Somatosensoriële systeem: indeling
▪ bevat veel verschillende modaliteiten:
- druk op huid
- temperatuur
- pijn
- jeuk
- positie ledematen (spieren en gewrichten)
▪ verschilt van andere sensoriële systemen:
- receptoren liggen wijd verspreid over/in gans lichaam
- respons op verschillende soorten stimuli (aanraking, temperatuur, pijn, lichaamshouding)
Indeling op basis van gedrag
Somatisch of somatosensoriële systeem draagt 2 grote gevoeligheden:
1) Somesthesie (huidgevoeligheid) ( “OPPERVLAKKIG”) (exteroceptie), wat hoort daaronder
1) tactiele gevoeligheid (mechanoreceptie)
• oppervlakkige tastzin: discriminatieve (fijne) en grove
• druk waarneming
• waarneming van vibratie (hoogfrequent) en flutter (laagfrequent)
2) temperatuurgevoeligheid (warm/koud) (thermoreceptie)
3) pijngevoeligheid (nociceptie)
2) Proprioceptie (“DIEP”) Proprioceptie: Bv met ogen dicht met 2 handen beweegt,
• positie ledematen (statisch) en je kan zeggen of linkerarm hoger is dan rechter, je kan
• beweging ledematen (dynamisch): kinesthesie het niet zien, je voelt dat in welke positie de ledematen
• bewust/onbewust zich bevinden
Ook: interoceptieve functie (info over fysiologische/pathofysiologische toestand organen)
Indeling op basis van anatomie: 3 systemen
1. Lemniscaal systeem:
- noemt de bewuste proprioceptie (positie/beweging ledematen)
- vibratiezin
- fijne tast- en drukzin (2-punt discriminatie)
2. Anterolateraal systeem (spino-thalamisch): zorgt voor
- grove tast- en drukzin
- temperatuurgevoeligheid
- pijngevoeligheid
- jeuk
3. Spinocerebellair systeem:
- onbewuste proprioceptie (info van spier- en peesuitrekking naar cerebellum)
Indeling op basis van fysiologie
▪ perfecte scheiding tussen verschillende systemen in periferie parallele kanalen
▪ verschillen in receptoren selectiviteit
- anterolateraal: thermoreceptoren (voor temp) en nociceptoren (voor pijn) zijn vrije zenuwuiteinden
- lemniscaal: anatomisch gespecialiseerde mechanoreceptoren
- huidreceptoren:
- onbehaarde huid (hierin zitten lichaampjes van Merkel, Ruffini, Meissner, Pacini)
- behaarde huid (idem maar - Meissner, + haarreceptor)
- spier- en skelet mechanoreceptoren:
- spier en pees: spierspoel, peesorgaan
- gewrichtskapsel
▪ verschillen in vezeldikte en myelinisatie geleidingsnelheid
- anterolateraal thermoreceptoren en nociceptoren: A of C (dun)
- lemniscaal mechanoreceptoren: A of A (dik)
Bij onbehaarde: sommige liggen diep en andere hoger, zo verschil in grote receptief veld, zo aanrakingen kunnen
onderscheiden vn elkaar
, Tactiele gevoeligheid
▪ 2 types huid: behaarde/onbehaarde huid
▪ 6 (of meer) types receptoren
▪ receptoroppervlak: enige deel van 1e orde neuronen dat gevoelig is voor de stimulusenergie
▪ rest van eerste orde neuron zorgt voor geleiding van de prikkel naar het CZS (ruggenmerg en hersenstam)
▪ geen functioneel onderscheid tussen dendrieten en axonen
Studie 1e orde neuronen van gladde huid:
▪ somatosensorisch systeem: makkelijk toegankelijk voor de fysiologie (perifere afleidingen)
▪ 4 soorten vezels, gedefiniëerd door 2 fysiologische criteria:
1. aflijning van het RV:
- klein en scherp omlijnd (type I)
- groot en vaag omlijnd (type II)
2. adaptatie op aanhoudende stimulus:
- slowly adapting (SA): aanhoudend antwoord zolang stimulus, slechts zachtjes afnemend
- fast (rapidly, quickly) adapting (FA = RA = QA): enkel antwoord bij onset, soms offset
▪ aan de hand van deze 2 criteria onderscheiden we 4 fysiologische receptor types:
▪ Type I: gelegen in oppervlakkige huid, RV ~ 2-4 mm gevoelig vr hoge frekwenties (2-300 Hz),
- RAI: lichaampjes van MEISSNER povere spatiale resolutie (cfr magno syst)
- SAI: schijfjes van MERKEL
▪ Type II: gelegen in diepe huid, groot RV
- RAII: lichaampjes van PACINI gevoelig vr kleine huidbewegingen
- SAII: lichaampjes van RUFFINI lage frekwenties (40Hz)
goede spatiale resolutie (cfr parvo systeem, vis ctx)
Karakteristieken van de verschillende celtypes. (4 eig)
SAI - schijfjes van MERKEL: zeer goede spatiële resolutie
fijne vorm & textuur
(vgl. parvocellulair systeem in visie)
SAII - lichaampjes van RUFFINI:
gevoelig voor uitrekking (stretch)
heeft ook richtingsgevoeligheid laterale
krachten
ook rol in proprioceptie (gewrichten)
RAI - lichaampjes van MEISSNER:
optimaal gevoelig voor laag-frequente trillingen ~ 40-50 Hz (flutter)
hoge drempel
precieze spatiële informatie maar povere temporele informatie
bewegings- en verschuivingsdetectie controle van grijpbewegingen
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Lorejansens123. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.76. You're not tied to anything after your purchase.