Het wat en hoe van mediation
H1. Wat is mediation
1.1 Mediation tussen andere vormen van conflictoplossing
Bij bovenpartijdige conflictoplossing valt de denken aan de rechter die een beslissing neemt in het
conflict op basis van het recht en de wet. De rechter is de neutrale derde die de knoop doorhakt.
Arbitrage en bindend advies zijn ook vormen van bovenpartijdige conflictoplossing. Bij arbitrage neemt
de arbiter na hoor en wederhoor een beslissing. Het voordeel van bovenpartijdige conflictoplossing is
dat er zeker een uitspraak komt in het geschil. Het nadeel is dat het conflict meestal eindigt met een
winnaar en een verliezer. Bij tussenpartijdige conflictoplossing zoeken partijen een neutrale derde om
hen te begeleiden bij het oplossen van hun conflict. Mediation is een voorbeeld van tussenpartijdige
conflictoplossing. Bij mediation begeleidt een neutrale derde de partijen met de bedoeling dat zij
hetgeen hen verdeeld houdt oplossen. De mediator draagt zelf geen oplossing aan, maar zorgt ervoor
dat partijen zelf oplossingen vinden waar zij achterstaan. Het voordeel hiervan is dat – indien de
mediation succesvol is – er enkel sprake is van winnaars. Ook pendelbemiddeling valt onder
tussenpartijdige conflictoplossingsmethoden. Pendelbemiddeling is de situatie waarbij een neutrale
bemiddelaar pendelt tussen de ene partij en de andere partij. De bemiddelaar probeert op deze wijze
tot een oplossing te komen.
1.2 Definitie van mediation
Mediation is een vorm van conflictoplossing, waarbij de partijen door een neutrale derde gefaciliteerd
worden zelf naar oplossingen te zoeken voor de kwesties die hen verdeeld houden. Het conflict is
geschikt voor mediation als er nog een mogelijkheid bestaat om er met elkaar uit te komen. Als
partijen niet bereid zijn zelf een inspanning te leveren voor het bereiken van een oplossing heeft
mediation geen zin.
1.3 Mate van escalatie
De escalatieladder van Glasl is een geschikt model om vast te stellen in welke mate een conflict is
geëscaleerd. In fase 1 zijn partijen over het algemeen in staat om zelf de problemen op te lossen. In
fase 2 verkondigen de partijen standpunten en luisteren ze niet meer naar elkaar. In deze fase hebben
partijen vaak een professionele derde nodig om hen te helpen het geschil op te lossen. In de laatste 3
fase zijn partijen zo ver uit elkaar gegroeid dat zij aan niets anders kunnen denken dan aan hun eigen
gelijk; ook als dit ten koste van de ander gaat.
1.4 Voordelen mediation
Partijen hebben er baat bij dat een conflict, dat tussen hun speelt op korte termijn wordt opgelost. Via
mediation kan er al binnen enkele weken duidelijkheid zijn. Conflicten, die niet worden opgelost,
kosten negatieve energie. Verder kan een voordeel zijn dat beide partijen voor de toekomst hun relatie
bestendigen en in staat zijn ontstane conflicten zelf te managen. De voordelen zijn:
- Tijdbesparend. - Snelheid bij totstandkoming oplossing. - Kostenbesparend.
- Win-win situatie. - Bestendiging relatie. -Toekomstgerichtheid.
- Geen publiciteit. - Duurzame en houdbare oplossingen.
1.5 Nadelen mediation
Een nadeel van mediation kan zijn dat partijen er niet samen uitkomen en alsnog de kwestie
voorleggen aan de rechter. Dat brengt vervolgens extra kosten met zich mee en bovendien duurt het
weer enkele maanden langer voordat de rechter een beslissing heeft genomen op de voorgelegde
kwestie. De nadelen zijn:
- Tijdsverlies. - Extra kosten. -Geen publiciteit. - Geen principiële uitspraken.
H2. Het mediationproces
2.1 De piramide
Voorbereiding Besluit tot mediation: uitleg + contract Quick scan: wat speelt er? Exploratie
Belangen Opties Tegengestelde belangen Slotovereenkomst.
2.2 De voorbereiding
In deze fase benaderen de partijen de mediator om een afspraak te maken of benadert de mediator
de partijen. In dit eerste contact is het van groot belang dat de mediator niet ingaat op de inhoud van
het geschil. De mediator kan opheldering verschaffen door zijn rol en positie duidelijk te maken en
door uitleg over het mediationproces. Partijen ontvangen zodra de eerste afspraak is gemaakt van de
1
, Minor Arbeidsrecht – Mediation
mediator een bevestiging van de afspraak, een mediationovereenkomst en een kopie van het nmi-
reglement.
2.3 Besluit tot mediation: de intake en de mediationovereenkomst
De intake is de eerste fase van het mediationproces. De mediation zorgt dat beide partijen op een
neutrale locatie ontvangen worden en hij heeft nagedacht over de wijze van ontvangst van partijen.
2.3.1 De mediationovereenkomst
De mediationovereenkomst is de overeenkomst waarbij de partijen en de mediator afspraken maken
waaraan iedereen zich houdt. De volgende aspecten van de overeenkomst zijn belangrijk om te
bespreken:
- Commitment: de mediator bespreekt of de partijen bereid zijn zich in te zetten om het conflict
op te lossen.
- De rol van de mediator: de mediator is procesbegeleider en heeft de regie in handen. Hij is
neutraal en onpartijdig.
- De vertrouwelijkheid en de geheimhouding.
- Mandaat: het is belangrijk dat de mediator checkt of de juiste personen aan tafel zitten.
- Vrijwilligheid: mediator en betrokkenen kunnen op elk gewenst moment afspreken de
mediation te beëindigen.
- Globale omschrijving van de kwestie: het is belangrijk eensgezindheid te hebben over het
onderwerp van mediation.
- Honorarium en kosten: het is gebruikelijk dat elke partij voor de helft bijdraagt aan de betaling
van de mediator. De partijen kunnen in feite afspreken over de betaling wat zij wensen, zolang
de mediator maar betaald wordt.
- Adviseurs: partijen kunnen zich laten bijstaan door adviseurs. In de eerste bijeenkomst
worden heldere afspraken gemaakt over de rol van de adviseurs in het mediationproces.
2.4 De Quick scan
De Quick scan is de fase waarbij de mediator onderzoekt welke kwesties er allemaal spelen voor
partijen. Hij maakt hierbij gebruik van de techniek van het pendelen. Hij pendelt als het ware van de
ene partij naar de andere partij en geeft ieder van de partijen afwisselend en even lang de beurt.
2.5 De exploratiefase
In deze fase nodigt de mediator partijen uit uitgebreid in te gaan op de diverse onderwerpen die in de
Quick scan naar voren zijn gekomen. Ook de emoties van partijen komen uitgebreid aan bod in deze
fase. Het is verstandig en noodzakelijk om aandacht aan de emoties te schenken om te voorkomen
dat er al aan oplossingen gedacht wordt, terwijl de boosheid, het verdriet of de woede en dergelijke
nog onvoldoende besproken is. Conflictijsberg: Onopgeloste kwesties uit het verleden Verborgen
verwachtingen Zelfperceptie Belangen, behoeften Emoties Persoonlijkheid | Kwesties.
2.6 De belangen
De mediator helpt partijen de belangen te verwoorden, die onder de standpunten schuilgaan. In veel
mediationzaken speelt de manier van communiceren een grote rol. Partijen blijken elkaar slecht te
verstaan. Met de diverse technieken en vaardigheden waarover de mediator beschikt probeert hij de
belangen van beide partijen helder te krijgen. Er zijn drie soorten belangen:
- Gemeenschappelijke belangen: belangen waarvoor partijen beiden een oplossing willen.
- Verenigbare belangen: verschillende belangen van partijen die naast elkaar kunnen bestaan.
- Tegengestelde belangen: belangen waarover partijen moeilijk of mogelijk geen
overeenstemming krijgen.
2.7 Kantel- en categorisatiefase
Deze fase vormt de verbindingsfase tussen enerzijds het onderzoek naar waar het de partijen
werkelijk omgaat en anderzijds de onderhandelingen over acceptabele oplossingen.
- Zijn de emoties voldoende aan bod geweest? Kunnen de emoties geparkeerd worden?
- Zijn alle belangen van de partijen bekend?
- Zijn de partijen met inachtneming van de belangen bereid naar oplossingen te zoeken?
2.8 Onderhandelen: opties genereren
Als partijen in staat zijn de emoties te parkeren en bereid zijn in elkaar schoenen te gaan staan komt
de mediation in de fase waarin partijen onderhandelingsbereid zijn. Voorwaarde hierbij is dat alle
2
, Minor Arbeidsrecht – Mediation
belangrijke kwesties besproken zijn. Het gaat partijen om het zo goed mogelijk verenigen van alle
belangen in de uitkomsten van de onderhandelingen. Het onderhandelen in mediationkwesties is
gebaseerd op de Harvard Methode. In deze methode zijn een aantal regels van belang:
- Scheid de mensen van het probleem.
- Richt op belangen en niet op posities.
- Zoek naar oplossingen in wederzijds belang.
- Hanteer objectieve criteria.
- Denk aan je “beste alternatief” (BAZO: beste alternatief zonder onderhandelen_).
2.9 De vaststellingsovereenkomst
Als partijen alle oplossingen hebben besproken en overeenstemming hebben bereikt over de diverse
zaken, maakt de mediator een vaststellingsovereenkomst. In de vaststellingsovereenkomst is voor
partijen terug te vinden wat ze hebben afgesproken. De mediator zorgt er voor dat de
overeengekomen resultaten worden getoetst op haalbaarheid ofwel door de mediator ofwel een derde.
2.10 De afronding
Afhankelijk van de mediator en de partijen kan er behoefte zijn de mediation met een ritueel te
beëindigen.
H3. Communicatie
3.1 Communicatie
Conflicten en communicatie zijn nauw verweven met elkaar. Deze verbondenheid is op drie niveaus
aan te wijzen:
- Conflicten vinden veelal hun oorsprong in communicatieproblemen.
- Communicatie is vaak een weerspiegeling van het conflict.
- Communicatie is het instrument bij uitstek als het gaat om conflictmanagement.
3.2 Communicatiepatroon
Conflicten vinden vaak hun oorsprong in communicatie. Simpel gezegd verloopt communicatie via het
volgende patroon: iemand (zender) geeft een boodschap aan een ander (ontvanger). Die boodschap
verloopt via een bepaald kanaal; dit kan mondeling, schriftelijk, non-verbaal of anderszins zijn. De
ontvanger decodeert de boodschap en voegt aan de feitelijke boodschap zijn eigen interpretatie toe.
Vervolgens reageert de ontvanger naar de zender en daarmee worden de rollen gewisseld. Het mag
duidelijk zijn dat miscommunicatie kan ontstaan doordat de interpretaties van de ontvanger afwijken
van de boodschap en bedoeling van de zender. De interpretaties worden beïnvloed door:
- De relatie tussen zender en ontvanger.
- De omgeving waarin de boodschap wordt afgegeven.
- De wijze waarop de boodschap wordt afgegeven.
- De wijze waarop de ontvanger in het leven staat.
- Het moment waarop de ontvanger de boodschap ontvangt.
Naarmate een conflict zich ontwikkelt, wordt de boodschap van de zender steeds onbelangrijker terwijl
de eigen interpretaties, gevoelens, overtuigingen die aan de boodschap worden verbonden, de
overhand nemen.
3.3 Verbale en non-verbale communicatie
De non-verbale communicatie bestaat uit lichaamstaal en stemtaal. Met stemtaal wordt het gebruik
van de stem bedoeld. De verbale communicatie gaat over de woorden. In mediation doet de mediator
er goed aan de non-verbale communicatie te benoemen.
3.4 De vier aspecten van communicatie
Elke communicatieve boodschap of uitspraak kent vier aspecten: een inhoudelijk, een expressief, een
relationeel en een appellerend aspect.
3.4.1 Het inhoudelijke aspect
Het inhoudelijke aspect gaat over de zaak.
3.4.2 Het expressieve aspect
Door middel van expressie laten mensen iets van zichzelf zien. Een gemoedstoestand is zichtbaar in
de non-verbale communicatie.
3.4.3 Het relationele aspect
3
, Minor Arbeidsrecht – Mediation
Uit de verbale en non-verbale communicatie is af te leiden hoe partijen naar de ander kijken.
3.4.4 Het appellerende aspect
Met het appellerende aspect van communicatie maakt een partij duidelijk wat hij van de ander wil.
3.4.5 Samenspel van de vier aspecten
De communicatie tussen partijen verloopt langs een parallelproces. De vier aspecten van
communicatie beïnvloeden elkaar en hebben veelal een versterkend effect. Partijen richten zich in hun
onderlinge communicatie op het inhoudelijke aspect. In een conflict willen partijen hun kwetsbaarheid
over het algemeen niet laten zien. Het expressieve element van de communicatie werkt echter wel
degelijk door in de wijze waarop er over de inhoud gesproken wordt. Het relationele aspect van de
communicatie wordt door de partijen zelf vaak uit het oog verloren want zij voelen helemaal geen
relatie tot elkaar. Het appellerende aspect gaat om datgene wat je van de ander wenst. Als de
verhoudingen verstoord zijn, vertaalt de wens zich vaak in een eis.
3.5.1 Emoties
In een conflict zijn emoties erg bepalend. Het is aan de mediator om de emoties te herkennen, te
benoemen en in banen te leiden. Als emoties worden herkend en benoemd, leidt dit tot een gevoel
van erkenning bij degene die geëmotioneerd is. Het is van groot belang dat de mediator nagaat of de
emoties die hij meent te herkennen ook daadwerkelijk een rol spelen.
3.5.2 Ruziepatronen
In de communicatie is te horen in hoeverre het conflict is geëscaleerd. MacGillavry is van mening dat
dwang- en terugtrekgedrag vooral voorkomt als zich in een (overwegend) taakgerichte relatie een
conflict voortdoet. De een wordt dwingend en de ander trekt zich terug. Naarmate de een zich meer
terugtrekt, wordt de ander nog dwingender. Symmetrische escalatie (gelijkopgaande escalatie) komt
vooral voor in een relatie die op autonomie is gebaseerd. Partijen die een overlegrelatie met elkaar
hebben, zijn geneigd tot zeer veel overleg over vrijwel alles. Tijdens een conflict kenmerkt het
ruziepatroon zich ook door overleg maar dan in de ruziënde sfeer. Partijen struikelen daarbij over de
interpunctie.
3.6 De communicatiemuur
De communicatiemuur laat zien dat voortdurende controle over en weer voorkomt dat partijen in een
conflict verzeild raken. Bedoeld # gezegd, gezegd # gehoord, gehoord # begrepen, #begrepen #
akkoord, akkoord # gedaan.
3.7 De communicatie als instrument om het conflict in banen te leiden
Als conflicten zich niet vanzelf oplossen en toch een oplossing nodig hebben, is het noodzakelijk om
erover te praten. De vastgelopen communicatie moet weer op gang worden gebracht en dat gebeurt
bij uitstek door het relationele aspect centraal te stellen. Effectieve communicatie gaat over de kern
van de zaak. De kern van de zaak wordt in een conflict gevormd door de belangen van de partijen.
Het is mogelijk dat partijen zich niet bewust zijn van hun eigen belangen. Het kan ook zijn dat partijen
zich niet bewust zijn van hun eigen belangen. Het kan ook zijn dat partijen het niet aandurven om hun
belangen op tafel te leggen omdat belangen veelal verbonden zijn met kwetsbaarheden. In een
conflict is effectieve communicatie verbonden met oplossingsgerichtheid. Oplossingsgerichte
communicatie verwijst naar de toekomst. Vaak zitten partijen vast in hun gezamenlijke verleden,
waarin ook het conflict is ontstaan. Het is de taak van de mediator om de partijen vooruit te laten
blikken.
H4. Mediationvaardigheden en mediationtechnieken
4.1 Luisteren
Actief luisteren impliceert dat de ander zich uitgenodigd voelt zijn verhaal te vertellen. Actief luisteren
vraagt om oor voor de verbale en om oog voor de non-verbale communicatie. Betrokkenheid,
interesse en nieuwsgierigheid zijn voorwaarden voor actief luisteren.
4.2 Vragen stellen
Vragen maken de ander belangrijk en daarmee wordt nog eens verduidelijkt, dat het tijdens de
mediation om de partijen gaat en niet om de mediator. Een vraag kan aanzetten tot nadenken en tot
reflectie over het eigen handelen en dat van een ander.
4.2.1 Open en gesloten vragen
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller meganreitsma. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.25. You're not tied to anything after your purchase.