Hoofdstuk 3: Zintuigen
1. ALGEMEEN
1.1. ZINTUIGEN REAGEREN OP EEN PRIKKEL
• een prikkel = een plotse verandering van uitwendige toestand (mechanisch,
chemisch…)
o gewaarwording
o waarneming: bewustworden (komt in cortex en we doen er iets mee)
• twee soorten zintuigen
Interosensoren Exterosensoren
= somatosensoren = speciale zintuigen
= algemene zintuigen: detecteren info
over eigen lichaam
temperatuur, pijn, tastzin (aanraking, druk, visus, gehoor, smaak, reuk, evenwicht
trilling), proprioceptie (lichaamshouding)
cellen over hele lichaam verspreid gespecialiseerde organen
1.2. HOE WERKEN SENSOREN
• twee opties:
(a) prikkel wordt door afferent neuron rechtstreeks naar hersenen gevoerd
(b) prikkel komt eerst in receptorcel die gevoelig is voor specifieke prikkel
receptorcel scheidt vesikels uit
activatie afferent neuron
, • prikkel moet voldoende sterk zijn om AP te creëeren
o sterke prikkel frequentie AP stijgt
o vanaf bepaald niveau wordt prikkel doorgestuurd naar hersenen
1.3. EIGENSCHAPPEN VAN SENSOREN
• specificiteit: receptormembraan is gevoelig voor bepaalde prikkel
o adequate prikkel = prikkel waar receptormembraan gevoelig voor is heeft
laagste drempel
o valse prikkel heeft hogere drempel (vb: klop op oog lichtflits)
• adaptatie
o tonische receptoren (vb: pijnreceptoren)
▪ bij verandering veel AP
▪ daarna minder
o fasische receptoren (vb: geurreceptoren)
▪ detecteren enkel verandering
▪ daarna niets meer
o meestal combinatie van beiden (vb: temperatuur, tast)
o centrale inhibitie prikkeloverdracht: ter hoogte van thalamus kunnen we
regelen dat bepaalde prikkel niet meer naar cortex gaat
1.4. SENSIBELE BANEN: DORSALE KOLOM
• prikkel gaat naar hersenen in 3 stappen
o neuron van 1e orde: info vanuit hersenen naar CZS
via synaps met medulla oblongata (ruggenmerg)
o neuron van 2e orde: brengt info naar thalamus
(kruising)
o neuron van 3e orde: info naar hersenen
• tastzin, trilling, proprioceptie
• thalamus zit er altijd bij! filtert info zodat cortex niet
overprikkeld wordt
, • hersengebieden voor waarneming:
1.5. AANDACHT EN THALAMISCHE GATING
• sluis tussen onbewuste sobcorticale sensoriek en bewuste corticale perceptie
o associatieregio’s (lichtgroen hierboven) sturen welke info door mag
o thalamus stuurt relevante info naar cortex
• zorgt dat we ons op bepaalde zaken kunnen concentreren
2. TASTZIN EN PIJN
2.1. ALGEMENE WERKING
• pijnzintuigen zijn gevoelig voor
o extreme temperaturen
o mechanische beschadiging
o opgeloste chemicaliën (vb: afgegeven door beschadigde cellen)
• als cellen beschadigd zijn: vrijstelling van bradykinine en postaglandine
o worden waargenomen door vrije zenuwuiteinden
o afferente zenuw stuurt pijnsignaal naar hersenen
2.2. TWEE
SOORTEN
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller geneeskundeftpsychologie. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.25. You're not tied to anything after your purchase.
