Ethische en juridische kaders
Ethisch vs. Recht
˃ Wat juridisch correct is, is niet altijd ethisch correct. Bijvoorbeeld; mag iedereen
zomaar een kind krijgen. Ivf-behandeling tot 47, maar is dit niet te oud?
1 Juridische kaders
‘ We leven in een rechtstaat met regels.’
1.1 Aansprakelijkheid vs. Verantwoordelijkheid
Je voelt je soms als verpleegkundige niet verantwoordelijk, maar de staat kan je wel
aansprakelijk stellen. Vb. vpk glucose met twee baby’s.
Bescherming titel, beroep en verplichtingen bij beroepstitel.
˃ Niet iedereen mag zich vpk noemen
˃ Vaccinaties mogen enkel door de arts gezet worden. Vaccinaties zetten is nu een B-
handeling geworden, normaal zou verpleegkundige dit mogen zetten. MAAR dit is
niet veranderd in de grondwet, dus is deze dan ook in strijd met de wetgeving. De
wetgeving zegt dat er onder de definitie van geneeskunde inentingen behoren en wet
staat steeds boven KB (koninklijk besluit). Theoretisch gezien mogen wij als vpk dus
geen vaccinaties toedienen.
˃ Je moet dus goed noteren wat je van de dokter allemaal moet doen. Zo is het jouw
geschrift tegen zijn woord, en geschrift wint van woord. Opletten met de
computergestuurde documenten, de dag erna invullen zal niet gaan want datum en
tijdstip wordt steeds bijgehouden. Heel belangrijk dat je dit doet.
Juridisch is meestal niet altijd wat je in de praktijk doet.
1.1.1 Aansprakelijkheid
Wat is het?
Aansprakelijkheid is het juridisch begrip voor verantwoordelijkheid: iemand is aansprakelijk wanneer
hij aan de door de wet voorgeschreven voorwaarden voor een aansprakelijkheid voldoet. Daarnaast
kan men zich verantwoordelijk voelen voor iets of iemand zonder dat dit juridische gevolgen dient te
hebben.
Vormen
˃ Burgerlijke aansprakelijkheid; (Doel? Schadevergoeding; kan en mag nooit een straf zijn.)
Aquiliaanse aansprakelijkheid
Eigen daden
Andermans daden
Gebrekkige zaken
Contractuele aansprakelijkheid
˃ Strafrechtelijke aansprakelijkheid; (Doel? Voorkomen en zorgen dat je nooit meer hetzelfde
doet.)
, Elk verschillend doel, maar kan beide aanwezig zijn.
1.1.1.1 Burgerlijke aansprakelijkheid
Onder de burgerlijke aansprakelijkheid vallen twee grote delen; Aquiliaanse aansprakelijkheid en
contractuele aansprakelijkheid. Deze hebben beide hetzelfde doel (zie hierboven), maar kunnen nooit
voor dezelfde feiten beide op hetzelfde moment gebruikt worden. Dit omdat ze hetzelfde doel
hebben en er verschillen zijn rond de fout, in het bewijs, schadevergoeding (bedrag),
verjaringsprocedure,…
Contractuele aansprakelijkheid heb je enkel als er een contract is tussen schadelijder en
schadeverwekker. Dus in het ziekenhuis heb jij als verpleegkundige geen contract met de patiënt. Wel
heb je een contract met de patiënt als zelfstandige verpleegkundigen.
Vanaf wanneer heb je een contract met het ziekenhuis en eventueel de arts? Dit heb je vanaf het
begin. Doordat jij kiest om naar dit bepaalde ziekenhuis te gaan heb je een mondeling contract. Je
hebt zelf beslist om naar dit ziekenhuis te gaan. Je hebt geen contract wanneer je met de 100 wordt
binnengebracht. Je had op dat moment niet zelf de keuze naar welk ziekenhuis je gebracht werd.
Geen naam en adres van de patiënt.
Wat houdt dit contract juist in? In België betekent dit dat je hotelfunctie (bed en eten) krijgt en goed
verpleegd wordt. Goede verpleging moet je dus sowieso krijgen. Het is de verantwoordelijkheid van
het ziekenhuis om goede verpleging aan te nemen. Artsen is een ander verhaal met een vraagteken.
Zijn de artsen verbonden of niet?
Stel dat dit contract niet wordt uitgevoerd zoals het moet, dan is het ziekenhuis contractueel
aansprakelijk en niet de verpleegkundigen. Je mag dan dus ook niet meer veroordeeld worden voor
deze feiten, want je hebt nooit een contractuele en aquiliaanse aansprakelijkheid te samen.
Belangrijk om de te weten als verdediging.
Vb. Je bent zwanger en kiest jouw gynaecoloog, dan maak je ook automatisch een keuze van het ziekenhuis waar je naartoe
wilt. Met de verpleging inbegrepen.
Vb. Anesthesist komt bij jou voor je operatie dan heb je geen contract met hem. Komt hij bij jou voor een anamnese de dag
voor de operatie dan heb je wel een contract met hem. Je kon nog zeggen dat je hem niet wou.
Je kan ook een resultaatverbintenis afleggen. Je belooft een resultaat. Je moet ervoor zorgen dat het
resultaat er is. Ook een inspanningsverbintenis is er. Je kan zeggen dat je belooft om steeds voor 10h
binnen te komen. Als dit niet lukt is dit niet altijd fout. Enkel als je geen inspanning geleverd hebt. De
andere partij moet dan wel bewijzen dat jij geen inspanning hebt geleverd. Bijvoorbeeld; vasectomie.
Resultaatverbintenis. Kan gebeuren dat deze toch terug in contact komen. Je moet dat dus
voorkomen door een stukje eruit te knippen als dokter.
Aquiliaanse aansprakelijkheid kan je hebben met of zonder dat je een contract hebt afgesloten.
Belangrijk om te weten is dat wanneer er een contract aanwezig is je een samenloop hebt en komen
deze ook samen voor. Wel mag je maar van één gebruik maken. Welke kies je dan? Wie kiest dit?
Hoe zit het met samenloop? Het staat niet in de wet wat je moet doen. Wel zegt het Hof van Cassatie
dat als er een contract aanwezig is men voor de contractuele aansprakelijkheid moet kiezen. Maar
België zou België niet zijn moesten er geen uitzonderingen bestaan. Eerst en vooral komt dit weinig
voor. Bij wie komt dit dan voor? Bij artsen en verpleegkundigen. De uitzondering houdt in dat, bij
aanwezigheid van een contract, men steeds moet kiezen van contractuele aansprakelijkheid tenzij er
ook een strafrechtelijke aansprakelijkheid aanwezig. In dat geval mag de patiënt zelf kiezen.
, Dus contract of niet. In bepaalde situaties (zie kader onder ‘strafrechtelijke aansprakelijkheid’) mag je
wel aangeklaagd worden via de aquiliaanse aansprakelijkheid.
Eigen daden: Je geeft een spuit verkeerd, dus jouw fout. Dit is volgens de rechtspraak vanaf
6 à 7 jaar oud, want je beseft vanaf dan wat je doet. Wanneer iemand door een foutieve
handeling aan een ander schade toebrengt, zal de schadelijder hiervoor van de
schadeverwekker een schadevergoeding kunnen eisen. De wet bepaalt immers dat ieder die
schade toebrengt aan een ander, deze schade moet vergoeden.
Andermans daden: Iemand anders maakt en fout en jij wordt ook gestraft. Men is niet alleen
aansprakelijk voor zijn eigen daden, maar men kan in bepaalde gevallen ook voor foutieve
handelingen van andere personen aansprakelijk gesteld worden. Wie kan dit zijn?
o Ouders
o Onderwijzers (en ambachtslieden)
Dit is iemand die les geeft. Schade veroorzaakt door de onder hun toezicht staande
leerlingen en leerjongens. Bijvoorbeeld iemand steekt een balpen in het oog van en
medestudent. Dan is de leerkracht ook aansprakelijk. Dit geldt ook voor
stagebegeleiders en stagementoren.
o Aansteller (en meester)
Dit is bijvoorbeeld je werkgever. Ook hoofdverpleegkundigen vallen hieronder.
Vanaf wanneer ben je aansprakelijk? Je moet kunnen bewijzen dat de persoon een
goede opvoeding heeft gekregen (1) en verantwoordelijk genoeg is voor de daden
die ze doen (2).
Je aansprakelijkheid kan je niet goed weerleggen. Wel uitzonderlijk als je het goed
kan uitleggen en kan bewijzen dat je alles gedaan hebt wat je kon.
Voorbeeld; Student verpleegkunde in 1983. Toen hadden studenten in de vakantie ook stage
speelpleinwerking. Het was goed weer en student had zin om pannenkoeken te maken met haar 12-
jarige kinderen. Ze had op één of andere manier een methanolbus erin gegoten. Gevolg was dat er een
enorme steekvlam ontstond in het gezicht van het kindje. Advocaat van het slachtoffer heeft toen
iedereen aansprakelijk gesteld. Dit was een dom idee, want hij kreeg 7 advocaten en een
monsterproces tegen zich.
??? Conclusie: Je moet altijd een keuze maken van wie je wil aanvallen. Best nooit
iedereen aanvallen. Het is niet omdat ze het proces tegen iemand anders meer kan
beginnen buiten ziekenhuis contractueel;
Aansteller is groter begrip dan men denkt. Ook als hoofdverpleegkundige kan je
aansprakelijk gesteld worden. Dit als ‘occasionele aansteller’.
Wat is dit?
Vb. in Operatiekwartier. Kompressen tellen en als vpk geef je deze dan aan de arts. Je krijgt ze terug en
telt of je ze allemaal hebt terug gekregen en beaamd dat je ze allemaal terug hebt. Dan blijven er toch
kompressen achter. Als ziekenhuis heb je tijdens de operatie geen gezag over vpk. De arts wel, want
vpk moet blijven na de uren. Gevolg hiervan is dat de arts dus occasioneel aansprakelijk gesteld wordt.
Dit is hetzelfde met de hoofverpleegkundige. Je bent enkel occasioneel
aansprakelijk als er oogcontact en verbaal contact aanwezig is met de vpk. Dus je
moet in dezelfde ruimte zijn.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller arteveldehogeschoolvpk. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.65. You're not tied to anything after your purchase.