HOOFDSTUK 1: EEN HELIKOPTERBLIK
OP ONZE GEESTELIJKE
GEZONDHEIDSZORG.
1. DE GESCHIEDENIS VAN DE PSYCHIATRIE: EEN KORT OVERZICHT.
EERSTE PERIODE: PREHISTORIE TOT DE OUDHEID.
Oorzaak van ziektes: geesten die men had beledigd.
Zorg voor zieke stamleden en personen die opvielen door hun raar gedrag vb. schedelboringen.
Tegen einde van oudheid: christelijke geïnspireerde levenshouding tegenover zieken en armen.
HIPPOCRATES (460-370 V. CHR.):
- Ziekte als oorzaak van onjuiste mengeling van vier belangrijkste lichaamsvochten: bloed, slijm, gele en
zwarte gal.
- Krankzinnigheid = hersenziekte.
- Behandeling: warme en koude baden, rust en dieet.
GALENUS VAN PERGAMON (130-200):
- Beschrijving van zenuwstelsel.
- Vier types mensen, naargelang de overheersing van een van de lichaamsvochten.
Overheersend lichaamsvocht Type Karakter/temperament
Bloed Sanguinisch Levendig en hartelijk
Slijm Flegmatisch Kalm en bedachtzaam
Gele gal Cholerisch Opvliegend
Zwarte gal Melancholisch Droefgeestig, angstig en
pessimistisch
TWEEDE PERIODE: 300-1600.
‘treurigheid’ en ‘melancholie’ (nu: depressie): slechte gedachte.
Mensen met een geestelijke stoornis: eigen positie in de gesloten agrarische maatschappij.
Verstedelijking: verminderde tolerantie t.a.v. afwijkend en zonderling gedrag opsluiting in dolhuizen.
Overheersend idee: geesteszieken zijn nutteloos en/of gevaarlijk.
1100: geesteszieken kregen meer recht op leven door opkomst van de Kerk.
Late middeleeuwen: medische en verzorgende handelingen van barbiers en chirurgijns versmolten tot één
beroep:
o Drankjes om te braken.
o Purgeermiddelen.
1
,o Aderlatingen.
o Kei- of steensnijdingen.
2
,DERDE PERIODE: 1600-1800.
Halverwege 17e eeuw: psychiatrische gezinsverpleging.
Tot 1750: vervolging, foltering, verbranding, verbanning.
Tweede helft 18e eeuw: geloof in bezetenheid en hekserij verdwijnt.
Krankzinnigen – dollen – gekken.
Interneringsgolf en gestichten met erbarmelijke leefomstandigheden.
Lage Landen: vrij, als ze niet gevaarlijk waren. gevaarlijke krankzinnigen: afgezonderd van de samenleving.
o Gesloten instellingen met strenge regels.
o Dolhuizen (vgl. slecht onderhouden gevangenissen) vb. Geraard de Duivelsteen.
RENÉ DESCARTES (1596-1650):
- Vader van de moderne filosofie.
- “Ik denk, dus ik ben.”, “Ik ben een denkend ding.”
- Onze geest (rede) moet onderscheiden worden van ons lichaam (natuur): cartesiaans dualisme.
- De wereld is een machine en het menselijk lichaam een mechanisch systeem dat waarnemingsimpulsen
doorgeeft aan de hersenen (basis voor de neuropsychologie).
VIERDE PERIODE: 19 E EEUW.
Belangrijke omwenteling door de Franse en industriële revolutie:
o Geesteszieken als lichamelijk zieke personen met recht op specifieke medische verzorging.
o Religie en psychiatrie werd niet meer aan elkaar gekoppeld.
o Kritiek op onmenselijke praktijken in dolhuizen.
Collocatiewet: regeling rond gedwongen opnames (van toepassing tot 1990)
Aliënist (nu: psychiater) = artsen die zich specialiseerden in de behandeling van psychiatrische patiënten.
Religieuze congregaties (door de kerk): ontwikkelen van initiatieven op het gebied zorg voor patiënten met een
psychiatrische aandoening.
o Voorbeelden: Zusters en Broeders van Liefde, de Zusters van de Barmhartige Jesu.
PHILIPPE PINEL (1745-1826):
- Pionier van de Franse psychiatrie.
- Einde aan technieken zoals purgeren, blaartrekken en aderlaten.
- Contact met patiënt staat centraal in therapie.
JOZEF GUISLAIN (1797-1860):
- Specialisatie in behandeling van geesteszieken.
- Humane behandeling van patiënten.
- Eerste gesticht volgens moderne concepten.
PETRUS-JOZEF TRIEST:
- Stichter van Zusters en Broeders van liefde.
3
, DOKTER SCHROEDER VAN DER KOLK (1797-1862):
- Verbetering van verpleging van geesteszieken (Nederland).
- Krankzinnigenwet: regeling rond opname, het ontslag en het toezicht door de staat op de zorg.
DOKTER EVERTS (1810-1883):
- Gesticht Meerenberg: lange tijd enige inrichting die zich specifiek richtte op psychiatrische gezondheidszorg.
o Werkplaatsen en moestuinen minimaatschappijtjes.
JOSEPH BREUER EN SIGMUND FREUD:
- Neurose is het gevolg van belevingen die verdrongen worden naar het onderbewuste.
- Basis voor psychoanalyse.
VIJFDE PERIODE: EERSTE HELFT VAN DE 20 E EEUW.
Belangrijk dilemma:
o Patiënten met psychiatrische aandoening kunnen terecht in steeds groter wordende instellingen in de
hoop dat ze spontaan zouden herstellen.
o Psychiaters beschikken over de mogelijkheden van psychoanalyse (= een behandeling die enkel haalbaar
was voor meer vermogende patiënten).
Bijdrage chirurgie:
o Verbreken van de verbinding van het voorhoofdgedeelte en de rest van de hersenen en het zenuwstelsel
gaf aanleiding tot grondige emotionele verandering (= door insnijding wordt het emotionele brein van de
hersenschors losgekoppeld).
o Geen echte doorbraak: beperkte resultaten en ethische kritiek.
1948: Psychiatrische instellingen worden de bevoegdheid van het ministerie van Volksgezondheid.
o Psychiatrische aandoening wordt niet langer gezien als een juridisch aan te pakken fenomeen.
o Patiënten krijgen recht op behandeling.
HANS BERGER:
- Ontdekking EEG = elektro-encefalogram = diagnosetoestel in de neurologie dat kijkt naar de elektrische
activiteit van de hersenen met als doel de elektrische activiteit van de hersenen te meten.
- Psychiatrische ziektebeelden zijn noch door functioneel, noch door beeldvormend onderzoek te
diagnosticeren.
ERIK THYS
- Psychogenocide: massamoord op psychiatrische patiënten tijdens WOII.
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller emmaooghe. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.09. You're not tied to anything after your purchase.