Uitgebreide samenvatting van hoofdstuk 4 (HOFCULTUUR), 5 (BURGERLIJKE CULTUUR IN NEDERLAND) en 8 (MODERNISME) uit het boek Bespiegeling havo/vwo (bovenbouw). Deze hoofdstukken zijn stof voor het VWO CE kunst algemeen. Elk paragraaf wordt besproken. Begrippen staan schuingedrukt. Aan de hand van dez...
3.1 Republiek & overzee
● 17e eeuw: oprichting republiek der 7 verenigde nederlanden, strijd tegen Spanje
(80jarige oorlog) voor onafhankelijkheid + tegen onderdrukking van het
protestantisme. economie bloeit door handel.
● Republiek wilde oorlog ver van land op zee voeren. 12 jarig bestand =
wapenstilstand waarin republiek zich ontwikkelt als grootmacht. Zeestukken tonen
vloten in actie, zijn populair bij particulieren en stadsbestuurders -> kunstenaars gaan
zich specialiseren in dit genre.
Geuzenliederen = meezingbare liederen over historische gebeurtenissen die heldendaden
verheerlijken & vijand bespotten; zijn nationalistisch.
● einde oorlog: vrede van munster. schuttersstukken = genre met portretten van
schutterijen. schutters verdedigden eerst de stad maar kregen later meer sociale
functie -> lidmaatschap was vooral voor rijken
kenmerken barok: blikrichtingen bepalen aandachtspunt, diagonale lijnen, clair-obscur,
gedetailleerde stofuitdrukking. typisch NL = geen religieus thema, maar iets wereldlijks.
Wetenschap & kunst
● 17e eeuw NL: handel, kunst & wetenschap bloeit. Veel tolerantie voor nieuwe ideeën.
Verschillende wereldbeelden liepen door elkaar: religie & wetenschap. Descartes
(filosoof) zei: kennis krijg je door na te denken, niet door traditie te bestuderen.
● wetenschap op grond van experiment & waarneming staat centraal. Schilders gaan
planten & dieren bestuderen en nauwkeurig schilderen -> dit is een eerbetoon aan
wetenschap & de ‘goddelijke’ natuur.
● Veel overzeese handel -> rijke nederlanders gaan verzamelen, stellen verzamelingen
tentoon in rariteitenkabinetten (kasten/kamers om te laten zien dat je een ‘man van
de wereld’ bent). Deze waren te bekijken tegen betaling. Ze dragen bij aan
medische/natuurwetenschappen: men leert namelijk door waarneming ipv tekst
Handel met oost
● Oprichting VOC: handel met azië (zijde, thee, specerijen, porselein) ->
portretschilders gaan mee op handelsreizen en leggen vast wat ze zien. Op batavia
(knooppunt aziatische handel) wonen verschillende volken -> er ontstaat een mengcultuur
met veel gemixte huwelijken. bij kooplieden & bestuurders is het populair om je af te beelden
met bedienden om gezag te weergeven.
● oosterse voorwerpen & schilderijen worden populair in NL; grote vraag naar chinees
porselein -> imitatieporselein gecreëerd in delft (Nederlands aardewerk met chinees
uiterlijk): delfts blauw. willem III geeft opdracht tot maken van delfts blauwe
bloempiramides.
● stillevens met Aziatische invloeden (porselein, schelpen kruiden) lijken realistische
voorstellingen maar hebben dieperliggende betekenis. bederfelijke eten (oesters)
symboliseren eindigheid van het leven: alles wat leeft, sterft. de aardse welvaart zou
niet opwegen tegen het eeuwige hemelse geluk. deze boodschap is te zien in
vanitasstillevens, met schedels, kaarsen, muziekinstrumenten, zandlopers & boeken
als symbool voor vergankelijkheid.
Handel met west
, oprichting WIC -> kaapt vijandelijke schepen & verovert gebieden in amerika & west afrika ->
driehoekshandel ontstaat.
● goede kaarten nodig voor handelsexpedities -> amsterdam wordt een knooppunt van
informatie met cartografen met actuele kennis: firma Blaeu. atlassen dienen
wetenschappelijk doel maar zijn ook om mee te pronken (erg duur!)
● johan maurits laat forten & Mauritsstad met paleis bouwen in brazilië, laat
wetenschappers & kunstenaars komen om kolonie in kaart te brengen -> landschap
wordt zelfstandig genre & erg populair. kenmerken; lage horizons, wolken
3.2 Stad & burgerij
burgers & bestuurders beïnvloeden kunst; bepalen muziek- & theatercultuur.
Schouwburgbestuurders stimuleren toneelschrijvers nieuwe NL historische stukken te
schrijven. bestuurders van Amsterdam laten nieuw stadhuis bouwen; willen macht & belang
van vrede weergeven. nationale geschiedenis wordt binnen weergeven.
● jacob van campen = architect stadshuis, maakt ontwerp volgens hollands classicisme
(stijl die teruggrijpt naar klassieke oudheid & italiaanse renaissance om status te
vergroten). kenmerken; natuursteen, symmetrie, geometrische vormen -> sobere &
deftige look
van campen volgt regels van vitruvius; de basis van architectuur = schoonheid, functionaliteit
& stevigheid -> terug te zien in slimme indeling van zalen, grote blokken natuursteen,
hardstenen gevels & guldensnede.
● stadhuis werd versierd met beeldhouwwerken. op timpaan -> stedenmaagd
afgebeeld, vrouw als personificatie van Amsterdam met keizerskroon en olijftak ->
symbool voor vrede
hart van het stadhuis = burgerzaal. amsterdammers beschouwden hun stad als centrum van
het universum. boven de 4 ingangen zijn de 4 elementen afgebeeld.
burgerij & portretkunst
bestuurders hebben aanzien, willen zich vereeuwigen in portretten -> belangrijke
inkomstenbron voor schilders
● rembrandt krijgt opdr van schuttersgilde om 2 leiders & hun manschappen te
schilderen; de nachtwacht -> levendig schilderij want je ziet veel actie, het is een
momentopname, de opstelling & blikrichtingen zijn dynamisch. Toch is er eenheid
door evenwijdige lijnen. ook is er veel diepte te zien door clair-obscur
zorgvoorzieningen voor ouderen/armen werden betaald door rijken. Deze besturen werd
gezien als erebaan -> bestuur liet zich graag afbeelden in regentenstukken.
gildes = genootschappen die de rechten & belangen van aangesloten kunstenaars
beschermden, vooral voor mannen, toch komt judith leyster erbij. zij wordt meesterschilder.
maakt vooral genrestukken (dagelijks leven) en portretten.
kerk & schouwburg
orgelmuziek werd afgekeurd door dominees; past niet bij ernst van kerkdienst. buiten
diensten om organiseren stadsbestuurders orgelconcerten in kerk. kerk & theater hebben
maatschappelijke functie; bewaren orde.
● Reformatie -> protestanten scheiden af van katholieke kerk -> keren terug naar kern
van geloof, gods woord -> geen niet-bijbelse rituelen/symbolen -> sobere, lege
kerken.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller basmafahcouch2. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.51. You're not tied to anything after your purchase.
