Samenvatting Vraagstukken in de Praktijk Thema 4, 5, 6, 7
0 purchase
Course
Vraagstukken in de Praktijk
Institution
Universiteit Leiden (UL)
Volledige samenvatting van alle hoorcolleges van thema 4, 5, 6, 7 van Vraagstukken in de Praktijk van jaar 3 van de bachelor Geneeskunde in Leiden. Inclusief slides/plaatjes.
Samenvatting Thema 4, 5, 6, 7 Vraagstukken in de Praktijk
Thema 4 Context/Complex
HC Gender- en sekse specifieke geneeskunde
- Geneesmiddelenonderzoek
o Tot 1988 werden klinische onderzoeken (fase I, II, III) van nieuwe geneesmiddelen
alleen onder mannen uitgevoerd
o Dit werd gedaan ivm:
Hormonale cyclus vd vrouwen
Risico op teratogene schade (Softenon)
Kostenaspect
o “One fits all” model
Klinische praktijk is heel lang gebaseerd geweest op biomedisch onderzoek
op basis van 1 model: de witte, Westerse man van +/- 70 kg
- SOA’s bij verschillende groepen
o Bij onbeschermde seks met iemand met een SOA, hebben verschillende mensen
NIET hetzelfde risico op die SOA
Voorbeelden voor gonorroe
Vagina naar urethra: 20-30%
Urethra naar vagina: 50-90%
Urethra naar rectum: 84%
Urethra naar farynx: 63%
Rectum naar urethra: 2%
Farynx naar urethra: 9%
Over vagina-vagina transmissie moeilijk gegevens te vinden
o Hoe kan dat?
Door een aantal anatomische en biologische factoren, bijvoorbeeld:
Groter slijmvlies oppervlak vagina en rectum, sneller micro-traumata
Pooling van sperma (HIV, hepB)
Chlamydia en gonorroe hebben voorkeur voor het cilinder epitheel
(ectropion) van de cervix
o Ectropion is groter bij orale anticonceptie en op jonge
leeftijd
- Farmacologie bij mannen en vrouwen
o In de huidige richtlijnen is er geen andere standaard dosering voor mannen en
vrouwen
o Echter:
Er bestaan veel verschillen in farmacokinetiek tussen mannen en vrouwen:
Absorptie (maagontlediging bij pre-menopauzale vrouwen trager
dan bij mannen)
Metabolisme (verschillende CYP enzymen)
Distributie (bv bij lipofiele geneesmiddelen)
Renale klaring bij mannen vaak hoger dan bij vrouwen
Invloed van hormonen
o Vrouwen melden 50% meer bijwerkingen van medicijnen van mannen en worden
33% vaker in het ziekenhuis opgenomen ivm bijwerkingen
- Presentatie van klachten
, o Mannen en vrouwen presenteren zich anders met klachten
Vrouwelijk Mannelijk
Aandacht voor lichamelijke sensaties Negeren van lichamelijke sensaties
Het zoeken naar sociale steun Het zelf proberen op te lossen
Het probleem centraal stellen (praten, zelfhulp, Afleiding zoeken (sporten, werken, alcohol)
dokter)
Internaliseren (eigen aandeel) Externaliseren (toeval of pech)
Teveel proces geörienteerd met piekeren en Te snelle oplossingen met voorbij gaan aan
schuldgevoelens betekenis
Conclusie: als arts meer concretiseren Conclusie: als arts actiever vragen stellen
- NHG standaard
o De NHG standaard maakt (soms) onderscheid is seksespecifieke risicofactoren
o Vrouwspecifieke risicofactoren
Pre-eclampsie en zwangerschapshypertensie: overweeg periodieke screening
op hoge bloeddruk en diabetes mellitus
o Manspecifieke risicofactoren
Erectiele disfunctie < 60 jaar is geassocieerd met een verhoogd risico op HVZ
Een laag testosteron is geassocieerd met een verhoogd risico op HVZ
- Transgender patiënten
o Het is als arts belangrijk te weten dat een patiënt transgender is
o Denk aan:
Bevolkingsonderzoek (cervix, mamma)
Verschillen in transitie (sociale transitie, hormonen, genderbevestigende
operaties)
Eerdere (negatieve) ervaringen in de zorg
- Dus: patiënten zijn gelijk, maar NIET hetzelfde
- Take home messages
o Mensen zijn gelijk, maar nu eenmaal niet hetzelfde
o Jouw eigen kenmerken als arts kunnen invloed hebben op (de gezondheid van) de
patiënt
o Wees kritisch met de evidence die beschikbaar is, onderzoek lang gericht geweest op
bepaalde groepen
o Het gaat om de patiënt (maatwerk)
HC De man
- Seksuele anamnese
o Kapstok:
7 dimensies
SCEGS
Biopsychosociale model
Curve
, o SOA: risicoschatting
Verhoogd risico op chlamydia, gonorroe, syfilis, hepatitis B en HIV:
MSM
Sekswerkers en klanten
Afkomstig uit soa-endemisch gebied (eerste en tweede generatie)
Veel wisselende seksuele contacten (≥ 3 in de afgelopen 6 maanden)
Partner uit een van deze groepen
Seksueel actieve jongeren < 25 jaar: verhoogd risico chlamydia (maar niet
gonorroe, syfilis, hepatitis B, en hiv)
o Diagnose: Pearly Penile Papsules
Kleine, gladde, koepelvormige of spitse papels op de corona
van de glans penis
Wit, geel, roze, doorzichtig
1-4 mm
1 of meer rijen
(a)symptomatisch
20% vooral puberteit en jongvolwassenheid, fysiologisch
Diagnose a vue
Beleid: expectatief
o Diagnose: M. Peyronie
Plaatselijke verdikking bindweefsel penis
Scheefstand in erectie
Recidiverende microtraumata: fibrinedeposities
Dupuytren en Ledderhose
40-60 jaar
2 fasen: acuut/inflammatoir & chronisch/fibrotisch
Expectatief of chirurgie
o Diagnose: erectiele disfunctie
Psychisch of fysiek/somatisch?
Erectiele disfunctie Overwegend psychogeen Overwegend somatogeen
Leeftijd Meestal <40 jaar Meestal >40 jaar
Ochtenderecties Doorgaans aanwezig Doorgaans afwezig
Bij masturbatie Meestal goede erectie Meestal geen goede erectie
Begin Plotseling Geleidelijk (behalve bij
trauma/operatie)
Beloop Wisselend Constant
Omstandigheden Situatief Altijd
, 47,5% mn organisch; 52,5% mn psychogeen
% organisch stijgt met de leeftijd
o Diagnose: chronische retentie / overloopblaas
Symptomen: vaker plassen en zwakkere straal, geleidelijk beloop,
incontinentie overdag en ’s nachts
Incontinentie (mn ’s nachts)
Vergrote blaas bij percussie/palpatie
Mogelijk oorzaken: blaasfunctiestoornissen (bv neurologisch),
afvloedbelemmeringen vd blaas (vergrote prostaat, stricturen) of na
urologische operaties
Bij chronisch retentie kan er sprake zijn van verminderde nierfunctie en/of
hydronefrose
Beleid bij (het vermoeden van) overloopblaas: verwijzing uroloog
Bij twijfel eerst echo
- Klachten van het scrotum (onderverdeling)
o 1. Zwelling problemen
Hydrocele
Spermatocele
Varicocele
Testistumor
o 2. Pijn problemen
Torsio testis
Epididymitis
- Scrotale pijn
o Epididymitis
Acute of chronische ontsteking van de epididymis (= bijbal)
Ontstekingsrijtje: rubor, tumor, calor, dolor, functio laesa!!
Functie van de epididymis = transport van zaadcellen
Dus functio laesa van een epididymitis blokkade van het buisje, waardoor
het transport van de zaadcellen belemmert wordt vruchtbaarheid
aangetast
Zie foto: duidelijk gezwollen epididymis
Eerste 24 – 48 uur is de epididymis nog te
onderscheiden (bij palpatie!) je voelt dan alleen
een gezwollen epididymis, maar later wordt het
verschil moeilijker te onderscheiden. Meer
structuren gaan mee in de ontsteking en je krijgt
een “frozen scrotum” geheel hard aanvoelende
balzak
Oorzaken en hun behandeling (antibiotica)
, SOA groep (vaak bij jonge mannen): azithromycine, doxycycline,
fluorquinolon
Urine weg infectie groep (vaker bij oudere mannen met
mictieproblemen): fluorquinolon, co-trimoxazol
Antibiotica moet langdurig worden gegeven: tot 2-6 weken!
o Torsio testis
= rotatie van de testis (en zaadstreng) waardoor ook bloedtoevoer wordt
afgeknepen (dus acuut probleem!!)
Symptomen
Acute, heftige pijn, misselijk, buikpijn
Testis en epididymis zeer pijnlijk
Testis zit hoger dan normaal!
Terugdraaien: onmiddellijk effect of spoedoperatie < 6 uur
o Testis ruptuur
= openscheuren van de testis
Ook onmiddellijke operatie nodig
o Torsio appendix testis
Zowel de epididymis als de testis hebben een appendix (= overblijfsel van de
embryologie)
Ook deze appendix kan roteren en necrotisch worden door tekort aan
bloedvoorziening
Appendix echter niet noodzakelijk dus geen spoedoperatie.
Symptomen
Acute pijn, soms misselijk, buikpijn
“Blue dot” zichtbaar een soort blauwe plek op het scrotum (= het
afgestorven weefsel van de appendix)
Op de plaats van de “blue dot” is pijn
Behandeling
Pijnstilling en geruststelling
- Scrotale zwellingen
o Hydrocele
= goedaardige zwelling van het scrotum (vocht in de tunica
vaginalis)
Hydro = water / vocht; cele = holte
Beoordeling van zo’n zwelling: diafanoscopie = met een lampje op
het scrotum schijnen om te kijken of het vocht wat de zwelling
veroorzaakt helder is of niet!! Bij helder vocht hydrocele
Bij de daling van de testis stulpt de buikwand uit en gaan delen
van de buikwand een gedeelte van het scrotum vormen:
Peritoneale bekleding tunica vaginalis
Tussen peritoneum en tunica vaginalis zit een kanaaltje (processus
vaginalis) dat dicht moet gaan bij de geboorte mocht dit niet zo
zijn, kan hier zich dus vocht verzamelen
Als dit kanaaltje heel ver open blijft staan: heb je in feite dus een
liesbreuk!
, Dus: hydrocele = (strogeel) vocht in tunica vaginalis
Geleidelijk ontstaan, door onbekende oorzaak, meestal > 40 jaar
Kan ook acuut ontstaan als reactie op: ontsteking, trauma, bestraling en
soms tumor!
Kinderen: hydrocele communicans
Behandeling hydrocele
Alleen indien patiënt klachten heeft
Operatie volgens Winkelmann: t. vaginalis openen en omklappen
o Spermatocele
“Aneurysma” van ductus epididymis
Helder vocht
Oorzaak: vaak onbekend (idiopathisch), soms ontsteking of trauma
Behandeling alleen bij klachten: operatie gevaar!!: fertiliteit
o Varicocele
= spataders van testis (plexus pampiniformis) door insufficiënte kleppen v.
spermatica
Staand: zwaar, moe gevoel in het scrotum; liggend: verdwijnen de klachten!
90% is linkszijdig
Frequent voorkomen: 10-15% van de jongeren (omdat er dan groei
plaatsvindt)
Fertiliteit
Veel patiënten met een varicocele zijn normaal vruchtbaar
25% heeft minder spermatozoën
50% heeft verminderde motiliteit
Er kan verbetering optreden door behandeling van de varicocele
maar niet altijd!
Behandeling
Een varicocele behoeft in principe geen behandeling
2 mogelijkheden:
o 1. Embolisatie van de vv. testiculares
o 2. Afbinden van de vv. testiculares
Gevaar: secundaire varicocele!!
Varicocele vindt dus voornamelijk plaats bij
jongeren
Mocht een varicocele nou voor het eerst bij een pt. plaatsvinden op
latere leeftijd, moet je bedacht zijn op iets wat die zwelling
veroorzaakt bijv. een grote niertumor die op de v. renalis drukt,
die dan weer op de v. testiculares drukt en de zwelling veroorzaakt!!!
o Testis tumor
Pijnloze vergroting testis
, Verschil met de andere zwellingen: alleen deze zwelling zit in de testis alle
andere zwellingen zitten buiten de testis (hydrocele, spermatocele etc.)
Pijnlijke testis 10%
Gynaecomastie
Toevalsbevinding door partner 10%
Klachten door metastasen 10%
Testis carcinoom komt veel voor bij jonge mannen (35 jaar!!)
Risicofactoren testiscarcinoom
Niet-scrotale testis (dus niet goed ingedaald in scrotum)
Familiair
(Sub)infertiliteit
Eerdere testis tumor
Cannabis gebruik
Markers testiscarcinoom
LDH
α-FP
o Tumor die a-FP maakt is per definitie een non-seminoom
β-HCG
o Seminomen kunnen alleen b-HCG maken
Behandeling testis tumor
Orchiectomie – verwijdering van de testis (binnen 48 uur – omdat
testis tumor enorm snel groeiend is) + van tevoren semen
preservatie
Afhankelijk van stadium en risicofactoren: aansluitend
chemotherapie
Bij onvoldoende regressie metastases: retroperitoneale lymfeklier
dissectie en tweede lijn chemo
Overleving testis carcinoom vrij goed – 5-jaarsoverleving: circa 94%
- Samenvatting
o Scrotale afwijkingen
Epididymitis: langdurig AB geven want moet doordringen in de weefsels
Alle …celes (hydro, sperma, etc.): alleen bij klachten operatie
Zwelling in testis: testis carcinoom!!
Zwelling buiten de testis: benigne
Spoed: torsio testis / testis carcinoom
o Testis tumor
Vooral in leeftijd 20-35 jaar
Snelgroeiend!! Verdubbelingstijd 3-30 dagen
Snelheid bij inzetting behandeling belangrijk
Voorgeschiedenis: niet scrotale testis (dus onvoldoende ingedaald) geeft
groter risico
- Subfertiliteit
o Top 5 oorzaken van subfertiliteit
30% onverklaard (waaronder lichte en milde endometriose)
24% ovulatiestoornis
20% sterk verminderde kwaliteit van het sperma
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller famkew. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.96. You're not tied to anything after your purchase.
