Summary
Recht 1ste jaar samenvatting
- Course
- Institution
dit is een duidelijke en grondige samenvatting van recht in het eerste jaar bachlor orthopedagogie
[Show more]
1 review
By: JulesMaes22 • 11 months ago
Seller
Follow
decorteinne
Reviews received
Content preview
RECHT IDeel 1 : Inleidende begrippen en staatsrecht
1. HOOFDSTUK 1 : RECHT EN RECHTSREGELS
1.1. RECHT IS EEN GEHEEL VAN NORMEN EN GEDRAGSREGELS
Recht is een afdwingbaar geheel van normen en gedragsregels, die uitmonden in verboden, geboden,
rechten en plichten, vrijstellingen van handelen of verplichting tot handelen,…
Rechtsregels zijn nodig om het maatschappelijk leven in goede banen te leiden
Niet alle rechtsregels zijn gebiedend
Rechtsregels van aanvullende aard: van toepassing als je zelf geen andere afspraken hebt gemaakt
Soms zijn rechtsregels zeer algemeen qua draagwijdte, soms zijn ze technisch van aard
Recht zijn de normen en gedragsregels die door de overheid worden opgelegd
1.2. RECHT HEEFT EEN ORDENENDE FUNCTIE IN DE SAMENLEVING
Recht en rechtsregels zijn ontstaan omdat er een nood was aan de organisatie van de samenleving
Rechtsordening maatschappij in stand houden algemeen welzijn en randvoorwaarden opdat
iedere individueel burger zijn doel kan bereiken
Wettigheidsbeginsel: de gezagsdragers die de toepassing van het recht moeten verzekeren zijn zelf
ook door dit recht gebonden en moeten de regels naleven
1.3. RECHT IS AFDWINGBAAR
Afdwingbaarheid impliceert de toepassing van sancties door de overheid, desnoods met fysiek geweld
De rechterlijke macht wordt belast met de beteugeling van de inbreuken op de rechtsregels (volgens
vaste procedureregels)
Herstellende beteugeling (bv. Herstel van schade, alternatieve straf)
Bestraffende beteugeling (bv. Gevangenisstraf, geldboete)
1.4. DE OORSPRONG VAN HET BELGISCH RECHT
Het Belgisch burgerlijk recht is gebaseerd op de Code Napoleon (samensmelting van het Romeins
recht, het kerkelijk recht en het gewoonterecht uit Parijs)
Sterk beïnvloed door de evolutie van de mensenrechten (UVRM, Internationaal Verdrag Rechten van
het Kind,…)
Onderhevig aan andere evoluties in de maatschappij (technologische, ethische, economische,
maatschappelijke) steeds in verandering
1
,2. HOOFDSTUK 2: BRONNEN VAN HET RECHT
Eeuwenlang is de “gewoonte” de belangrijkste bron van het recht geweest
Vandaag onderscheidt men twee bronnen:
o Bindende bronnen: die op bindende wijze rechten en plichten voorschrijven aan (bepaalde)
rechtssubjecten of die bepaalde voorschriften inhouden (Grondwet, gewone wetten en
decreten en uitvoeringsbesluiten)
o Gezaghebbende bronnen: vormen een argument om een bepaalde regels of interpretatie te
volgen of niet te volgen, maar ze zijn niet bindend (rechtspraak, rechtsleer en gewoonte)
2.1. DE GRONDWET
Organisatie en structuur van elke staat (inrichting en de onderlinge verhouding van de gestelde
machten)
Fundamentele rechten en vrijheden van de burgers
Grondgebied en de indeling ervan, de gemeenschapen, de gewesten en inrichting van de
staatsmachten en hun bevoegdheden
Eerste wet van België en ook de meest fundamentele en belangrijkste wet
Wanneer een gewone wet of een decreet een bepaling bevat die strijdig is met de Grondwet dan zal
deze door het Grondwettelijk Hof vernietigd worden
Omslachtige procedure die nodig is om de Grondwet te kunnen wijzigen (verschillende stappen,
verkiezingen tussen de stappen)
2.2. DE WET – HET DECREET – DE ORDONNANTIE
2.2.1. DE WET
Een wet is een geheel van rechtsregels
o Die door de federale staat onder sanctie en dwang gewild wordt
o Die gestemd wordt door het federaal parlement
o Die niet door de grondwet verboden is noch aan andere instellingen toekomt
Kenmerken
o Is een algemeen bindend voorschrift (geldt voor verschillende personen tegelijk, rechtsregel
voor een bepaald persoon = individueel besluit)
o Is een abstract voorschrijft (maakt geen onderscheid tussen de personen die de wet nu en
later zullen naleven)
o Is een voorschrift met dwingende kracht (je kunt verplicht worden om de wet na te leven
indien je dit niet zelf zou doen)
2.2.2. HET DECREET
Tekst die bestaat uit een geheel van rechtsregels
o Die door de Gemeenschap of door het Gewest gewild wordt
o Die gestemd wordt door het regionaal parlement
2
, Regels die niet door de Grondwet verboden zijn en die niet tot de bevoegdheid van andere
instellingen behoren
Een decreet heeft dezelfde kracht als een wet en heeft dezelfde drie kenmerken
Een wet is geldig voor het hele Belgische grondgebied, maar een decreet is maar van toepassing in en
bepaalde gemeenschap (Vlaamse, Franstalige of Duitstalige) of in een bepaald gewest (Waals of
Vlaams)
Of een bepaalde materie door een wet of een decreet moet worden geregeld hangt af van de
bevoegdheden
De federale overheid is o.a. bevoegd voor het leger, justitie, de sociale zekerheid, veiligheid,… (wetten)
De gemeenschappen zijn o.a. bevoegd voor taalaangelegenheden, onderwijs, cultuur,… (decreten)
De gewesten zijn o.a. bevoegd voor wetenschappelijk onderzoek, landbouw, milieu,… (decreten)
2.2.3. DE ORDONNANTIE
Tekst bestaande uit een geheel van rechtsregels die het Brussels Hoofdstedelijk Gewest wil en die het
Brussels Hoofdstedelijk Parlement stemt
De rechtsregels zijn niet door de Grondwet verboden en behoren ook niet tot de bevoegdheid van een
andere instelling
Een ordonnantie heeft dus ook kracht van wet en heeft dezelfde drie kenmerken
Alleen in Brussel van toepassing voor aangelegenheden waarvoor het BHG zelf bevoegd is
2.3. DE UITVOERINGSBESLUITEN
Besluiten, reglementen en omzendbrieven gaan uit van de uitvoerende macht en hebben doorgaans
een minder algemene draagwijdte dan de wetten
Zij dienen mee om de tekst van de wetten in beleid en concrete maatregelen om te zetten
2.3.1. KONINKLIJKE BESLUITEN (KB)
KB’s voeren federale wetten uit
Een KB wordt uitgevaardigd door de federale regering, ondertekend door de Koning en tegengetekend
door een minister
2.3.2. BESLUITEN VAN DE VLAAMSE REGERING
Deze besluiten voeren Vlaamse decreten uit
Ze worden uitgevaardigd door de Vlaamse Regering
2.3.3. MINISTERIËLE BESLUITEN (MB)
3
, De Ministeriële Besluiten gaan uit van één of meerdere minister(s) van de federale regering of van een
gemeenschaps- of gewestregering en regelen vaak een heel specifieke situatie
Voor een MB is niet altijd een basiswettekst nodig
2.3.4. OMZENDBRIEVEN
Een omzendbrief bevat praktische administratieve richtlijnen aan de ambtenaren van het
departement/de FOD of andere ambtenaren
Indeling op basis van de aard van het besluit we onderscheiden de volgende drie soorten besluiten:
o Organieke besluiten = besluiten die een openbare dienst organiseren (bv. Oprichting van een
nieuwe overheidsdienst)
o Reglementaire besluiten = besluiten die een reglement, normen, gedragsregels voorschrijven
en die dus een algemene draagwijdte hebben (bv. De wegcode)
o Gewone besluiten = besluiten die geen algemene draagwijdte hebben, maar die een
algemene norm toepassen op een bepaalde persoon of zaak (bv. Benoeming)
2.4. RECHTSPRAAK
Rechterlijke uitlegging door middel van vonnissen of arresten
Vindt plaats bij de beoordeling van een bepaald geval (casus – casuïstiek)
Heeft dus geen algemene draagwijdte
In heel wat gevallen is de wet niet helemaal duidelijk of is een geval niet voorzien interpretatie door
de rechter om een uitspraak te doen
De rechtspraak vormt in principe geen bindende regels, maar heeft wel een zeker gezag
Bepaalde uitspraken kunnen evenwel “rechtscheppend” genoemd worden, men spreekt dan van
“principe-arresten”
Rechtspraak wordt gekenmerkt door een aantal beginselen waarvan sommigen in de Grondwet zijn
opgenomen
o De zittingen en het uitspreken van een vonnis of een arrest gebeuren openbaar
o De rechter moet zijn beslissing motiveren of anders gezegd: elk vonnis of arrest is met
redenen omkleed
o De rechter mag geen beslissingen treffen bij wijze van algemene beschikking
o De beslissing heeft slechts gezag t.o.v. de personen die partij waren in het geding
(rechtspraak is dus relatief)
o Elke beslissing is (in principe) vatbaar voor beroep
o De rechter moet recht spreken, een rechtsweigering kan zelfs strafrechtelijk vervolgd worden
De rechtspraak bestaat uit de uitspraken en de motiveringen bij vonnissen en arresten
o Vonnis: rechterlijke uitspraak van een rechtbank
o Arrest: rechterlijke uitspraak van een gerechtshof
2.5. RECHTSLEER
Geheel van commentaren die door rechtsgeleerden geleverd wordt op andere rechtsbronnen (artikels
in juridische tijdschriften, handboeken, commentaren)
o Onderzoekt het huidige geldende recht
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller decorteinne. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.42. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
75323 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now