Summary
Samenvatting Aardrijkskunde havo 5 Buitenland flex : endogene exogene processen
- Course
- Level
- Book
Volledige samenvatting per paragraaf, geschreven door een havo 4/5 docent.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
DocentAK
Reviews received
Content preview
Samenvatting havo 5 hoofdstuk 2: Aarde:docent: Dhr. Wentink
Aardrijkskunde Havo 5 Hoofdstuk 2
Aardrijkskunde hoofdstuk 2 paragraaf 2.1 platentektoniek
Enodgene processen: processen die door de energie in het binnenste v/d aarde o.a. aardbevingen,
vulkanen en plaatverschuivingen veroorzaken.
Exogene processen: processen die door de kracht v/d zon worden veroorzaakt : neerslag,
temperatuurverschillen, verwering, erosie en uiteindelijk sedimentatie.
De aarde bestaat uit 3 onderdelen en heeft van kern tot korst een afstand van ± 6400km.
1 kern is 3700km dik en bestaat uit 2 delen:
binnenkern: vaste vorm (door de druk) - temperatuur ± 5000 graden Celsius - bestaat grotendeels
uit nikkel-ijzer, ook radioactieve elementen -> produceren warmte. Heet ook wel asthenosfeer.
buitenkern: vloeibare vorm – temperatuur ± 2900 graden Celsius – vloeibaar nikkel-ijzer
2 mantel is 2900km dik en bestaat uit 2 delen:
Binnenmantel: vast gesteente (door de druk) ±3200C
Buitenmantel: zeer traag vloeibaar gesteente die wordt
verwarmd door de kern. Dit maakt het gesteente lichter
en laat het opstijgen in de richting van de
aardkorst. Beweging van de gesteente in de
mantel noemen we convectiestroming.
3 korst is ±100km dik en bestaat uit lichtere
gesteente dan de mantel en drijft op de
buitenmantel. De korst bestaat uit twee delen: de
oceanische korst (8km) is dunner dan de continentale
korst (40km) Deze beide korsten worden samen
ook wel de lithosfeer genoemd.
Continentale platen Oceanische platen
Dik (10-80 km) Dun (± 8 km)
Lichter Zwaarder (duikt onder de continentale plaat)
Meestal ouder Jong
Graniet gesteente Basalt gesteente
Door het verschil in diepte van de oceanische platen te
bepalen, maken we gebruik van satellieten. Zo kunnen
we het onderwatergebergte (of oceanische ruggen) +
diepe sleuven (diepzeetroggen) in kaart brengen. De
Marianentrog is tot op heden het diepst bekendste trog
en is zo’n 11km diep. Het Himalaya gebergte is 8,8km
hoog..Tussen de vs en europa ligt de mid oceanische
rug
De aardkorst is verdeeld in platen. De meeste aardplaten bestaan uit zowel continent als oceaanbodem. Er
zijn drie soorten bewegingen van aardkorstplaten:
1 convergente beweging: twee platen botsen tegen elkaar. De oceaanbodem botst tegen de continentale
korst > de zwaardere oceaankorst zakt daarbij schuin weg onder de continentale kortst in een diepe trog en
komt daardoor steeds dieper in de aardkorst. Dit heet Subductie.
2 divergente beweging: twee platen bewegen uit elkaar. Op plekken waar vloeibaar mantelgesteente tegen
de aardkorst drukt, kan de aardkorst breken. Dan stroomt er lava naar buiten. Als het stolt, ontstaat er
nieuwe oceaanbodem.
3 transforme beweging: twee platen bewegen langs elkaar, in tegenovergestelde richting.
, Kenmerken: ondiepe aardbevingen in een smalle zone langs de breuk of
een brede
wanneer meerdere breuken naast elkaar plaatsvinden.
Platentektoniek wordt veroorzaakt door convectiestroming in de aardmantel. Magma stroomt
naar de aardkorst, stoomt zijdelings weg, neemt stukken aardkorst mee, soms breekt de aardkorst
en stroomt het lava naar buiten. Zo ontstaan divergente breuken. Het lava stolt als basalt en ontstaat
nieuwe oceaanbodem. In zones met subductie duikt de oceaanbodem in de mantel en zo wordt de
oceaanbodem dus ‘gerecycled’.
De zwaarste aardbevingen ontstaan bij convergente en transforme bewegingen. Door de ruwheid wordt er
jarenlang kracht opgebouwd doordat gesteente min of meer klem blijft zitten. Dit komt dan in één keer vrij
in de vorm van een aardbeving. De exacte plek van een aardbeving in de aardkorst heet de haard
(hypocentrum). De plaats aan het aardoppervlak boven de haard, heet het epicentrum. Aardbevingen
verwoesten door trillingen en aardverschuivingen. Los verweringsmateriaal op hellingen (rotsblokken/
modder/ zand etc) komt dan in beweging naar beneden. Aardbevingen op de oceaanbodem zorgen voor
grote vloedgolven en/of tsunami’s.
De schaal van Richter meet de hoeveelheid energie die vrijkomt bij een aardbeving a.d.h.v. een seismograaf
(zie boek). De schaal wordt bepaald door hoogte van de uitslag in het seismogram ten opzichte van de
afstand tot het epicentrum (meting loopt van 0-10).
Aardrijkskunde hoofdstuk 2 paragraaf 2 VULKANISME en Aardbevingen
Vulkanen zijn er in allerlei soorten en maten (zie boek) 4 typen vulkanen van belang:
I: vulkanisme bij divergentie -> spleetvulkaan
IIa:vulkanisme bij convergentie -> stratovulkaan
IIb:vulkanisme bij convergentie -> caldera
III: hotspots / horsten en slenken-> schildvulkaan
Vulkanisme bij divergentie;spleetvulkaan:
• Divergentie -> ruimte tussen twee platen
• Magma ondervindt weinig weerstand -> rustige uitbarsting
• Meestal vlak + onderwater (Mid. Oceanische Rug)
• Alleen in IJsland aan de oppervlakte
• Effusief eruptietype (soort uitbarsting= rustig)
Vulkanisme bij convergentie; stratovulkaan:
• Subductie: deel plaat schuift weer mantel in en smelt
• Magma wordt gemengd met zeewater -> samenstelling magma verandert
• Magma wil omhoog door hoge temperatuur en hoge druk
• Komen gassen vrij > druk gaat omlaag > dikke lava komt naar buiten
• Hoe meer gassen des te explosiever de uitbarsting
• Vulkaan is opgebouwd uit lagen as en gestolde lava
• Vb. Cotopaxi in Ecuador (zie boek)
• Explosief eruptietype
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller DocentAK. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.77. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53068 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now