Samenvatting recht Hoofdstuk 1
Waarom is er recht?
Om te voorkomen dat er conflicten ontstaan. Het gaat om rechten en plichten van individuen en de overheid, deze rechten en
plichten komen voort uit normen en waarden die algemeen gelden in de maatschappij. Door dit in zogenoemde rechtsregels
vast te leggen, met de wijze waarop die regels gehandhaafd worden, krijgt het recht vorm.
Het recht brengt een doelmatige ordening aan de samenleving.
Spelregels voor gedragingen tussen individuen onderling en voor het handelen door de overheid.
Stuurt individuele gedrag van burgers.
Rechtvaardigheid is geen synoniem van recht, het recht is in beginsel wel gericht op rechtvaardigheid.
De samenleving verandert en daarmee ook de inhoud van het recht, maar de vindplaatsen van het recht, rechtsbronnen, zijn
nog steeds hetzelfde:
Wet- en regelgeving
Jurisprudentie
Gewoonte
Verdragen
Wetten bevatten rechtsregels die zijn vastgesteld door de overheid.
Overheid: centrale volksvertegenwoordiging bestaande uit eerste en tweede kamer (Staten- Generaal).
Een wet komt tot stand als de regering en de Staten-Generaal met een wetsvoorstel instemmen. Alleen wetten die afkomstig
zijn van de hoogste wetgever worden met wet aangeduid. De bepalingen in deze wetten zijn allemaal genummerd en worden
wetsartikelen genoemd. Een wetsartikel kan bestaan uit meerdere leden.
Een wettenbundel is een verzameling officiële wetboeken die door een uitgever zijn geselecteerd en samen in een boek
zijn opgenomen.
De hoogste wet in Nederland is de Grondwet.
In lagere regelgeving komt het woord wet niet voor.
Een regeling die afkomstig is van de regering (dus zonder betrokkenheid van de SG) is een Koninklijk Besluit.
Er zijn KB’s die geen regels bevatten, als ze wel regels bevatten heet het Algemene maatregel van bestuur.
Een regeling afkomstig van een minister heet een ministeriële regeling.
Een regeling van de Provinciale Staten of van de gemeenteraad wordt een verordening genoemd.
De EU geeft een deel van haar regelgevende bevoegdheden overgedragen aan organen van de EU. Deze
gemeenschapsverordening en -richtlijnen zijn hoger dan de Nederlandse grondwet. Tot de wet behoren dus de wetten en
lagere regelgeving in Nederland, en de hogere regelgeving van de EU.
Jurisprudentie ontstaat doordat algemene regels in diverse wetten en overige regelgeving moeten worden toegepast in
individuele situaties, omdat die vaak heel verschillend zijn.
Het is de taak van de rechter om uit te maken hoe de regels zijn bedoeld, afhankelijk van de soort zaak of het
niveau waarop er recht wordt gesproken heet zo’n uitspraak vonnis, uitspraak of arrest.
Een uitspraak van de Hoge Raad der Nederlanden (hoogste rechter) heet een arrest.
Omdat in de rechtspraak nieuw recht wordt gevormd door de rechters wordt jurisprudentie ook wel rechtersrecht genoemd.
Als de antwoorden niet duidelijk in de wet- en regelgeving te vinden zijn, zullen deze dus in de jurisprudentie moeten worden
gevonden.
De regels van gewoonterecht zijn niet ergens beschreven maar ontstaan in de loop van de tijd door
het gebruik ervan in algemene kring. Regels van gewoonterecht komen maar weinig voor. Een gewoonte die in strijd is met
het recht valt niet onder het gewoonterecht.
Verdragen zijn afspraken tussen twee of meer staten die op schrift zijn gesteld en die gelden in de staten die partij zijn bij het
verdrag. Hiervoor moeten de staten dit verdrag wel hebben geratificeerd: zich ermee akkoord hebben verklaard.
Verdragsregels staan boven de rechtsregels die in Nederland zijn gemaakt. Veel bepalingen in verdragen hebben directe
werking, iedereen kan zich daar direct op beroepen ook als deze niet zijn opgenomen in wetten of lagere regelgeving.
Sommige rechtsregels leggen aan individuen of partijen die een juridische relatie/ rechtsbetrekking met elkaar hebben,
dwingend bepaalde rechten of plichten op. Dit zijn regels van dwingend recht waarvan niet afgeweken mag worden. Andere
rechtsregels geven partijen de mogelijkheid om zelf dingen te regelen; semidwingend recht.
Aanvullend recht zijn regels die alleen gelden als er specifieke regels ontbreken. Semidwingend en aanvullend recht komen
vooral voor bij rechtsregels die betrekking hebben op het sluiten van een overeenkomst. Het uitgangspunt in het
overeenkomstenrecht is dat partijen de inhoud van een overeenkomst zelf mogen bepalen. De wet legt dan een paar rechten
en plichten op aan partijen en vult aan als afspraken ontbreken.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Kellietje1009. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.74. You're not tied to anything after your purchase.