Summary
Samenvatting gezondheidspromotie
- Course
- Institution
Samenvatting van 42 pagina's voor het vak gezondheidspromotie aan de HoWest
[Show more]
Seller
Follow
em03
Content preview
Situering en begripsafbakeningSituering
Er bestaan veel misverstanden over het begrip, dit komt door de onduidelijkheid over de inhoud
van het begrip. De verleiding is dan ook groot bij gezondheidswerkers of
beleidsverantwoordelijken om een eigen invulling te geven aan het begrip.
Ontstaan
Gezondheidspromotie is een begrip dat omstreeks het midden van de jaren 1970 ingang vond in
volksgezondheidskringen, vanuit volgende vaststellingen:
• Chronische niet-overdraagbare ziekten
bv. hart- en vaataandoeningen, kanker, ongevallen, verslaving en psychische problemen
• ‘Beschavingsziekten/welvaartsziekten’
afhankelijk van leefgewoonten en factoren in de sociale en fysische omgeving. het <->
tot besmettelijke ziekten en kindersterfte.
Om de gezondheidstoestand te bevorderen zette men interventies op, door middel van
gezondheidsvoorlichting. Dit is het informeren van mensen over wat ze moeten doen om ziekten
te voorkomen en zich dus gezonder te gedragen. Maar dit bracht weinig verandering.
Men zag in dat educatieve interventies veel effectiever zijn als ze gebaseerd zijn op
gedragswetenschappelijke inzichten en modellen. En dat de effectiviteit nog versterkt wordt als ze
gecombineerd worden met omgevingsgerichte strategieën. Zo ontstond de gezondheidspromotie.
Doelen, middelen en begrippen
Gezondheidspromotie verwierf formeel bestaansrecht door de publicatie van het Ottawa Charter
for Health Promotion door de WHO in 1986.
Het Ottawa Charter vormt het basisdocument voor gezondheidspromotie. Via
gezondheidspromotie tracht men een antwoord te geven op de specifieke gezondheidsproblemen
van landen met een hoog welvaartsniveau.
Het Ottawa Charter definieert gezondheidspromotie als:
“Het proces waardoor individuen en gemeenschappen in staat gesteld worden om meer
controle te verwerven over de determinanten van hun gezondheid en om deze zo te
verbeteren.”
Gezondheid is hierbij geen doel op zich, maar een middel dat individuen moet helpen om hun
mogelijkheden te realiseren. Het bevorderen van gezondheid is volgens het Ottawa Charter in
essentie een emancipatorisch proces. Eerder dan aan de gezondheid op zich te sleutelen, moeten
de nodige voorwaarden gecreëerd worden opdat mensen zelf meer controle zouden verwerven
over hun gezondheid.
Gezondheidspromotie laat zich het best begrijpen als:
“Een multidisciplinair veld dat een onderdeel vormt van de preventieve gezondheidszorg en
dat zich tot doel stelt de gezondheid van individuen of gemeenschappen te bevorderen als
middel tot hun zelfontplooiing.”
6 principes van gezondheidspromotie
Hollistsich
Een bio- psycho-sociaal perspectief innemen. Hierbij wordt aandacht besteed aan de persoon in
zijn of haar psychologische, sociale, economische en maatschappelijke context.
,Multi-disciplinair
Om gefundeerde acties op te zetten, bouwt men voort op inzichten uit verschillende
wetenschappen: medische wetenschappen, sociologie, psychologie, communicatie-
wetenschappen, managementwetenschappen...
Gezondheid is dan ook de verantwoordelijkheid van verschillende sectoren in de maatschappij.
Gezondheidspromotie vereist dan ook een gecoördineerde actie van verschillende betrokkenen.
Participatief
Gezondheidspromotie stuurt aan op een actieve betrokkenheid van de bevolking. Het is de
verantwoordelijkheid van de hele samenleving. Dat betekent dat gezondheidswerkers geen
diensten moeten verstrekken AAN de bevolking, maar dat ze moeten samenwerken MET de
bevolking
Emancipatorisch
Mensen zelf in staat te stellen om hun gezondheid in handen te nemen. Gezondheidspromotie
beoogt duurzame veranderingen in structuren, capaciteiten en mogelijkheden van mensen en
organisaties, opdat zij zelf beter zouden kunnen instaan voor hun gezondheid.
Rechtvaardig
Solidariteit en gelijkheid zijn centrale waarden. Belangrijk is het wegwerken van
gezondheidsverschillen tussen groepen en het creëren van gelijke kansen voor iedereen.
Evidence-based
Op een wetenschappelijke manier, acties zijn wetenschappelijk onderbouwd omwille van
kwaliteit.
Actieterreinen
Het Ottowa Charter defineert 5 actieterreinen.
Ontwikkelen van persoonlijke kennis, waarden en vaardigheden
Het bevorderen van een gezonde levensstijl impliceert het ontwikkelen van persoonlijke kennis,
waarden en vaardigheden van individuen. Kennis over de oorzaken en determinanten van
gezondheid, een goed inzicht in de eigen mogelijkheden om gedrag te stellen, en het beschikken
over de aangepaste vaardigheden vormen immers de basis voor het maken van gezonde keuzes. In
die zin passen ook mediacampagnes en activiteiten voor gezondheidsvoorlichting en -opvoeding
(GVO) in de gezondheidspromotiebenadering. Beide zijn echter geen synoniemen.
Creeëren van een ondersteunende omgeving
Verwijst naar de bijdrage van de sociale, economische, ecologische en culturele context aan de
gezondheid. Zowel lokale en nationale overheden als producenten van goederen en diensten
hebben hierin een verantwoordelijkheid op te nemen. Ze kunnen maatregelen treffen om gezonde
keuzes voor de hand liggend te maken en drempels voor ongezonde keuzes te verhogen.
Versterken van gemeenschapsactiviteiten
In de gemeenschap zijn menselijke en materiële hulpbronnen aanwezig, die ingeschakeld kunnen
worden om mensen hun gezondheid te laten verbeteren. Gezondheidspromotie houdt dan in dat
bestaande netwerken en groepen (o.a. buurtwerking, zelfhulpgroepen, vrijwilligersorganisaties, ...)
geïdentificeerd worden en bij acties voor gezondheidspromotie betrokken worden.
,Gezond (overheids)beleid
Een gezond overheidsbeleid is een beleid dat op nationaal, regionaal en lokaal niveau mee zorg
draagt voor de gezondheid van de burgers. Dit veronderstelt een goede samenwerking en
coördinatie tussen de verschillende beleidssectoren. Ook de politieke wil om bij
beleidsbeslissingen rekening te houden met de effecten op de gezondheid van de burgers.
Heroriënteren gezondheidsvoorzieningen
Verwijst naar de plaats en de rol van de gezondheidsvoorzieningen. Een belangrijke rol weggelegd
voor de professionele gezondheidszorgverstrekkers. Hun rol moet geheroriënteerd worden in de
richting van het promoten van gezondheid, in plaats van het louter verstrekken van (medische)
zorgen. Dit veronderstelt dat de professionals binnen de gezondheidssector nieuwe vaardigheden
verwerven, en meer samenwerken met andere disciplines en andere sectoren. Daarnaast is het
belangrijk dat de toegang tot de gezondheidsdiensten voor alle mensen verzekerd wordt en zo
laagdrempelig mogelijk is.
Benaderingen
3 manieren van aanpak/benaderingen/methodes
1. In staat stellen (to enable):
Creëren van mogelijkheden
2. Bepleiten (to advocate):
Individuele en sociale actie gericht op het uitwerken van een beleidskader of
organisatorisch klimaat dat keuzes bevordert, bestaande voorschriften aanpast of de
naleving ervan controleert.
3. Bemiddelen (to mediate): Communicatie tot stand brengen waardoor de verschillende
gemeenschappen en maatschappelijke met elkaar tot verzoening gebracht worden.
Het logo van gezondheidspromotie, dat sinds het
Ottawa Charter gebruikt wordt door de WHO.
De 5 actieterreinen en de 3 benaderingen van
gezondheidspromotie worden samen voorgesteld. Uit
het logo komt duidelijk naar voor dat
gezondheidspromotie pas doeltreffend kan zijn
wanneer een veelomvattende benadering gebruikt
wordt. Dit is een benadering waarbij de verschillende
actieterreinen en methodes op een geïntegreerde en
samenhangende manier gecombineerd worden.
Begripsafbakening
Gezondheidspromotie betekent letterlijk het promoten van gezondheid. De term ‘promoten’ mag
niet geïnterpreteerd worden als ‘reclame maken voor’. Het gaat over ervoor zorgen dat mensen
hun gezondheid zelf beter in de hand krijgen, en zich gezonder willen en kunnen gedragen.
Gezondheidspromotie gaat dus over het ‘bevorderen, beter maken’ van gezondheid.
, Naast gezondheidspromotie bestaat er ook gezondheidsvoorlichting en -opvoeding (GVO - ook
wel gezondheidseducatie genoemd), ziektepreventie en sociale marketing. Hoewel deze
begrippen soms door elkaar gebruikt worden, zijn er wel degelijk fundamentele verschillen.
Gezondheidseducatie
“Het aanbrengen van kennis en waarden met betrekking tot gezondheid en
gezondheidsgerelateerd gedrag en het aanleren van relevante vaardigheden wordt
doorgaans aangeduid als gezondheidseducatie of gezondheidsvoorlichting en -opvoeding
(GVO).”
Gezondheidseducatie speelt maw in op de relatie tussen gezondheid en het individueel menselijk
gedrag, waarbij men ook nagaat wat de factoren zijn die dit leefstijlgedrag beïnvloeden. Daarnaast
is gezondheidseducatie erop gericht gedrag te veranderen dat de gezondheid beïnvloedt.
Bijvoorbeeld:
• probleem: tandcariës
• individueel gedrag: snoepgedrag
• relevante factoren: beloning, consumptie
In eerste instantie deed men aan gezondheidsvoorlichting of gezondheidseducatie. Er werd
informatie gegeven over wat al dan niet gezond is.
Intussen heeft men gezien dat mensen niet steeds rationeel kiezen voor het meest ‘gezonde’
gedrag. Effectieve gedragsverandering beoog je door op andere individuele factoren dan kennis te
richten.
In de hedendaagse GVO ligt de nadruk niet meer op louter kennisoverdracht. Wel op het
aanwenden van methoden die mensen doelbewust motiveren tot het (blijven) stellen van
gezonder gedrag en op het aanleren van vaardigheden om deze kennis in de praktijk te brengen.
Een beperking blijft dat deze benadering zich beperkt tot het beïnvloeden van de ‘bewuste’ keuze
voor gezond of ongezond gedrag. Strikt genomen zijn gezondheidseducatieve interventies immers
niet gericht op het beïnvloeden van het gedrag zelf, maar op de gedragsintentie.
De invloed van factoren op gedrag verloopt voor een groot deel onbewust.
Naast gezondheidseducatie of (GVO) zijn ook meer structurele en beleidsmatige
interventiestrategieën aangewezen. En dat is kenmerkend voor gezondheidspromotie.
GVO: gericht op het aanbieden van voldoende kennis en vaardigheden om gezonde keuzes te
maken,
Gezondheidspromotie: doel ervoor te zorgen dat de gezonde keuzes de meest voor de hand
liggende zijn.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller em03. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $11.27. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
52510 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now