Samenvatting van alle verplichte hoofdstukken (1,2,3 en 6) van de cursus motorische ontwikkeling.
cursusjaar . pedagogische wetenschappen, Radboud universiteit.
boek: motorische ontwikkeling van kinderen van J. Bernard Netelenbos.
Samenvatting Motorische en perceptuele ontwikkeling
Hoofdstuk 1: de ontwikkelingsoriëntatie
1.1 De geschiedenis van het kind in een notendop
Kind en volwassene
20e eeuw als de eeuw van he kind -> tijden deze eeuw is pas de benadering van het kind als van een
volwassenen te onderscheiden wezen met een eigen leefwereld. De eeuw waarin een technologische
samenleving ontstaat die steeds complexere eisen stelt aan de mensen, waaraan de kinderen niet kunnen
voldoen. Mede door opkomst industrialisatie werd kinderarbeid afgeschaft en leerplicht ingesteld. Het
moratorium deed zijn intrede. Het kind kwam volop in de schijnwerpers te staan, en volwassen begeerden
de jeugd in plaats van kinderen die volwassenheid begeren. Plato was van mening dat oefening in de
kindertijd van groot belang is voor de latere beroepsmogelijkheden. Hij had daarnaast ook oog voor
individuele verschillen, en opvoeding – en trainingsmethoden moeten gericht zijn om die specifieke
begaafdheden van de kinderen optimaal te ontwikkelen. Ook was hij een voorstander van gymnastiek om
de geestelijke en zedelijke vorming te bevorderen. Dit moest volgens hem niet thuis gebeuren maar in
speciale trainingsinstituten. De “antieke man” had het recht over het leven van het kind, kindermoord en
mishandeling had toen een zeer andere betekenis dan nu. Kinderen werden vermoord omdat ze bijv.
misvormd waren. Volgens Ariès werd het kind in de middeleeuwen als “kleine volwassene” gezien. En niet
onderscheiden van volwassenen. Montaigne stelde dat kinderen tot 16 jaar opvoedbaar zijn, maar
intellectuele verschillen tussen kind en volwassene werden nog niet als fundamenteel gezien.
Kind en opvoeding
In de 17e eeuw-> religieuze en morele richtlijnen worden opgesteld voor de opvoeding. Kind word een
bijzonder mens, met een onvolkomen ziel en beperkte vaardigheden. Filosofisch twistpunt: is een kind, de
mens, van nature goed of slecht.
Filosoof John Locke (1632): ervaring en opvoeding opgedaan in de kindertijd vormen de fundamentele
determinanten voor de individuele ontwikkeling, aangeboren eigenschappen zijn van mindere invloed.
Kind is bij geboorte een tabula rasa en ontvankelijk voor ervaringen. Zachte rationele overreding ,
kinderen wijzen op reden, kind is rationeel wezen.
Rousseau-> kinderen leven in een andere wereld dan volwassenen. Een kind heeft vanaf de geboorte
intuïtie voor goed en slecht. Het kind gaat actief met zijn omgeving om. Van opvoeding en leren wordt
weinig verwacht want de kinderlijke natuur laat zich niet leiden door rationele factoren, opvoedstijl ->
Laissez Faire. Eindpunt van de opvoeding is gepredestineerd. Nativistische opvatting van ontwikkeling.
terug naar de natuur, pas vanaf 12 jaar onderwijzen.
Locke & Rousseau achten beiden het oefenen van het lichaam in de kindertijd van groot belang.
De biografie als methode van onderzoek
De eerste onderzoeken naar ontwikkeling van kinderen werden door namen als Pestalozzi (het eerste
empirische ontwikkelingsonderzoek, 1774), Tiedermann, en Darwin gedaan door een (baby)biografie
over observaties van hun eigen kinderen. Deze beschrijvingen waren subjectief en biased. Bewering: de
ontwikkelingsvisie die men heeft lijkt de biografie van het nageslacht te bepalen. Borstelmann: dit leidt
ertoe dat kinderen de culturele bedenksels van hun vader worden.
De recapitulatiehypothese en evolutieleer
De recapitulatiehypothese stelt dat de ontwikkeling van het kind (ontogenese) voor de geboorte bestaat
uit een versnelde herhaling (recapitulatie) van de ontwikkeling van de biologische soorten (fylogenese) en
na de geboorte uit een versnelde recapitulatie van de menselijke soorten: jagers, landbouwers etc.
(antropogenese). De fylogenese houd pas op in de adolescentie, en daarna kunnen unieke
persoonlijkheidseigenschappen ontstaan. Eind 19e eeuw, nativistischere opvatting: geboren met adaptieve
gedragingen met een evolutionaire geschiedenis. Irreversibiliteitsprincipe van de evolutieleer werd van
toepassing geacht op de individuele ontwikkeling van kinderen. De hypothese is ook terug te vinden in de
primitieve reactietendens bij baby’s. Deze reacties zouden overblijfselen zijn van vroegere fasen van het
mensen ras en zouden in die tijd van belang zijn voor de instandhouding van de soort. Sociaal darwinisten
-> sociale klassen in een samenleving zijn gevolg van natuurlijke selectie. Down-syndroom: mongooltjes,
overeenkomsten met trekken van het mongoolse ras, zijn blijven steken in een primitievere fase dan
blanken. De grondslag van de recapitulatietheorie is dat volgroeide fasen van diersoorten die fylogenetisch
aan de mens voorafgaan, tijdens de ontwikkeling van een mens zich achtereenvolgens openbaren.
Tegenargument -> neotenie.
, Positieve gevolgen van de evolutieleer en recapitulatiehypothese: aandacht voor ontwikkeling van
kinderen in de wetenschap. Volgens hen : Ontwikkelingsonderzoek reikt verder dan beschrijven van
gedragsverandering bij kinderen: het stoelt op de veronderstelling dat de sleutel tot het begrijpen van het
complexe gedrag van volwassenen te vinden is in de bestudering van de weg die naar die volwassenheid
heeft geleid. Cairns opvatting impliceert: veranderingen in gedrag zijn het gevolg van aanpassingen aan de
eisen die de directe omgeving stelt-> context specifieke adapties.
Het moderne onderzoek bij kinderen
Cognitieve verschuiving: onderzoek naar motorische ontwikkeling maakt plaats voor mentale
verschijnselen. Menselijke motoriek wordt meer en meer gezien als bijproduct van hogere denkprocessen.
Computermetafoor, robot. Vervolgens jaren 70-> Esther Thelen: theorie van de non-lineaire dynamische
systemen, TDNS. Biodynamisch, neuromusculaire veranderingen bij ouder worden zijn gerelateerd aan de
motorische ontwikkeling.
1.2 Ontwikkelen, leren of groei?
Leren en ontwikkeling
Wat bedoelde Hackel met ontwikkelingsgeschiedenis. Zijn de gevolgen van ervaring tot de ontwikkeling te
rekenen. Volgens de empirische ontwikkelingstheorieën is de mens een reactief wezen, het gedrag van
mensen wordt primair uitgelokt door de omgeving. Na verloop van tijd onstaan gewoonten -> duurzame
stimuli-responssequenties op grond waarvan het gedrag doelmatiger wordt: het individu leert. De
ontwikkeling over jaren (ontogenese) bestaat uit series van gedragsveranderingen die zeer weinig tijd in
beslag nemen (microgenese). Onderzoek toont aan dat leren van baby’s zeer complex is: conclusie leren
van baby’s is mede afhankelijk van interne aangeboren mechanismen. Leren en ontwikkeling is dus niet
hetzelfde, zoals feitelijk wel door een empirische ontwikkelingsopvatting word verondersteld.
Groei en ontwikkeling
Groei is een centraal concept in een Nativistische opvatting: Gesel definieert groei als het totale complex
van de ontwikkeling van een kind en MCGraw spreekt van groei als de essentie van de kindertijd. Rijping is
de intrinsieke component van groei. Ontwikkeling en groei worden longitudinaal genoemd indien deze
processen leeftijdsgerelateerd zijn. Dit impliceert echter dat ontwikkeling niet afhankelijk is van exogene
factoren. ontwikkeling=leeftijdsveranderingen. Kwalitatieve kant van groei wordt differentiatie genoemd.
1.3 De ontwikkelingsoriëntatie over cognitie en motoriek
cognitie en motoriek
zie begrippen. Er bestaat geen duidelijke grens waar de cognitie ophoud en motorische processen
beginnen. Veronderstelling is dat onderscheiden motorische gedragingen een verschillende mate van
cognitieve betrokkenheid impliceren.
Gedragscategorieën op de dimensie cognitie-motoriek
Intellectueel gedrag heeft betrekking op het weten dat bepaalde doelen bereikt kunnen worden, waarbij
de daadwerkelijke motorische respons slecht als een nevenverschijnsel beschouwd wordt.
Bewegingshandeling : uitgaan dat de uitvoerder weet waarom hij een handeling uitvoert. Verwerving van
deze capaciteit wordt de declaratieve fase in het motorisch leren genoemd. Bij de uitvoering van de derde
gedragscategorie word een beperkte intellectuele betrokkenheid verondersteld. Competent motorisch
gedrag: uitvoeren van doelgerichte bewegingsactiviteiten zonder dat daarbij een voortdurende
intellectuele betrokkenheid veronderstelt hoeft te worden. bewegingsactiviteit: beweging zijn een direct
gevolg van spatiotemporeel patroon van spiercontracties. Beweging wordt gezien als automatisch en
reflexmatig. Lichaamsbeweging: tijdruimtelijke verplaatsingen van het lichaam of onderdelen daarvan
die niet tot bewegingsactiviteiten genoemd kunnen worden.
Psycho- perceptuo en sensomotoriek
Vaak impliceert het gebruik van een van die voorvoegsels de veronderstelling dat de ontwikkeling van het
motorisch gedrag aan de basis ligt van allerlei gedragsveranderingen die niet tot get domein van de
motoriek behoren.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller StudentSocialSciences. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.28. You're not tied to anything after your purchase.
