Dit is mijn samenvatting dierenthiek van de eerste bachelor. Het bestaat uit de 4 lessen die in totaal gegeven zijn. De samenvatting houdt de volgorde van de slides aan met eigen notities.
Les 1: te kennen begrippen
2.1 Twee visies op dieren en aansluitende classificatie:
Scala naturae
- Aristoteles gaat uit van een hiërarchisch systeem van oplopende volmaaktheid.
- Het imperfecte staat steeds in dienst van het perfecte (complexiteitsgraad).
- Planten dienen als voedsel voor dieren, en dieren zijn er tot nut van de mens.
- Teologie (finalisme): deze ideeën blijven leven tot het einde van de
middeleeuwen.
- Scala naturae (ladder van de natuur ook wel great chain of being):
• Mensen
• Dieren
• Planten
• Levenloze zaken zoals aarde, water en gesteente
- De niet-levende dingen hadden geen anima. Alle levende dingen bezitten
anima: planten hebben anima nutriva (het voedingsprincipe), dieren beschikken
over anima sensitiva (het vermogen om pijn te voelen) en mensen bezitten
anima rationalis (een rationaliteit).
- Antropocentrisme komt op de voorgrond.
Orthogenese
- Orthogenese: biologische hypothese dat organismen evolueren in een duidelijke
richting naar een bepaald doel (teleogie) als gevolg van een of ander intern
mechanisme of drijvende kracht. Voorstanders van orthogenese verwerpen de
theorie van natuurlijke selectie als het organiserende mechanisme in evolutie.
- Sinds de integratie van genetica en evolutie werden orthogenese en andere
alternatieven voor het darwinisme grotendeels achtergelaten door biologen,
maar het idee dat evolutie staat voor vooruitgang, naar een bepaald doel, komt
nog veel voor (=fout).
- The March of Progress: orthogenese-idee: de evolutie heeft de mens als
uiteindelijk doel gewild > oplopende volmaaktheid.
Taxonomie
- Carolus Linnaeus is de vader van de taxonomie
- Taxonomie en evolutie: momenteel streeft de biologische taxonomie naar een
indeling van het leven die de evolutionaire verwantschappen zo goed mogelijk
weerspiegelt. Afstammingslijnen > Phylogenetica
Paradigma verschuiving
- Wetenschappers kunnen door nieuwe inzichten naar hetzelfde op een andere
manier kijken.
1
,Dierenethiek Marthe D’haeyere
Tree of life
- Charles Darwin ontwerpt het concept Tree of Life:
• Geen sprake van een bevoorrechte positie van de mens
• Hedendaagse dieren stammen niet van elkaar af, maar hebben
gemeenschappelijke voorouders
- Verandert plaats van de mens definitief, mens staat niet meer aan de top van de
schepping.
- Onttroning van de mens. Aanloop naar zoöcentrisme.
- Een phylogenie, een evolutionaire boom, een phylogenetische boom en een
cladogram verwijzen allemaal naar een boomstructuur die de evolutionaire
relaties binnen een groep organismen weergeeft.
- Momenteel zijn er 3 domeinen: Archeae, Bacteria en Eukarya.
Phylogenetica
- Afstammingslijnen > Phylogenetica
- Phylogenetic Tree of Life
2.3 De positie van dieren:
Antropocentrisme
- Antropocentrisme (mens): enkel mensen worden in ethische overweging
genomen, dualisme tussen mens en natuur (dier), eventueel met erkenning van
medeschepsellijkheid.
• Speciesisme (soort): het discrimineren tussen dieren op basis van hun soort.
Zoöcentrisme
- Dieren hebben intrinsieke waarde en worden meegenomen in ethische
overwegingen.
Ecocentrisme
- De natuur heeft intrinsieke waarde en wordt meegenomen in ethische
overwegingen. De mens is deel van het hele ecosysteem en is dus niet alleen
2
, Dierenethiek Marthe D’haeyere
normbepalend. Afwijzing van het dualisme tussen menselijk en niet-menselijk
leven. Respect en zorg voor álle leven, zonder onderscheid.
2.4 Hoe kijken wij naar dieren:
Biophilia
- De drang om zich te verbinden met andere levensvormen.
- Philias, de attracties en positieve gevoelens die mensen hebben ten opzichten
van organismen, soorten, habitats, processen en objecten in hun natuurlijke
omgeving.
- Dieren die dichter bij de mens staan en/of die fysiek, gedragsmatig of cognitief
vergelijkbaar zijn met ons, dragen meestal onze voorkeur weg.
Biophobia
- Fobieën, die aversies en angsten zijn die mensen hebben van dingen in hun
natuurlijke omgeving.
- Mensen zullen eerder een negatieve houding hebben ten opzichte van dieren
die fylogenetisch verwijderd of ongelijksoortig zijn, zoals reptielen, vissen en
ongewervelde dieren.
Cephalocaudale groei
- Groei van hoofd naar voet
Kindchenschema
- Konrad Lorenz beschreef Kindchenschema als ‘‘Innate releasing mechanisms
with which we respond to small children’’ > dit veroorzaakt een
verzorgingsprespons bij mensen.
1. Relatief groot hoofd
2. Dominantie van het voorhoofd
3. Grote en laagliggende ogen
4. Uitpuilende wangstreek
5. Korte en dikke ledematen
6. Onhandige bewegingen
- Geven een kind (of een dummy zoals een pop of een dier) een schattige of
‘knuffelige’ uitstraling. Dit is een evolutionaire aanpassing die zorgt voor een
grotere overlevingskans voor jonge dieren.
- Bijvoorbeeld bij dieren: een kleine snuit in verhouding tot het hoofd. > Cuteness
response
Cuteness response
- Beschreven door Konrad Lorenz. Zie Kindchenschema.
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller dhaeyeremarthe. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.05. You're not tied to anything after your purchase.
