ORGANISATIEPSYCHOLOGIE
INTRODUCTIE IN DE ORGANISATIEPSYCHOLOGIE
WAT IS ORGANISATIEPSYCHOLOGIE?
○ de wetenschappelijke studie van gedrag in organisaties
○ bedoeling: het individuele gedrag en dat van groepen in organisaties beter
te begrijpen
○ aandacht op de interactie tussen het individu en groep
○ aandacht aan de organisatie op een meer abstract niveau
WAT IS EEN ORGANISATIE?
○ twee of meer mensen werken samen
○ gericht op realiseren van doelstellingen - nastreven van waarden
○ specifieke taakverdeling & structuur
○ gericht op continuïteit
ORGANISATIEPSYCHOLOGIE ALS WETENSCHAP
○ multidisciplinaire wetenschap
↪ sociale psychologie, algemene psychologie, antropologie, sociologie,
politicologie…
○ DOEL: verklaren, voorspellen en bijsturen
HISTORIEK VAN DE ORGANISATIEPSYCHOLOGIE
Adam Smith (1716)
○ The Wealth of Nations
○ 1ste industriële revolutie
○ grondlegger vrije markt denken (‘de onzichtbare hand’)
○ comparatieve voordelen en effeciëntiewinst door samenwerking en
arbeidsverdeling
○ taken toegewezen in de richting van de laagste kost
SCIENTIFIC MANAGEMENT
F. Taylor (1911): Principles of Scientific Mangemant
○ mens als ‘homo economicus’: mens is van nature lui en enkel geprikkeld te
worden om harder te werken door financiële stimuli
○ prestatieloon ingevoerd
↪ medewerkers moesten betaald worden in functie van wat ze
produceerden
○ een horizontale en verticale arbeidsdeling was noodzakelijk
↬ horizontale taakverdeling: het verdelen van complexe taken in
deeltaken die elk uitgevoerd worden door verschillende medewerkers
↬ verticale taakverdeling: een medewerker ofwel tot het management
behoort ofwel tot de uitvoerende groep
○ medewerker kan niet goed functioneren als hij tegelijkertijd manager en
uitvoerder is
○ managers moeten productieplanning opstellen en kunnen niet hun eigen
week plannen - plannen werk van anderen + toezicht houden op werkers
○ controle nodig - mens is van nature niet gericht op werken
○ oog voor interindividuele verschillen tussen mensen
↬ selectie van medewerkers was nodig
↬ meest geschikte medewerkers worden aangeworven
○ oog voor intra-individuele verschillen
↬ plaatsing van medewerkers was ook belangrijk
,DE HUMAN RELATIONS BEWEGING
De gevolgen voor werknemers volgens SMITH & TAYLOR
○ vervreemding
○ onmenselijke omstandigheden
○ staking
○ filmpje Charlie Chaplin - bandwerk
Hawthorne Experimenten o.l.v. ELTON MAYO
○ bedoeling om na te gaan of een wijziging in de lichtintensiteit van de
verlichting impact zou hebben op de productiviteit
○ eerste resultaat: verhogen van de intensiteit geeft aanleiding tot een
productieverhoging
○ later resultaat: vermindering van de verlichting ook leidde tot
productieverhoging
Hawthorne effect:
○ de verbetering van de prestatie wordt niet veroorzaakt door de
experimentele manipulatie, maar door de extra aandacht die aan
medewerkers besteedt wordt
○ medewerkers bouwen informele relaties op
collega’s gaan beschouwen als vrienden, teambuilding, samen gaan eten na het werk
○ in deze informele groepen ontwikkelen zich normen en waarden ten
aanzien van het werk
○ deze informele waarden en normen spelen een belangrijke rol in wat
geproduceerd wordt dan controle van het management of
prestatiebeloningen
○ het mensbeeld van de homo sociologicus stelt dat mensen niet alleen
reageren op financiële prikkels, maar ook op grond van sociale normen en
regels die eigen zijn aan de groep
HET REVISIONISME (HET HERZIEN)
○ reactie op scientific management en human relations beweging
○ die geen oog hadden voor de effecten van uithollend en afstompend werk
○ hoe kunnen we de taak, het werk zelf aantrekkelijker maken, gaan
verbeteren om het inhoudelijk gemotiveerde jobs te maken
○ er is aandacht voor vervreemding en zinvolheid
○ mensen hebben fundamentele nood om zich te ontplooien
○ zoektocht naar zinvol taakontwerp en organisatiestructuur: hoe kunnen we
inhoudelijk motiverende jobs ontwerpen?
DE HEDENDAAGSE ORGANISATIE: A FUNNY THING HAPPENED ON THE WAY TO
FUTURE
HET VIRTUELE BEDRIJF
○ losse kleine organisatie die samenwerken
○ het soort organisaties waarin we werken is fundamenteel veranderd
○ heel veel producten en diensten komen voort uit een toevallig
samenwerkingsverband
○ door het uitbesteden van taken vervagen de grenzen tussen de
organisaties
○ indien steeds meer taken uitbesteed worden, blijft er uiteindelijk een
virtueel bedrijf over
○ er bestaan ook platte organisatie: 1 leidinggevende organisatie over een
X-aantal werknemers - werknemers kunnen met elkaar overleggen
,○ kenmerken van een virtueel bedrijf
↪ outsourching
↪ verplatting
↪ wendbaarheid
↪ aanpasbaarheid aan snel veranderende omstandigheden
MENSGERICHTE ORGANISATIE - VERMENSELIJKING
○ vermenselijking = men beseft meer en meer dat werknemers niet zomaar
tools zijn
○ het werk draait niet enkel meer rond spierkracht en arbeid, maar meer en
meer rond denkwerk
○ mensen kunnen in organisaties het verschil maken
○ de manager wordt gezien als coach in plaats van command en control
○ uitdagend werk
○ empowerment, participatie en autonomie staan centraal
↪ empowerment = medewerkers verwerven zelf de macht over hun werk
GEAUTOMATISEERD BEDRIJF
○ de automatisering neemt toe en de ontwikkeling op dit vlak zullen steeds
sneller verlopen
○ doel: de menselijke factor in de organisatie te beperken
○ gevolg: jobverlies, maar er ontstaan ook heel wat nieuwe werkvormen
↪ thuiswerken, skype, international ‘real time’, teaching…
ARTIFICIËLE INTELLIGENTIE
= het vermogen van een systeem om externe gegeven correct te interpreteren
= om te leren van deze gegevens en om deze lessen te gebruiken om specifieke
= doelen en taken te verwezenlijken via flexibele aanpassing
TECHNOSTRESS
= dingen die ervoor zorgen dat ons leven beter zou moeten gaan bezorgen ons
= stress - de technologie zorgt ook vaak voor een constant gevoel van
= bedreiging
KLANTGERICHTE ORGANISATIE
○ de nadruk wordt gelegd op kwaliteitszorg en klantgerichtheid
○ de kwaliteit van het proces en niet alleen van het product vereist snelheid
en efficiëntie van samenwerking
○ het succes van organisatie-verbetering is 80% psychologie: mensen als
drijvende kracht
○ succes = behoeftes en zorgen van de klant begrijpen VERSUS “you can get
it in any color as long as it is black”
○ betrokkenheid en enthousiasme is cruciaal
○ hoe krijgen we alle werknemers mee in een project?
GLOBALISERING
○ we produceren niet enkel voor de binnenlandse markt, maar ook voor veel
buitenlandse markten
○ medewerkers van Philips worden geconfronteerd met tijdelijke opdrachten
in de verste uithoeken van de wereld
○ toename buitenlandse opdrachten
○ in globalisering zien we dat steeds meer arbeidsintensieve sectoren
verhuizen naar lageloonlanden (verschuiving naar lage-loonlanden)
, ○ door al deze ontwikkelingen komen medewerkers steeds meer in contact
met andere volken met vaak andere waarden, opvattingen en gebruiken
(samenwerken met andere culturen)
○ verandering zorgt voor een enorme verschuiving over hoe organisaties
werken
PLURIFORM PERSONEELSBESTAND: MANAGEN VAN DIVERSITEIT
○ heterogeniteit in ras, leeftijd, geloof, geaardheid…
○ oorzaken:
↪ openstellen van de EU grenzen
↪ demografische verschuivingen
● vergrijzing, vervrouwelijking
● generatie X, generatie Y, babyboomers
● centraliteit van het levensdomein ‘werk’
● meer vrouwen op topniveau (...maar nog steeds ‘glazen plafond)
● inclusiebeleid
GLAZEN PLAFOND
= vrouwen kunnen hogere functies enkel zien, maar hebben er geen toegang
= toe - ten aanzien van vrouwen heeft men wel eens geschreven dat ze veel
= uitvoerende functies vervullen en dat ze minder in aanmerking komen voor
= leidinggevende functies
GEVOLGEN
○ “eenheidsworst is de dood van de moderne organisatie”
↪ er zijn geleide werkuren
↪ verschillende systemen
○ verschillende positief aanwenden = creativiteit, innovatie, besluitvorming
stimuleren
○ verschillen negeren = meer verloop, slechte communicatie, meer conflicten
DRANG NAAR INNOVATIES, NIEUWE UITDAGINGEN
○ voor veel organisaties vormt de drang naar innovaties wellicht een van de
belangrijkste drijfveren
○ deze innovaties kunnen betrekken hebben op de creatie van nieuwe
producten of diensten, maar ook op het aanboren van nieuwe markten,
toepassing van nieuwe technologieën
○ niet alleen industriële organisaties zoeken constant naar vernieuwing, ook
dienstverlenende organisaties zijn ervan overtuigd dat stilstaan
achteruitgaan betekent
○ je hebt niet veel mensen die openstaan voor verandering
○ je moet mensen aanwerven die anders kunnen denken en anders dingen
kunnen heruitvinden
HET NIEUWE WERKEN
○ digitale omwenteling vormt de voedingsbodem voor een nieuwe opvatting
over organisaties
○ 4 werkprincipes
1. tijd- en plaatsafhankelijk werken (anytime, anywhere)
↬ de technologie heeft het mogelijk gemaakt dat werknemers thuis, op
kantoor of mobiel aan de slag kan gaan
↬ er is geen standaard werkplaats
↬ digital nomads: medewerkers bepalen zelf wanneer en waar het werk
gedaan wordt
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller danillineschaubroeck. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.79. You're not tied to anything after your purchase.