Summary
Samenvatting Thema's Maatschappijleer vwo4 ('22-'23) - Thema 3 (incl. begrippenlijst)
- Course
- Level
- Book
Dit is een samenvatting van Thema 3 van Thema's Maatschappijleer voor vwo4 ('22-'23). Er zit ook een begrippenlijst bij.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
yentefransen
Content preview
Maatschappijleer Thema 33.1 Wat is democratie?
3.1.2 Het belang van politiek
De keuzes die in de politiek worden gemaakt, worden in algemeen geldende wetten vastgelegd. De
wetten worden uitgevoerd door ministers, ambtenaren, politie en leger. De meeste onderwerpen
waarmee de politiek zich bezig houdt zijn van algemeen belang, omdat uiteindelijk iedereen ermee te
maken krijgt. Sommige kwesties lijken soms maar op een bepaalde groep nuttig, maar dit is dan toch
niet zo. Het is belangrijk dat je de politiek volgt en je stem laat horen wanneer dit mogelijk is, zodat de
politiek en alle andere mensen weten wat belangrijk wordt gevonden.
Het maken van politieke besluiten kost veel tijd, omdat er een dilemma optreedt. Er moet gekozen
worden voor snel, daadkrachtig en efficiënt besturen (doelmatig resultaat) of voor maximale
participatie van de burgers (proces van democratische besluitvorming, afweging van belangen).
3.1.3 Democratie
In een democratie gaat om de macht van velen. Tegenwoordig leeft meer dan de helft van de
bevolking in een democratie, maar het volk heeft nauwelijks meer directe invloeden. Vroeger was er de
directe democratie, nu bestaat in sommige landen het referendum (volksstemming over een bepaald
wetsvoorstel).
Kenmerken
In de meeste democratische landen zien we representatieve democratie. Dit is praktischer dan directe
democratie, omdat je door de kleinere groep sneller tot besluiten komt. Ook kan iedereen zich beter
verdiepen in ingewikkelde onderwerpen, waar een normale burger geen tijd voor zou hebben. Deze
democratie is gebaseerd op de beginselen van de rechtstaat en heeft nog enkele andere kenmerken:
- Individuele vrijheid - Onafhankelijke rechtspraak
- Politieke grondrechten - Persvrijheid
- Politie en leger hebben wettelijk beperkte
bevoegdheden
Parlementair of presidentieel stelsel
Er zijn 2 soorten representatieve democratieën:
- Parlementair stelsel
Hierin kiest de bevolking via verkiezingen een parlement. Dit parlement is het hoogste
machtsorgaan. Op basis van het parlement, wordt het kabinet gevormd. Dagelijks bestuur,
bestaande uit ministers en staatssecretarissen, welke steeds verantwoording aan het parlement, en
indirect aan het volk, afleggen.
Landen met dit stelsel hebben meestal nog een niet-gekozen staatshoofd, wiens macht door de
grondwet of constitutie wordt beperkt. Is dit staatshoofd een koning, noem je dit een constitutionele
monarchie.
- Presidentieel stelsel
Hier kiest de bevolking het parlement én het staatshoofd, die vaak veel bevoegdheden heeft. De
president staat aan het hoofd van de regering en kan zelf ministers benoemen en ontslaan. Wel
mist hij vaak het ontbindingsrecht (recht om het parlement te ontbinden).
De Nederlandse staat
Nederland is een parlementaire democratie met een constitutionele vorst.
In de Grondwet zie je hoe belangrijk de waarden vrijheid en gelijkheid zijn voor een democratie:
iedereen mag meedoen en zelf bepalen op welke manier je gebruikmaakt van je politieke rechten. Je
kan hierin ook zien dat we in een democratie leven:
- Taken en bevoegdheden van de 3 politieke - Alle Nederlanders vanaf 18 jaar hebben het
machten staan nauwkeurig omschreven recht om te stemmen en om verkozen te
worden. Iedereen mag zijn mening uiten.
, - De regels voor de politieke besluitvorming - De media wordt vrijgelaten door de overheid
zijn vastgelegd en zij moeten ook zorgen dat jij als lezer
over de juiste informatie kunt beschikken.
3.1.4 Autoritaire regimes
Er zijn landen met een autoritair regime, hierin is vaak sprake van schending van mensenrechten en
politiek geweld. De meest vergaande vorm is een dictatuur.
Kenmerken
Het basiskenmerk van een autoritair regime is dat de 3 machten niet van elkaar zijn gescheiden, maar
in handen zijn van een kleine groep mensen. Gewone burgers hebben weinig invloed en vrijheid,
kunnen rechten niet opeisen (als ze al rechten hebben). Een autoritair regime kan nooit een rechtsstaat
zijn. Het parlement bestaat alleen uit aanhangers van de machthebbers. Andere kenmerken zijn:
- Geen onafhankelijke rechtsspraak - Bij verkiezingen is vaak sprake van
- Grondrechten worden niet gerespecteerd verkiezingsfraude, manipulatie en geweld
- Oppositiepartijen zijn vaak verboden - Geen persvrijheid en censuur
- Vaak overheidsgeweld
Soorten regimes
Niet alle autoritaire regimes zien er hetzelfde uit:
- Ideologische autoritaire regimes
De communistische partij heeft alle macht en burgers hebben (bijna) geen vrijheden. Alleen
aanhangers van de ideologie kunnen politieke invloed uitoefenen. Ook staan alle informatie
overbrengers onder strenge controle, indoctrinatie. Fascisten zijn sterk nationalistisch en kiezer het
liefst voor een zelfstandige, sterke leider.
- Religieuze/theocratische autoritair regime
Hier wordt een godsdienst verheven tot staatsideologie.
- Militaire autoritaire regimes
Het leger heeft alle macht en de leider is een militair.
Tussenvormen
Niet overal is een duidelijk verschil tussen democratie en autoritair regime te zien. Veel landen hebben
kenmerken van beide. Bijvoorbeeld: wel president en parlement kiezen, maar geen persvrijheid.
3.2 Politieke stromingen
3.2.1 Wat is een ideologie?
Bijna alle politieke partijen ontstaan vanuit een ideologie. Daarbij gaat het vooral om 2 vragen:
- Welke normen en waarden staan centraal?
Normen komen voort uit waarden elke politieke stroming heeft bepaalde waarden en normen die zij
belangrijker vinden dan andere
- Wat is de gewenste rol van de overheid op sociaaleconomisch gebied?
Veel politieke vraagstukken gaan over de vraag wat de overheid moet doen voor de economie en
de samenleving. Zo zijn er linkse en rechtse standpunten.
Links wil de ongelijkheid verminderen door voldoende sociale voorzieningen te bieden voor mensen
die dat nodig hebben. Ook vinden zij dat niet iedereen dezelfde kansen heeft en de overheid
kwetsbare groepen moet beschermen en ondersteunen.
Rechts wil juist zo weinig mogelijk bemoeienis van de overheid op sociaaleconomische gebied. Zij
zien de economische ongelijkheid in de samenleving als onvermijdelijk.
Ook kan een ideologie tussen links en rechts inzitten, dan is er sprake van het politieke midden.
3.2.2 De drie hoofdstromingen
Liberalisme
Volgens het liberalisme moet ieder individu zich optimaal kunnen ontplooien. Mensen zijn niet gelijk,
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller yentefransen. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.95. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
78998 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now