Leesverslag: Sonny boy
Auteur: Annejet van der Zijl
Jaar: 2004
Genre: literaire non-fictie – een waargebeurd verhaal!
Een portret van een unieke liefde in een nauwgezet beeld van een voorbije tijd.
Achterkant boek:
In de herfst van 1928 ontmoeten Waldemar Nods (19 jaar) en Rika van der Lans (40 jaar) elkaar voor
het eerst. Een ontmoeting tussen 2 werelden: hij een jonge Surinaamse student en zij een oudere,
getrouwde vrouw met 4 kinderen. Als Rika zwanger wordt van haar zwarte kostganger is het
schandaal compleet. Het stel trotseert discriminatie en armoede en slaagt erin een gelukkig bestaan
op te bouwen met hun zoontje Waldy, Sonny boy. Ze beginnen een pension in Scheveningen. Dan
breekt de 2e wereldoorlog uit en besluiten ze joden in huis te nemen, met alle gevolgen van dien.
Lied (motto 1)
When there are gray skies
I don't mind gray skies
You make them blue Sonny Boy
Friends may forsake me
Let them all forsake me
You pull me trough Sonny Boy
You're sent from heaven
And I know your worth
You've made a heaven
For me right here on earth
And then the angels grew lonely
Took you cause they ‘re lonely
Now I'm lonely too, Sonny Boy
Rika en Waldemar gaven Waldy de bijnaam Sonny Boy, n.a.v. dit lied.
Motto 2
‘Wie iets van een bepaalde tijd wil begrijpen, moet biografieën lezen, en dan niet die van
staatslieden, maar de in aantal veel te schaarse biografieën van onbekende burgers’
Annejet van der Zijl heeft dit advies opgevolgd en een verhaal gemaakt rond de biografie van
onbekende figuren. Wel moet opgemerkt worden dat de figuren niet bijzonder waren, maar dat hun
levensverhaal wel erg bijzonder was.
Tijd
Het boek begint in de eerste jaren van de twintigste eeuw en eindigt ruim zestig jaar later. Het was in
deze tijd een schande om te scheiden iets wat Rika wel doet.
Het verhaal begint rond 1920 en eindigt na de bevrijding in 1945.
Plaats
Het verhaal speelt zich op verschillende plaatsen af, namelijk Suriname, Den Haag, Scheveningen,
concentratiekampen en de gevangenis.
,Hoofdpersonen
Rika Hagenaar-van der Lans
Dit is de hoofdpersoon van dit boek. Ze trouwt eerst als katholieke meid met de protestantse Willem.
Dit huwelijk loopt op de klippen. Rika is een uiterst zorgzame vrouw, die goed voor haar kinderen
zorgt en ook perfect voor de kostgangers in haar pensions. Ze is een tamelijk rebelse vrouw, omdat
ze gewaagde relaties aangaat en voor niets of niemand terugdeinst. Zelf de beruchte NSB’er Kaptein
kon niets uit haar krijgen, wat hem ook frustreerde. Ze houdt ontiegelijk veel van haar kinderen en
het is een van de zwaarste straffen die je haar kon geven, dat ze haar kinderen niet meer mocht zien.
Waldemar Nods
Komt uit een rijk Surinaams gezin. Is een van de weinig rijke negers in Suriname en wordt al bijna als
blanke aangezien. Hij gaat studeren in Nederland. Het valt hem toch wel tegen om in Nederland te
integreren: het klimaat, de mensen die hem als een exotisch wezen aankijken, enz. Hij raakt verliefd
op Rika en krijgt een kind. Hij is een erg hartstochtelijke zwemmer. Er wordt niet zo heel veel
aandacht aan hem besteed. Op de foto’s ziet hij er keurig uit, zoals hij ook was. Erg formeel en zich
houdende aan de etiquette. Niet echt een superman-figuur.
Waldy / Sonny Boy
Kind van de blanke Rika en de donkere Waldemar. Hoewel het boek naar hem vernoemd is, is het
niet de hoofdpersoon. Hij is een tamelijk avontuurlijk ventje, die erg tegen zijn vader opkijkt. Daarom
zwemt hij ook graag en houdt hij van de zee. Als hij ouder is en zijn ouders overleden zijn, heeft hij
het moeilijk met het verwerken van het verlies. Als hij hoort dat ook zijn vader is overleden, trekt hij
zijn scoutingkleren aan en loopt fluitend door de kamer. Typerend voor zijn karakter waarschijnlijk.
Hoofdstuk 9 heet koekoeksjong en gaat over Sonny Boy. Dit slaat op het feit dat hij van hot naar her
gesleept toen zijn ouders gearresteerd waren. Hij heeft bij verschillende familieleden ingewoond,
maar eigenlijk heeft er niemand zich echt goed over hem ontfermd.
Perspectief
Het verhaal is volledig vanuit een alwetend vertellersperspectief geschreven.
Thema
De schijfster heeft een beschrijving willen geven van een in de tijd voor en tijdens de Tweede
Wereldoorlog onmogelijke liefde tussen een zwarte man en een blanke vrouw.
Opbouw
De verteltijd is chronologisch.
Wel worden de levens van Rika en Waldemar om en om vertelt tot het moment dat hun levens
elkaar kruisen. Ook tijdens de oorlog wordt er om en om vertelt maar niet met enorme sprongen.
Genre
“Sonny Boy” behoort tot het genre van de non-fictionele roman
Hoofdstukken
De rivier, 1923
Het boek start in Suriname (Paramaribo) en vertelt over Waldemar. Hij is een zwemmer, 1 met de
rivier, kent alle stromingen en eb en vloed. Zijn moeder heeft een groot huis aan de Waterkant. Toen
hij 15 was zwom hij al 20 km vanaf Domburg naar huis, een marathontocht, voor alleen de sterkste
zwemmers. Deze Surinamerivier, de levensader van de stad, was stil maar levensgevaarlijk (eb en
vloed, veel stroming, heftig reagerend op de wind op het eiland, veel levens gekost). Voor jongens
heel aantrekkelijk vanwege het respect – de rivier aankunnen was de wereld veroveren.
, Waldemar komt uit een rijk gezin en heeft een klein zusje, prinses van het gezin, en een oudere
broer, branieschopper. Waldemar is een rustige wat teruggetrokken jongen. Als hij zwom trok hij alle
aandacht, de rivier en hij, een wonderlijk samenspel. Waldemar was niet bang voor de rivier.
Zwemmen was hem vertrouwd. Je deed het met je spieren maar ook met respect voor het water.
Het water spoelde alles van hem af, slag na slag, tot hij alleen zelf nog overbleef, zoon van Suriname,
groot geworden met de rivier. Zij droeg hem, het water was zijn vriend.
1. November in Holland
Dit hoofdstuk vertelt de geschiedenis van Rika.
18 september 1891 geboren in den Haag. Haar vader is een aardappelhandelaar. Rika heeft 4 zussen
en 3 broers. Het waren mooie meiden van der Lans, sterk aanwezig, ruzieden voortdurend en konden
niet zonder elkaar.
Rika groeit op in een groot katholiek gezin waar moeder de scepter voert, strak en streng, Zelf kwam
ze uit een familie met een dubieuze reputatie. Vandaar de strenge hand. Als jong meisje is ze intens
gelovig en wil ze alles doen wat haar ouders en de kerk voorschrijven.
Rika is de oudste dochter en voorbestemd om haar moeder te assisteren in het gezin, maar ze is hier
niet voor geknipt. Ze gaat teveel op in verhalen, was rusteloos, emotioneel en te onafhankelijk dan
gebruikelijk voor meisjes in die tijd.
Willem Hagenaar was met 1 blik op haar smoorverliefd op Rika. Willem kwam uit een protestants
nest. Beide families wilden niet dat ze daarom met elkaar om gingen. Ze bleven elkaar in het geheim
ontmoeten en daarom stuurde moeder van der Lans Rika met 17 jaar naar een katholieke kostschool
in Moerdijk. Rika schreef brave brieven naar huis en had het niet meer over Willem, maar de
scheiding deed de liefde opbloeien.
Willem haalde zijn technische diploma en in 1911 werd hij toegelaten tot de dienst van
Rijkswaterstaat, een bloeiende belangrijke baan in die tijd van industrialisatie, essentieel voor
Hollands welvaart in die tijd. Een baan met aanzien en een zeer goed salaris in die tijd.
Op zijn fiets racete hij naar Moerdijk en nam Rika mee en een dag later melden ze zich pas in den
Haag. Rika was geschaakt en er zat niets anders op dan hen te laten trouwen. Echte liefde had
overwonnen, net als in de verhalen die Rika las. Op hun huwelijksdag laat Rika recalcitrant de koets
langs het ouderlijk huis rijden om zich toch te tonen aan haar gezin, ondanks dat haar ouders hadden
geweigerd het huwelijk bij te wonen, in een witte jurk (wat niet passend was volgens moeder).
Ze vestigden zich in Apeldoorn.
In 1915 wordt hun oudste zoon Wim geboren. 1917, dochter Lambertina (naar haar moeder als
goedmakertje). Inmiddels waren de verhoudingen goed gemaakt en genoten opa en oma van hun
kleinkinderen.
Na de geboorte van Berta worden ze overgeplaatst naar Den bosch, een sociale omgeving. Het
perfecte stel houdt van uitgaan, er mooi uitzien en dansen, nog steeds gepassioneerd verliefd. Ze
voelen zich thuis in brabant. In 1921 wordt hun zoon Jan geboren. 1924: ‘Carnavalsbaby’ Henk wordt
geboren.
