magazijn van
de verkoper schade op. Het risico van dit verlies = voor de eigenaar.
Een uitzondering op de regel dat het risico al op de koper overgaat op het ogenblik van de
eigendomsoverdracht, betreft de koop onder opschortende voorwaarde.
Bovendien kunnen de partijen hier ook contractueel van afwijken.
Voorbeeld: Verkoper en koper komen overeen dat:
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller kaatalles. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.57. You're not tied to anything after your purchase.