Summary
Samenvatting De Geo Havo 4 Systeem Aarde Hoofdstuk 2
- Course
- Institution
De Geo Havo 4 Systeem Aarde Hoofdstuk 2 Afbraak en opbouw van het landschap
[Show more]
Seller
Follow
hocuspocuspilatuspas
Reviews received
Content preview
Paragraaf 1De aarde is opgebouwd uit 4 aparte 'sferen': de atmosfeer (de lucht), de lithosfeer (het vaste gesteente), de
hydrosfeer (het water) en de biosfeer (het leven). Elk van deze sferen bestaat weer uit verschillende onderdelen en
kan apart worden bestudeerd. De 4 sferen kunnen niet los van elkaar worden gezien. De grote motor achter alles is
de energie van de zon. Een verandering in de ene sfeer heeft gevolgen in andere sferen. Je moet de aarde zien als
een systeem waarin een wisselwerking bestaat tussen de 4 sferen. Een paar voorbeelden maken dat duidelijk.
Bij een uitbarsting van een vulkaan (lithosfeer) kunnen de aswolken die in de atmosfeer terechtkomen het
vliegverkeer belemmeren.
De neerslag uit de atmosfeer zorgt ervoor dat het gesteente van de lithosfeer wordt afgebroken. Bomen en planten
(biosfeer) kunnen ervoor zorgen dat dit afbraakmateriaal niet te snel de hellingen afspoelt.
In de oceanen (onderdeel van biosfeer) komen vele levensvormen voor. De biosfeer zorgt er op haar beurt weer voor
dat de CO2 uit de atmosfeer wordt opgenomen.
De onderlinge beïnvloeding van de lithosfeer, de atmosfeer, de hydrosfeer en de biosfeer kun je goed zien in de
kringlopen. Er zijn 3 belangrijke kringlopen.
De gesteentenkringloop: Alle vaste stoffen die in de aardkorst en in het bovenste gedeelte van de aardmantel
voorkomen worden gesteenten genoemd. In deze kringloop gaan geologen ervan uit dat de gesteenten deel
uitmaken van een cyclus waarin ze door geologische processen telkens worden afgebroken en omgevormd. Er wordt
uitgegaan van 3 soorten gesteenten: stollingsgesteenten, sedimentgesteenten en metamorfe gesteenten.
Stollingsgesteenten worden gevormd door afkoeling van magma. Zij vormen ongeveer 95% van de aardkorst. Graniet
en basalt zijn voorbeelden van stollingsgesteenten.
Sedimentgesteenten ontstaan door het afzetten van materiaal dat wordt aangevoerd door de lucht, water en door
ijs. Het aardoppervlak is voor driekwart bedekt met deze afzettingsgesteenten. Voorbeelden zijn kalksteen en
zandsteen.
Metamorfe gesteenten worden gevormd doordat stollings- en sedimentgesteenten onder invloed van druk en/of
verhoogde temperatuur een gedaanteverwisseling (metamorfose) ondergaan. Voorbeelden hiervan zijn marmer,
gneiss en leisteen.
De hoeveelheid water op aarde is constant. Meer dan 98% val al het water op aarde is opgeslagen in de oceanen. Het
water maakt deel uit van de hydrologische kringloop die zich in de lucht, op het land en in de oceanen afspeelt. Dit is
een nooit eindigende cyclus van neerslag, verdamping, condensatie en transport van water. Tijdens deze kringloop
wordt verweringsmateriaal verplaatst.
Verdamping in open water wordt evaporatie genoemd, vanuit de huidmondjes van planten wordt transpiratie
genoemd en als je deze samenvoegt krijg je evapotranspiratie. Variaties in evapotranspiratie, neerslag en afstroming
wprden veroorzaakt door verschillen in klimaat. Bij verdamping komt het vocht weer in de lucht. Bij afkoeling vindt
condensatie plaats en begint de cyclus opnieuw.
De koolstofkringloop heb je ook nog. De opwarming van de aarde is niet uit het nieuws weg te slaan. De
toenemende CO2-uitstoot (veroorzaakt door de mens) is de belangrijkste oorzaak voor deze opwarming.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller hocuspocuspilatuspas. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.86. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
57114 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now