Summary
Samenvatting biologie erfelijkheidsleer
- Course
- Institution
Samenvatting van 41 pagina's voor het vak Biologie aan de VIVES (/)
[Show more]
Seller
Followloademuzere
Content preview
BiologieHoofdstuk 1 de erfelijke code
1.1 inleiding
De mens ontstaat uit 1 cel, namelijk de door de zaadcel bevruchte
eicel: de zygote
De zygote zal zich vermenigvuldigen en uitgroeien tot een embryo,
een foetus, een baby en uiteindelijk tot een volwassen man of vrouw
Het vermenigvuldigen van cellen gebeurt door verschillende
celdelingen
In de eerste dagen van de embryonale ontwikkeling zijn de
gevormde cellen allemaal gelijk
Bij de latere delingen krijgen de cellen geleidelijk aan een specifieke
vorm en functie
Enkele voorbeelden van celtypes
Functie zenuwcel:
o Informatie doorgeven
De vorm van de zenuwcel ondersteunt deze functie: met de myeline
rond het axon en de vele vertakkingen in de synapsen kan de
zenuwcel snel en efficiënt informatie doorgeven naar verschillende
plaatsen
Stamcellen
, Stamcel = een cel die zichzelf kan delen en daarnaast nog in staat is
om uit te groeien (te differentiëren) tot één of meer gespecialiseerde
celtypes
De zygote, net als de pre-embryonale cellen die ontstaan uit de
eerste delingen van de zygote (eerste delingen: klievingsdelingen),
zijn stamcellen. Het zijn totipotente stamcellen
Totipotent = dat de cellen de mogelijkheid bezitten om alle soorten
cellen van het organisme aan te maken (dus zowel een hartcel, als
zenuwcel als levercel als…)
Pluripotente stamcellen kunnen ook heel wat verschillende, maar
niet alle cellen van een levend organisme aanmaken
Nog lager liggen de multipotente cellen die slechts een beperkt
assortiment van cellen kunnen produceren
Stamcellen doneren kan via een donatie van navelstrengbloed bij de
(gewone) bevalling
o Het bloed in de navelstreng en de moederkoek (placenta) is
rijk aan bloedstamcellen. Navelstrengbloed doneren is volledig
veilig en pijnloos voor zowel de mama als de baby
Stamcellen worden bijvoorbeeld gebruikt bij patiënten met leukemie
(leukemie = de verzamelnaam voor verschillende soorten
beenmergkanker)
In het beenmerg worden nieuwe bloedcellen aangemaakt, zowel
rode als witte bloedcellen en bloedplaatjes
Bij leukemie is de aanmaak van bloedcellen verstoord: er ontstaan
te veel witte bloedcellen maar ze zijn niet rijp
Een patiënt met leukemie kan geholpen worden door een
stamceltransplantatie. Een stamceltransplantatie is alleen maar
veilig als het weefseltype van de donor en de ontvangen zoveel
mogelijk overeenkomen
In de weken na de toediening van de stamcellen is de patiënt
bijzonder kwetsbaar. Rode bloedcellen en bloedplaatjes moeten dan
via transfusies worden toegediend
Elke mens is dus opgebouwd uit een grote hoeveelheid cellen. De
cellen zijn de basis-bouwstenen van ons organisme. In elk van de
cellen zit ons erfelijk materiaal opgeslagen
1.2 de cel
1
, Hoewel de cellen van verschillende weefsels vaak een eigen,
specifieke vorm hebben, zijn er veel gemeenschappelijke onderdelen
te herkennen
Organellen
1. Celkernlichaampje (of nucleolus)
2. Celkern (of nucleus)
3. Ribosomen
4. Blaasje
5. Ruw endoplasmatisch reticulum
6. Golgi-apparaat
7. Microtubule
8. Glad endoplasmatisch reticulum
9. Mitochondriën
10. Peroxisoom
11. Cytoplasma
12. Lysosoom
13. Centriolen
1.2.1 het celmembraan en het kernmembraan
Het celmembraan of de celwand is het ultradun vliesje dat alle delen
van de cel samenhoudt
Kernmembraan= gelijkaardig vliesje rond de celkern
Stoffenuitwisseling door de membranen is mogelijk
1.2.2 het cytoplasma of celsap
Het cytoplasma is een geleiachtige vloeistof die voor het grootste
gedeelte uit water bestaat, maar ook uit eiwitten, suikers, vetten en
mineralen
De kleine orgaantjes, de organellen, van binnen de cel ‘drijven’ rond
in dit cytoplasma
1.2.3 de mitochondriën
Dit zijn de energiecentrales van de cel, ze leveren energie voor de
cel
2
, Cellen die veel energie verbruiken, hebben veel mitochondriën
(hierin zit ook klein stukje erfelijk materiaal, het mitochondriaal DNA)
1.2.4 ribosomen
De ribosomen spelen een belangrijke rol bij het omzetten van de
erfelijke code, het DNA, naar lichaamseigenschappen
Ribosomen bestaan er eigenlijk uit twee delen die op bepaalde
momenten van elkaar kunnen loskomen om stroken erfelijk
materiaal door te laten en af te lezen
1.2.5 de centriolen
Deze zijn belangrijk bij celdeling
1.2.6 de celkern
Dit neemt een derde van de cel in beslag
Microscopisch ziet men een aantal fijnkorrelige, donkere vlekken =
kernkleurstof of chromatine
De fijne chromatinedraadjes zijn de eigenlijke dragers van het
erfelijk materiaal (chromatine = DNA, opgerold 8 cm!)
1.3 ons erfelijke materiaal
We kennen het erfelijk materiaal vooral onder de vorm van
chromosomen en minder onder de vorm van chromatine
Chromosomen zijn de gekleurde lichaampjes die in de celkern
zichtbaar worden, net voor de cel gaat delen
Chromatine is een onontwarbaar kluwen, waarin de 46
chromosomen onmogelijk te herkennen zijn
De vorm van het erfelijk materiaal in de celkern verandert volledig
als de cel zich voorbereidt om te delen
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller loademuzere. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.96. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
52510 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now